Balıkesir’in Burhaniye ilçesinde yer alan ve geçmişte “Adramytteion” olarak bilinen antik kentin liman kalıntıları, Ege Denizi’nde meydana gelen yaklaşık 40 metrelik çekilme sonucu gün yüzüne çıktı. Özellikle İskele Mahallesi ve Ören plajı civarında ortaya çıkan kalıntılar, bölge halkı ve ziyaretçiler tarafından büyük bir ilgiyle karşılandı. Denizin geri çekilmesiyle kayalık yapılar, iskele benzeri oluşumlar ve antik limanın muhtemel taş temelleri açıkça görülebiliyor. Bilim insanları, bu çekilmenin poyrazın ve mevsimsel koşulların etkisiyle yaşanabileceğini belirterek, zaman zaman depremlerle ilişkilendirilse de söz konusu olayın bu sefer hava ve gelgit etkileriyle gerçekleştiğini vurguluyor.
Antik Adramytteion’un Tarihçesi ve Önemi
Adramytteion Antik Kenti’nin kuruluş tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte, MÖ 4’üncü yüzyılda önem kazandığı düşünülüyor. Bazı kaynaklar, kentin adını Lidya Kralı Kroisos’un (Krezüs) komutanlarından Adramys’ten aldığını, bazıları ise kentin daha erken dönemlere uzanan bir geçmişi olduğunu öne sürer. Edremit Körfezi’nin kıyısında konumlanan bu antik yerleşim, hem stratejik bir ticaret noktası hem de verimli tarım arazilerine ve zeytinliklere yakınlığıyla biliniyordu.
Coğrafi konumu sayesinde, Anadolu’nun iç kesimlerinden gelen ticaret yollarının Ege Denizi’ne açıldığı bir kapı işlevi görmüştür. Eski çağlarda Ege, hem deniz ticaretinin hem de kültürel etkileşimin yoğun yaşandığı bir bölgeydi. Bu nedenle Adramytteion, doğu ve batı arasındaki ekonomik ve sosyal etkileşimi güçlendiren önemli liman kentlerinden biriydi.
Deniz Taşımacılığı ve Limanların Rolü
MÖ 4’üncü yüzyıl, Akdeniz ve Ege Bölgesi’nde deniz taşımacılığının geliştiği bir dönemdi. Gemiler ağırlıklı olarak kürek ve yelken gücüyle hareket ediyor, kıyı şeridini takip ederek ticaret yapıyorlardı. O dönem gemicilik teknolojisi, uzun seferler yapmaya izin verecek kadar ilerlemişti; ancak yine de seyahatler zorlu ve hava şartlarına oldukça bağımlıydı. Limanlar, gemilerin barınması, yük boşaltması ve erzak ikmali açısından hayati önem taşıyordu.
Adramytteion limanı, Edremit Körfezi’nin korunaklı yapısından faydalanarak bölgedeki gemi trafiğini yönetmeye yardımcı olmuştur. Antik limanın mendirek ya da dalgakıran işlevi gören taş duvarlarla güçlendirilmiş olması muhtemeldir. Bugün denizin çekilmesi sonucu ortaya çıkan kayalıklar, zamanında bu liman düzenine ait yapılardan ve rıhtım benzeri bölümlerden geriye kalanlara işaret ediyor.
Bölgenin Ekonomisi ve Ticaretin Yapısı
Verimli toprakları ve zeytincilik geleneğiyle tanınan Edremit Körfezi, antik dönemden bu yana zeytinyağı, şarap ve tahıl üretimiyle öne çıkmıştır. Dolayısıyla Adramytteion limanından çıkan ürünlerin başında zeytinyağı ve şarap geldiği, bunların yanı sıra bölgeye özgü seramik ve zanaat ürünlerinin de diğer Ege kentlerine ve hatta daha uzak limanlara ihraç edildiği düşünülüyor.
O dönem Ege kıyılarında balıkçılık da önemli bir geçim kaynağıydı. Bölge halkı hem kendi tüketimi hem de ticari faaliyetlerde kullanmak üzere balık ve deniz ürünleri elde ediyordu. Bunun yanında, Anadolu’nun iç kesimlerinden gelen baharat, tekstil, hayvan postu ve metal işçiliği ürünleri de Adramytteion limanından farklı şehirlere gönderilebilirdi. Bu yoğun ticari sirkülasyon sayesinde kent ekonomik açıdan gelişirken, aynı zamanda farklı kültür ve topluluklarla etkileşim halinde oldu.
Para Kullanımı ve Mal Mübadelesi
Tarihte madeni paranın ilk kez Lidya’da basıldığı bilinir. MÖ 4’üncü yüzyıla gelindiğinde ise Ege Bölgesi’nde ve Anadolu’da pek çok kent kendi sikkelerini basabiliyordu. Adramytteion’un da belli dönemlerde kendine özgü sikkeler bastığı, çeşitli müzelerde ve özel koleksiyonlarda bulunan antik paralar sayesinde bilinmektedir. Bu paraların üzerlerinde genellikle kentin simgesi, tanrı veya tanrıça figürü ya da yazı bulunurdu.
Para kullanımının yanı sıra, kırsal bölgelerde yaşayan halk arasında takas (mal mübadelesi) da yaygındı. Özellikle kıymetli metallerin bulunmadığı veya paranın birikmediği köylerde, bu yöntem günlük hayatın ticari işleyişinde hâlâ önemli bir yere sahipti. Yine de liman kentlerinde, bölgesel ve uluslararası ticaretin kolaylaştırılması adına para kullanımı baskın haldeydi.
Denizin Çekilmesinin Yaratığı Heyecan
Burhaniye’nin İskele Mahallesi’nde yaşayan vatandaşlar, denizin çekilmesiyle sahilde küçük adacıkların oluştuğunu ve bunların üzerinde taş temellerin göründüğünü belirtti. Bölge sakinlerinden Müslüm Yıkılkan, “Antik liman olduğunu duymuştum ama bu kadar net göreceğimi tahmin etmezdim. Kayaların arasında dolaşmak, o dönemin izlerine dokunuyor gibi hissettiriyor” diyerek duygularını paylaştı. Aynı mahallede yaşayan Furkan Karademir ise her yıl belli aylarda deniz seviyesinin düştüğünü gözlemlediklerini, ancak bu defa çekilmenin daha belirgin olduğunu söyledi.
Uzmanların Yorumu
Depremlerin ardından benzer deniz çekilmeleriyle ilgili haberlerin sıkça gündeme geldiğini aktaran uzmanlar, bu çekilmenin mevsimsel ve rüzgâr koşullarından kaynaklandığını belirtiyor. Söz konusu antik liman kalıntılarını fark eden arkeologlar, bu tür geçici durumların arkeolojik alanlar için iyi bir fırsat sunduğunu ifade ediyor. Kıyı çizgisinin değiştiği anlarda sualtı arkeolojisi kapsamına giren bölgeleri inceleme şansı doğuyor ve bu sayede antik yerleşimlerin topografik yapısı hakkında yeni bilgilere ulaşılabiliyor.
Gelecekteki Araştırmalar ve Koruma Çalışmaları
Adramytteion Antik Kenti, geçmişin gizemlerini henüz tam olarak gün yüzüne çıkarmamış bir hazine niteliğinde. Deniz çekilmesi gibi doğa olayları, kalıntıların geçici de olsa daha görünür hale gelmesine imkân tanırken, dalgaların geri geldiği mevsimlerde bu yapıların yeniden su altında kalması muhtemel. Bu nedenle bölgede kapsamlı bir arkeolojik araştırma ve koruma projesi başlatılması, hem kültürel mirasın korunması hem de turizmin desteklenmesi açısından önem taşıyor.
Uzmanlar, antik limanın rıhtımları veya mendireklerinin incelenmesinin, dönemin mimari teknikleri hakkında değerli bilgiler sunabileceğini, ayrıca bölgeden çıkarılacak seramik, amphora ve diğer küçük buluntuların da ticaret ilişkilerini aydınlatabileceğini söylüyor.
Tarih, Turizm ve Gelecek
Adramytteion Antik Kenti’nin Ege Denizi’nde sıradan olmayan bu çekilme sonucu yeniden gündeme gelmesi, aynı zamanda bölgenin turizm potansiyelini de ortaya koyuyor. Burhaniye ve civar beldelerde yaz aylarında artan turist sayısı, deniz turizminin yanı sıra tarihe merak duyan gezginlerin de ilgisini bu kalıntılara çekebilir.
Antik dönemin ticari rotalarını, zeytinyağı ve şarap üretimini, hatta dönemin sikkelerini göz önüne aldığımızda, bölgeyi ziyaret edenler için hem kültürel hem de ekonomik açıdan zengin bir mirasla karşılaşmak kaçınılmaz olacaktır. Deniz çekilmesiyle açığa çıkan antik liman kalıntıları, geçmişle bugünü bir araya getiren bir köprü görevi görürken, bu eşsiz deneyim yerli ve yabancı ziyaretçilerin belleğinde uzun süreli bir iz bırakacaktır.
Yorumlar
Kalan Karakter: