Avrupa ve Asya'nın kavşağındaki emtia hareketinin ana arterlerinden biri olan Karadeniz, Ukrayna'daki çatışmalarla dünyanın odağına yerleşti. Rusya’yı uluslararası finansal sistemden ve ekonomilerden izole etmeyi amaçlayan kapsamlı yaptırımların yürürlüğe konulması devam ederken, küresel emtia ticaretinin önemli bir geçiş yolu olan Karadeniz’den yapılan sevkiyatların kısmen durması hammadde fiyatlarının olumsuz etkiliyor. Rusya ile Batı arasında krizin derinleşmesinin emtia fiyatlarını daha da yükselteceği uyarısı yapılıyor.

Yarım düzine ülkenin kıyısı olan Karadeniz; enerji, çelik ve tarım ürünleri ticaretinde diğer birçok ülke için hayati öneme sahip. Rusya, Azerbaycan ve Kazakistan'dan gelip Karadeniz’deki terminallerden dünyaya açılan petrol ürünleri gemileri hem doğuda hem batıda birçok ülkenin başlıca enerji kaynağı. Dünyanın ekmek sepeti olarak da bilinen bölgedeki limanlarından yılda on milyonlarca ton tahıl ve bitkisel yağ tedarik ediyor.

Ukrayna’da limanlar kapandı

Ancak Ukrayna’da limanlar ve hava sahası kapandı. Araştırmacı UkrAgroConsult'a göre, Ukrayna'nın güneybatı limanları Odessa, Pivdennyi, Mykolayiv ve Chornomorsk, tahıl ihracatının neredeyse yüzde 80'ini gerçekleştiriyor. Hem Rusya hem de Ukrayna küresel hububat ve bitkisel yağ ticaret akışında ciddi ağırlığı olan ülkeler ve sahip oldukları limanların kapanması ve gemi seferlerinin engellenmesiyle ayçiçek yağı, mısır ve buğday gibi emtia fiyatlarının yakın vadede daha da yükselmesi bekleniyor. yüksek tutması bekleniyor. Bunun yanında Ukrayna, Avrupa için önemli bir çelik kaynağı iken, Rusya dev bir metal üreticisi.

Goldman: Yükseliş sürecek

Goldman Sachs, Rusya'ya yönelik yaptırımlarının kısa vadede emtia fiyatlarında hızlı bir yükselişe neden olacağını belirtiyor. Goldman Sachs, Rusya'nın önemli üreticilerden biri olduğu petrol, gaz, alüminyum, paladyum, nikel, buğday ve mısır fiyatlarında yükseliş beklediklerini vurguluyor.

RUSYA VE UKRAYNA KÜRESEL HUBUBAT VE BİTKİSEL YAĞ TİCARETİNDE BÜYÜK AĞIRLIĞA SAHİP

Ayçiçek yağı ticareti

Ticari kaynakların S&P Global Platts'a verdiği bilgiye göre, Ukrayna ve Rusya'dan yapılan ayçiçek yağı sevkiyatları, Ukrayna'daki bombalama haberlerinin ardından durduruldu ve alıcılar siparişlerini takip etmekte zorlanıyor.

■ Ukrayna, 2020-21 döneminde küresel ihracatın yüzde 46.9'unu oluşturan 5.27 milyon ton ayçiçek yağı ihraç ederken, ticaret verilerine göre Rusya'nın küresel ticaretteki payı yüzde 29.9 olarak gerçekleşti.

■ Ukrayna yağının en önemli destinasyonları Hindistan, Çin, Hollanda, İspanya ve Irak.

■ Ukrayna’dan ihraç edilen FOB Karadeniz Ayçiçeği yağının fiyatı 1 Ocak'tan bu yana yüzde 12 artışla 1.1480 dolar/tona yükseldi. Soya fasulyesi yağı yılbaşından bu yana yüzde 21 artışla 1.600 dolara yaklaşırken, ham palm yağı FOB Endonezya yüzde 13 artış kaydetti. Ayçiçek yağı, palmiye ve soya fasulyesi yağından sonra dünyanın en çok ticareti yapılan üçüncü bitkisel yağı.

BUĞDAY TİCARETİ

Ukrayna ve Rusya, ABD Tarım Bakanlığı'na göre 2021-22 pazarlama yılında küresel buğday ticaretinin neredeyse yüzde 25’ini gerçekleştirecek.

■ Ukrayna buğdayının en önemli pazarları Endonezya, Pakistan, Bangladeş, Mısır ve Fas olarak sayılabilir.

■ Rus buğdayının en büyük pazarları arasında ise Türkiye, Kazakistan, Mısır, Libya ve Belarus bulunuyor.

■ Ukrayna, 2021-22 (Temmuz- Haziran) pazarlama yılında şimdiye kadar buğday sevkiyatlarında yüzde 27 artış gördü ve komşu Rusya'nın ihracat vergilerini artırmasıyla ihracatı 16.1 milyon tona yükseldi. 2021-22 sezonunda Ukrayna'nın buğday ihracatı 22.5 milyon ton olarak tahmin ediliyor. Dünyanın en büyük buğday ihracatçısı olan Rusya, 2021-22 (Temmuz-Haziran) 36.5 milyon ton ihracat yapmayı planlıyor.

■ Karadeniz buğday fiyatları, Rusya'nın işgalinden sonra 24 Şubat'ta yükselen vadeli işlemlerdeki yükselişe karşın büyük bir oynaklık yaşadı. Ukrayna'nın buğday ihracat fiyatları son haftalarda aylık yüzde 3.4 düşüşle 309 dolar/ tona geriledi. Rusya'nın buğday ihracat fiyatları da aylık yüzde 5.2 düşüşle 313 dolar/tona indi. Vadeli işlemlerde ise buğday fiyatı kile başına 9 doların üzerinde işlem görerek 9 yılın en yüksek seviyesine yakın hareket ediyor. Fransa, Arjantin ve Uruguay’ın kapısı çalınıyor

■ Buğday ithalatçıları başka ülkelerin kapısını çalmaya başladı. Örneğin Mısır, bir ihalesini iptal etti ve Fransız buğdayı almak için harekete geçti. Tunus’ta Tarım Bakanlığı, olası bir tedarik sıkıntısına tedbir olarak Uruguay, Bulgaristan ve Romanya ile görüşmeler halinde olduklarını bildirdi. Endonezya’daki un üreticileri buğday için yeni bir kaynak aramaya başladı. Fas merkezli bir değirmencilik grubu da, Arjantin, Fransa ve Polonya’dan alım yapmayı planladığını belirtti. Nijerya da Rus buğdayının önemli bir müşterisi. Uzmanlara göre Karadeniz buğdayına erişim sıkıntısının derinleşmesi ve talebin diğer pazarlara yönelmesi fiyat baskılarını artıracak.

■ Rusya’nın buğday üretimi alanlarındaki askeri hareketliliği ve bundan dolayı oluşacak ihracat kısıntıları fiyatların daha fazla etkilenmesine neden olacak. Özellikle Rusya’nın ayrılıkçı bölgelere doğru askeri harekatının yarattığı rahatsızlık ve buna bağlı olarak ekili alanların pasif kalması üretimi doğrudan etkileyecek.

MISIR TİCARETİ

14 Şubat itibarıyla Ukrayna 2021-22 mali yılında 17.37 milyon ton mısır ihraç etti.

■ Yılın tamamında ihracatın geçen yılın 10 milyon ton üzerine çıkarak 33 milyon ton olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Ülkenin küresel ihracat içindeki payının da yüzde 16 olması bekleniyor.

■ Ukrayna'da durumun nasıl gelişeceğine dair belirsizlik devam ederken, ülkeden yapılan ihracatın olası herhangi bir şekilde kısıtlanması mısır alıcılarını ABD'ye yönlendirebilir. Çin ve AB, Ukrayna mısırının önde gelen müşterisi.

■ Küresel borsalarda mısır vadeli fiyatları işgal sonrasında, sekiz ayın zirvesi 7.75 dolar/kile seviyesine kadar çıktı. Ukrayna çıkışlı mısır FOB Karadeniz de ocak başına göre yaklaşık yüzde 6 artışla 289 dolar/tonu gördü.

Ukrayna, demir çelik devlerine ev sahipliği yapıyor

Ukrayna'nın çeliği, Avrupa'nın ithalatının yaklaşık 10'da birini oluşturuyor, bu nedenle fabrikalarda veya sevkiyatlarda herhangi bir aksama, kıtanın zaten gergin olan pazarını sıkılaştıracak ve geçen yıl rekor seviyeye ulaşan fiyatların yüksek kalmasına neden olacak.

● Ukrayna'daki önemli üreticiler arasında, Dinyeper Nehri kıyısındaki alanlar ve Maripol'daki iki büyük fabrika da dahil olmak üzere, ülkenin doğudaki endüstriyel merkezinde tesisleri bulunan Metinvest yer alıyor.

● Avrupalı metal devi ArcelorMittal, Ukrayna'nın en büyük üretim tesislerine sahip.

● Ferrexpo, çelik üretiminde kullanılan yüksek kaliteli bir ürün olan demir cevheri pelet üretiminde dünyanın üçüncü büyüğü ve geçtiğimiz hafta Avrupa’daki müşterileri için mücbir sebep ilan etti.

● Boru üreticisi Interpipe'ın da ülkenin doğusunda bir fabrikası var.

● United Co. Rusal International, ülkenin güney kıyısındaki Mykolayiv'de bir alümina tesisi işletiyor. Tesis 1.7 milyon ton kapasiteye sahip.

Kaynak: dunya.com - Evrim Küçük
Editör: TE Bilişim