Türk Denizciliğinde Kadın Kaptanlar

KAPTAN SEDEF ESRA ULUTÜRK DİNÇ VE TÜRK DENİZCİLİĞİNDE KADIN KAPTANLAR

Yıl 1999...

TC Devletine ait, Türk bayrağını Uluslararası sularda dalgalandıran Türkiye Denizcilik İşletmeleri yolcu gemilerinde ilk kez bir Türk Kadın Kaptan görevlendirilerek, bir ilke ve tabuların yıkılmasına imza atmıştır..

1999 yılında, o zaman çalıştığım Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş Denizyolları İşletmesine Kadın Kaptan alındığı söylendiği zaman çok şaşırmıştık, çünkü o zamana kadar gemilerde değil kadın kaptan; kadın kamarot bile çalışmamıştı. İşletme Müdür Yardımcısı merhum Kaptan Yılmaz Türkel ile Güverte Baş Enspektörü Kaptan Mukadder Sevinçhan’a ; "bu nasıl oldu?" diye sorduğumuzda; Kızımız okuldan mezun olduğu 1993 yılından işe alındığı 1999 yılına kadar Denizyollarında işe girmek için nerdeyse her ay dilekçe ile başvurmuş. 1999 yılında; Kaptan Muzaffer Akkaya’nın Genel Müdür, Kaptan Saim Oğuzülgen’in Genel Müdür Yardımcısı olarak görev yaptığı dönemde Fevaid-i Osmaniye’den Türkiye Denizcilik İşletmeleri’ne 156 yılık bir geleneği bozarak bir kadını Güverte Zabiti(4.Kaptan) olarak işe almışlardır. Kaptan Muzaffer Akkaya ve Kaptan Saim Oğuzülgen, Türkiye Denizcilik İşletmeleri ve Türk Denizciliğinde çığır açacak bir kararın altında imza atmışlardı.

4.Kaptan olarak; T.C.Devleti Yolcu Gemilerinde "ilk ve tek bayan kaptan" olarak göreve başlayan Sedef Esra Ulutürk Dinç; 1 Eylül 1972 yılında İstanbul’da doğmuştur. Babası İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi öğretim üyelerinden Tuncer Ulutürk’ün Gökçeada’daki Araştırma-Uygulama Merkezine müdür olarak görevlendirilmesi nedeniyle Gökçeada’ya yerleşirler. İlkokulu Gökçeada Cumhuriyet İlkokulu’nda, Orta eğitimini Gökçeada Orta Okulunda ve Liseyi Gökçeada Atatürk Anadolu Öğretmen Lisesinde tamamlamıştır. Babasının İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesinde görev yapması nedeniyle Fakülteye ait ; "Arar, Gezer ve Görür" isimli gemilerle yapılan bilimsel araştırmalara Babası ile birlikte küçük yaştan itibaren katılmasıyla denize duyduğu sevgi, uzun yıllar yaşadığı Gökçeada’da Gökçeada’yı anakaraya bağlayan Türkiye Denizcilik İşletmeleri Gemilerini ve Kaptanlarını hayranlıkla izleyerek geçmiş. Gemilerin asaleti, Bacası, TDİ Logosu, Kaptanların saygınlığı, gemideki ast-üst ilişkilerinden çok etkilenmiş. Kaptan olmak isteğiyle araştırma yaptığında, o yıllarda bildiği kaptan yetiştiren Fakültelere ilk giriş şartının "ERKEK OLMAK" olduğunu öğrenmiş ve bayanların denizcilik fakültelerine kabul edilmemesi ile büyük hayal kırıklığı yaşamıştır... Türkiye'de,  bayanların kaptan olarak gemilerde çalışmasının önünü açmanın bir yolu ve eğitimin verileceği okullar araştırmaya başlamıştır. O dönemde yeni açılan İstanbul Üniversitesi Teknik Bilimler Su altı Teknolojisi Bölümüne girmiş ve bu bölümün ilk Bayan öğrencilerinden ve ilk Bayan Mezunlarından olan Esra Kaptan, bölümden 3.'lükle mezun olmuştur.

1995-1997 yılları arasında Fenerbahçe-Kalamış Marina’da Liman Müdür Yardımcısı olarak meslek hayatına adımını atmış, 1997-1998 yılları arasında Zaman Denizciliğe ait Odessa – İstanbul arasında çalışan Captain Zaman yolcu gemisinde 3.Zabit(4.Kaptan)olarak görev yapmıştır. Kaptan Sedef Esra Ulutürk Dinç'in; TDİ Denizyolları Gemileri, sarı baca,  ay yıldızlı çift çıpa ve deniz aşkı o kadar büyüktü ki 1843’ten beri köklü bir geleneğe sahip Türkiye Denizcilik İşletmeleri gemilerinde çalışmak en büyük hayaliydi. Çok çaba, çok hayal kırıklığı ve büyük mücadele sonucunda "22 Mart 1999" yılında hayalini gerçekleştirerek, Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş Denizyolları İşletmesi Gemilerinde İlk kadın Güverte Zabiti(4.Kaptan) olarak görev almayı başarmıştır. Gökçeada'da büyüyen Esra Kaptan’ın; bebekliği, çocukluğu, gençliğinin Ada'da geçmesi ve TDİ gemilerine aşık bir  Adalı olması sebebiyle, kendi isteği üzerine Deniz Yolları’nda ilk görev yaptığı gemi; Gökçeada-Çanakkale arasında çalışan Yeşilada Feribotu olmuştur.

Birkaç ay sonra Mavi Marmara Gemisinde göreve başlamıştır. Esra Kaptan, bu gemide görevli iken 17 Ağustos 1999 tarihinde meydana gelen depremde depremzedelere ev sahipliği yapması için Mavi Marmara gemisi Derince ‘ye gönderildi. Esra Kaptan gemide kalan depremzedelere bir anne şefkati ile yanaşır onların dertlerine derman olmaya, acılarını dindirmeye çalışır bu çalışmaları nedeniyle de herkesin tekdirini sevgisini kazanır.  Mavi Marmara gemisinde çalışırken, aynı gemide 2. Mühendis olarak görev yapan İTÜ Denizcilik Fakültesi Makine Bölümünden 1992-1993 öğretim yılı mezunlarından Nedim DİNÇ tanışır ve 26 Mayıs 2000 tarihinde evlenir. Eşiyle bazen aynı gemide, bazen de farklı gemilerde çalışırlar.  Bu evlilikten 2003 yılında Deniz Dila ve 2009 Derin Ela isimlerinde iki kızları oldu. Esra kaptan ilk kızının doğumundan önce ve sonra ‘da büyük bir aşkla M/F TRUVA, M/F ANKARA, M/F TEKİRDAĞ, M/F BOZCADA, M/S MAVİ MARMARA ve M/S TDİ KARADENİZ 2. ve 3. Güverte zabiti (3.ve 4.Kaptan) olarak çalıştı. Ardından 2005-2006 yılında M/F Bandırma Gemisinde 2. Kaptan(1.Gv. Zabiti) olarak görevine devam etti. 2005 yılında Denizyolları İşletmesi gemileri Ankara Samsun Feribotları Deniz Ticaret Odası’na ait bir şirkete.  TDİ Karadeniz Malta’ya, Mavi Marmara ve Tekirdağ Feribotu İstanbul Büyük Şehir Belediyesi’ne, Bandırma Feribotu’nda Çanakkale Gestaş şirketine verilmesi nedeniyle Türkiye Denizcilik İşletmeleri’nin elinde gemi kalmadığı için, Esra Kaptan 24 Ağustos 2005 tarihinde TDİ Zübeyde Ana, TDİ Poyraz ve TDİ Kızkulesi Römorkörlerinde görev yapmak için İstanbul Liman İşletmesi Müdürlüğü’ne 7 Eylül 2005 tarihinde geçici olarak IDO devredilen Şehir hatları İşletmesine tayin edilir. 2. Kaptan olarak görevine devam ederken, 3 yaşındaki kızı Deniz Dila’ya Otizm tanısı konulması üzerine "öksemde gemilerden-denizlerden ayrılmam" diyen Esra Kaptan aşkla bağlı olduğu denize ve gemilere sarı bacaya çift çıpaya veda etmek mecburiyetinde kalır. Kendisini kızına adar, onun eğitimi için karaya demir atar, canla başla çalışır. Esra Kaptan ve Baş Mühendis eşi, Denizci bir anne-baba olarak otizmli kızlarının topluma kazandırılması, sosyalleşmesi, özel eğitimi ve gelişmesi için çok çabalarlar. Kızları Deniz Dila 2018 yılında yapılan Okullar arası Özel Sporcular Otizmli yıldız kızlar Türkiye Şampiyonasında,  50 m, 100 m ve 200 m serbest yüzme yarışmasında üç Altın Madalya alarak Türkiye Şampiyonu olur. Esra Kaptan görsel ve yazılı basında "YILIN ANNESİ" olarak haberlere konu olur. Bu başarılar onlara gurur ve mutluluk vermiştir. Esra Kaptan şimdi, yılın 4 ayı Gökçeada'da, geri kalan aylarda kızlarının okul ve eğitim döneminde Eskişehir’de yaşıyor. "Denizden ve gemilerden uzak kaldığım zaman nefes bile alamıyorum" diyen Esra Kaptan; “başarı asla tesadüf değildir, ne zaman albümlere baksam burnumun direği sızlıyor o günleri özlemle ve gururla anıyorum" diyor.

Sedef Esra Ulutürk Dinç kökleri 1843'te başlayan erkek egemen Denizcilik geleneğine bakış açısını değiştirerek Türkiye Denizcilik İşletmeleri tarihine geçen ilk Türk kadın kaptandır. Erkek egemen Türkiye Denizcilik camiasında, Türk Kadın Denizciler adına çok savaş vermiş, Öncü olmuştur. Artık denizci bayanlar, açılmış olan bu yolda günümüzde yürümeye devam etmişler ve hepsi birbirinden başarılı birçok kadın denizcimiz sektörde görev almaktadır.

Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Öğretim Üyelerinden Prof.Dr Selcuk Nas Beykoz Akademisi Dergisinde yayınladığı makalede; Kadın öğrencilere kapısını ilk defa açan 1991/1992 öğrenim yılında İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Deniz Ulaştırma Mühendisliği Bölümü olmuş.  Bunu;  1997 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi,  1999 yılında Ülkemizin en köklü eğitim kuruluşlarından biri olan İTÜ Denizcilik Fakültesi ile Kıbrıs Yakın Doğu Üniversitesi Denizcilik Fakültesi, 2001 yılında KTÜ Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi başvuru koşullarındaki erkek olma şartını kaldırmıştır. 1991/1992 Öğretim yılında İlk defa kadın öğrencilere kapasını açan İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Bölümü 1995 yılında Esra Erikçi’yi ilk kadın denizci olarak mezun etmiştir. Bundan ye yedi yıl sonra 2002 yılında Yakın Doğu Üniversitesi Meltem Özkül, Sanem Ancın’ı, Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Ulaştırma Mühendislik fakültesi Ede Girgin’i, İTÜ Denizcilik Fakültesi 2004 Dilek Erdem’i. KTÜ Sürmeni Deniz Bilimleri Fakültesi 2006 yılında Pınar Gençtürk, Songül Sarıalıoğlu, Pelin Canlısoy’u mezun etmiştir. Denizciliği adımını atan bu kızlarımız Kaptan, Kılavuz Kaptan olmuşlar bu görevlerini de başarı ile yapmışlar. Ve halende yapmaktadırlar. Bu Kaptan kızlarımızdan bir tanesi de;  Arife Tuğsan İşiaçık Çolak’tır. 2004 yılında Yakın Doğu Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Güverte’ bölümünden mezun olmuştur. Arife Tuğsan İşiaçık Çolak, mezun olduğu 2004 yılından 2009 yılına kadar UN Ro-Ro Denizcilikte güverte Zabiti ve 1. Zabit olarak Uzak yol Kaptan Yeterliliği alana kadar görev yapmıştır.  İTÜ Denizcilik Fakültesi MTA Sismik I Eğitim Gemisinde Şubat 2010 ve Kasım 2017 tarihine kadar I. Vardiya Zabiti görevinde bulunmuş, Kasım 2017 tarihinden günümüze kadar MTA Sismik I Eğitim Gemisinde Kaptan olarak görev yapmaktadır. İTÜ Denizcilik Fakültesi ve Yakın Doğu Üniversitesi Denizcilik Fakültesinde meslek dersleri vermektedir. Haziran 2011 yılında İTÜ Deniz Ulaştırma Mühendisliği Yüksek Lisansını tamamlamıştır. İTÜ Bilişim Ens.İleri Teknolojileri Ana Bilim Dalı, Uydu Haberleşmesi ve Uzaktan Algılama Bölümü Doktora öğrencisidir. Tezini hazırlamaktadır. Eylül 2019 ve Eylül 2020 Tarihleri arasında Umman’da Internetional Maritime College of Oman’da meslek dersleri, Katar Askeri Personeline de Denizcilik ve Denizcilik uzaktan algılama konularında Eğitim vermiştir. Türkiye Denizcilik Federasyonu Genel Sekreterliği ve Türk Uzakyol Gemi Kaptanları Derneği Yönetim Kurulu Üyesidir. Wista Türkiye ve IFSMA üyeliği de bulunan Arife Tuğsan İşiaçık Çolak evli bir çocuk annesidir.

Türkiye'de Denizcilik; sadece yasal mevzuatlardan ibaret değildir. Atalarımızdan bugüne, Denizcilik gelenek-örf - adetleri, vefa,  en az yasal mevzuatlar kadar önem taşır. Bunu hiçbirimiz aklımızdan çıkarmamalıyız.