İstanbul Boğazı, dünyanın en gözde suyollarından biri olarak her yıl hem ticari hem de askeri gemilerin yoğun trafiğine sahne oluyor. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının son verilerine göre, 2024 yılında Boğaz’dan 41 bin 363 gemi geçti. Bu istatistik, saatte ortalama 5 gemi, günde ise yaklaşık 113 gemilik bir geçiş yoğunluğuna işaret ediyor. Boğaz’ın stratejik konumu ve artan küresel ticaret hacmi göz önüne alındığında, bu rakamların Türkiye açısından hayli önemli olduğu vurgulanıyor.
Farklı Gemiler, Farklı Görevler
Geçtiğimiz yıl Boğaz’ı kullanan gemiler, yük cinsinden oldukça çeşitli bir yelpazede seyir yaptı. Özellikle genel kargo ve dökme yük gemileri en büyük paya sahip oldu. Resmî verilere göre, 2024 boyunca Boğaz’dan geçen 41 bin 363 geminin 15 bin 490’ı genel kargo, 8 bin 777’si ise dökme yük gemileriydi. Bunların haricinde kimyasal madde taşıyan tankerler (2 bin 910), konteyner gemileri (3 bin 533) ve canlı hayvan nakli yapan gemiler (468) de dikkat çekti.
Ticari amaç dışında kullanılan gemiler de bu trafiğin bir parçası oldu. Örneğin, 32 savaş gemisinin Boğaz’dan geçtiği, 44 feribotun da çeşitli görevler kapsamında bu rotayı kullandığı kaydedildi. Ayrıca 526 adet Ro-Ro gemisi, 526 sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) tankeri ve 7 frigorifik gemi de yıl boyunca İstanbul Boğazı sularında seyretti. Söz konusu çeşitlilik, İstanbul Boğazı’nın yalnızca bir ticaret hattı değil, aynı zamanda lojistik ve stratejik açıdan evrensel ölçekte ne kadar değerli bir nokta olduğunu gösteriyor.
Uzunluk ve Ebat Kategorileri
Gemiler, teknik özellikleri ve boyutları bakımından da geniş bir yelpazeyi temsil ediyor. 2024’te Boğaz’dan geçen 88 geminin 300 metreden uzun olduğu, 1371’inin 250 ile 300 metre arasında bir boya sahip bulunduğu açıklandı. 3 bin 277 gemi 200-250 metre, 11 bin 110 gemi 150-200 metre, 15 bin 596 gemi 100-150 metre ve 9 bin 921 gemi de 100 metreden daha kısa olarak kayıtlara geçti. Bu sayılar, her biri farklı risk ve seyir ihtiyaçlarına sahip gemilerin aynı güzergâhı kullandığını, dolayısıyla Boğaz’da gemi geçiş yönetiminin ne kadar titizlik istediğini ortaya koyuyor.
Yük Miktarlarında Rekor Nisan Ayında
İstanbul Boğazı’ndaki gemi geçişlerine dair en çarpıcı verilerden biri de taşıdıkları yük miktarı. 2024’te toplam 639 milyon 773 bin 180 grostonluk yükün Boğaz üzerinden aktığı belirtiliyor. Bu devasa hacim içinde nisan ayının ayrı bir yeri var. Söz konusu ayda 3 bin 603 gemi geçerek toplam 56 milyon 612 bin 223 grostonla yıllık bazda en yüksek yük taşıma oranına ulaşıldı. Öte yandan, en düşük yük hacmi ise aralık ayında görüldü. Bu dönemde 3 bin 222 gemi, toplam 48 milyon 74 bin 218 grostonluk yükle seyretti.
Aylık dağılımlara bakıldığında, ocakta 51 milyon 894 bin 561 groston (3 bin 180 gemi), şubatta 49 milyon 382 bin 590 groston (3 bin 210 gemi), martta 55 milyon 824 bin 425 groston (3 bin 716 gemi) gibi rakamlar kaydedildi. Bahar döneminde artan ticaret faaliyetlerinin yaza doğru istikrarlı bir biçimde devam ettiği, temmuzda 55 milyon 680 bin 826 groston (3 bin 470 gemi), ağustosta ise 55 milyon 823 bin 818 groston (3 bin 609 gemi) gibi yüksek yük miktarlarıyla kanıtlanmış oldu. Sonbahar döneminde de ekim ayının 55 milyon 415 bin 278 grostonluk seviyesi (3 bin 624 gemi) dikkat çekti.
Stratejik ve Ekonomik Önem
Boğaz’dan geçen gemiler arasında barçlar, çimento gemileri ve araç taşıyan gemiler de bulunuyor. Taşınan yüklerdeki çeşitlilik, İstanbul Boğazı’nın sadece Türkiye açısından değil, uluslararası ticaret ve lojistik ağları bakımından da kritik bir konum üstlendiğini gösteriyor. Özellikle Karadeniz ülkeleriyle Akdeniz havzası arasındaki köprü görevi gören bu su yolunun, küresel ölçekte enerji ve emtia ticaretinin güvenli şekilde devam etmesi için büyük öneme sahip olduğu uzmanlarca sıkça dile getiriliyor.
Gemilerin uzunlukları, taşıdıkları yük cinsi ve aylık transit verileri incelendiğinde, İstanbul Boğazı’ndaki trafiğin detaylı planlama ve sürekli denetim gerektirdiği görülüyor. Hem çevresel risklerin hem de denizcilik güvenliğinin birinci öncelik olduğunu belirten denizcilik uzmanları, özellikle petrol ve kimyasal taşıyan tankerlerin geçişinde ekstra dikkat gösterilmesi gerektiğinin altını çiziyorlar.
Günlük Ortalama 113 Gemi, Saatte 5 Geçiş
2024 verileri, Boğaz’daki hareketliliği istatistiksel olarak da çarpıcı şekilde ortaya koyuyor. Bir günde ortalama 113 geminin geçiş yaptığı İstanbul Boğazı, saatte ise ortalama 5 gemiye ev sahipliği yaptı. Bu rakamlar, deniz trafiğini dengelemek adına kılavuz kaptan hizmetinin ne kadar vazgeçilmez olduğunu gösteriyor. Zira istatistiklere göre, geçen yıl 25 bin 327 gemi kılavuz kaptan desteği alarak Boğaz’ı daha güvenli bir şekilde katetti.
Geleceğe Dair Beklentiler
Artan küresel ticaret hacmi ve bölgesel lojistik hareketlilik, İstanbul Boğazı’nın önemini her geçen yıl daha da artırıyor. Uzmanlar, yakın gelecekte, uluslararası ticaret rota planlamalarının Karadeniz, Ege ve Akdeniz aksında çeşitlenmeye devam edeceğine dikkat çekiyor. Dolayısıyla Boğaz’ın yönetiminde ileri teknoloji temelli deniz gözetim sistemlerinin ve daha sıkı emniyet protokollerinin yaygınlaşması bekleniyor.
Tüm bu veriler ışığında, İstanbul Boğazı’nın “Dünyanın İncisi” tanımını hakkıyla taşıdığı bir kez daha ortaya çıkıyor. Gemilerin farklı boyut, tip ve yüklerle yılın her döneminde emniyetli biçimde seyretmesi, Türkiye’nin uluslararası deniz ulaşımındaki stratejik konumunu güçlendiriyor. Uzmanlar, önümüzdeki yıllarda Boğaz trafiğinde artışın sürmesiyle birlikte yeni denizcilik politikalarının ve altyapı yatırımlarının da gündeme geleceğini öngörüyor. Bu sayede Boğaz’ın yoğun trafiği ve emniyet gereksinimleri, daha etkin çözümlerle yönetilebilir hale gelecek.
Yorumlar
Kalan Karakter: