Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM) verilerine göre, 2024 yılının ocak ayında Türkiye’nin gemi ve yat ihracatı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 50,7 azalarak 82,4 milyon dolar seviyesine geriledi.
Yeşil dönüşüm kapsamında dünya genelinde yeni nesil çevreci gemilere olan talep hızla artarken, Türk tersaneleri yüksek maliyetler ve finansman sıkıntıları nedeniyle sipariş almakta zorlanıyor. Bu durum, sektörün pazar payını rakip ülkelere kaptırmasına neden oluyor.
2024 Yılı Daralma ile Kapanmıştı
2024 yılı boyunca eski siparişlerin teslim edilmesi sayesinde sektör ihracatındaki yıllık daralma yüzde 1,4 seviyesinde kalsa da, yeni siparişlerde yaşanan ciddi düşüş sektörü zor bir döneme sürüklüyor. Gemi Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği (GYHİB) Başkanı Cem Seven, geçtiğimiz haftalarda yaptığı açıklamada, 2025 yılı için ihracatta yüzde 16’nın üzerinde bir daralma öngördüklerini belirtti.
Özel amaçlı tekne inşasında küresel liderliğini kaybeden Türk gemi ve yat sektörü, artan maliyetler, krediye erişimde yaşanan sıkıntılar ve finansman kaynaklarının daralması nedeniyle rekabet gücünü kaybediyor.Özellikle Avrupa ve Asya’daki tersanelerin daha uygun maliyetlerle siparişleri üstlenmesi, Türkiye’deki üreticilerin pazar payını hızla düşürüyor.
Rakip Ülkeler Siparişleri Kaptı
Türk tersaneleri, özellikle Norveç, Danimarka ve Hollanda gibi ülkelerle rekabet halinde olduğu özel amaçlı gemi üretiminde büyük sipariş kayıpları yaşıyor. Avrupa’da çevreci gemi projelerine verilen devlet destekleri ve uzun vadeli düşük faizli krediler, bu ülkelerin tersanelerine ciddi avantaj sağlıyor.
Özellikle hibrit ve elektrikli gemi üretiminde küresel talep artarken, Türkiye’nin bu alandaki yatırımları yetersiz kalıyor. Finansmana erişimde yaşanan güçlükler, tersanelerin yeni siparişlere fiyat teklifi verirken zorlanmasına neden oluyor.
Cem Seven, “Siparişlerde gerileme, sadece üretimi değil, sektördeki istihdamı da olumsuz etkiliyor” diyerek iş kayıplarının arttığını ve çalışan sayısında azalmalar yaşandığını belirtti.
Yeşil Dönüşüm Fırsatları Değerlendirilemiyor
Dünya genelinde karbon emisyonlarını azaltmaya yönelik sert önlemler alınırken, denizcilik sektöründe daha az yakıt tüketen, elektrikli veya hibrit sistemlere sahip yeni nesil gemilere olan talep hızla artıyor. Ancak, Türk tersaneleri bu dönüşüm sürecinde yavaş ilerliyor.
GYHİB Başkanı Cem Seven, “Yeşil dönüşüme ayak uyduramazsak, Türkiye olarak pazardaki gücümüzü tamamen kaybedebiliriz” diyerek sektörün devlet destekleri, düşük faizli krediler ve teşvik mekanizmalarına ihtiyacı olduğunu vurguladı.
Özellikle Avrupa Birliği'nin karbonsuz taşımacılık projelerine sağladığı teşviklerden Türk tersanelerinin faydalanamaması, rekabet gücünü daha da azaltıyor. Buna karşılık Norveç, Almanya ve Güney Kore gibi ülkeler yeşil gemi projelerine milyarlarca dolarlık finansman sağlıyor.
Sektör Destek Bekliyor
Türk gemi ve yat sanayisinin küresel rekabetten kopmaması için uzun vadeli finansman imkanları, Ar-Ge destekleri ve yeşil dönüşüm projelerine özel teşviklerin sağlanması gerektiği belirtiliyor. Aksi takdirde, Türkiye’nin dünya denizcilik sanayisinde önemli bir oyuncu olma konumunu kaybedebileceği uyarısında bulunuluyor.
Önümüzdeki dönemde hükümetin atacağı adımlar ve küresel piyasalardaki gelişmeler, sektörün geleceğini şekillendirecek en önemli faktörler arasında yer alıyor.
Yorumlar
Kalan Karakter: