Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü (DGM), Uluslararası Denizcilik Örgütü'nün (IMO) Denizcilik Emniyet Komitesi'nin (MSC) 110. oturumunda kabul edilen ve SOLAS (Denizde Can Emniyeti Uluslararası Sözleşmesi) V/23 kuralını kökten güncelleyen yeni düzenlemeleri, 14 Ekim 2025 tarihli Uygulama Talimatı (2025/3) ile ilan etti. Söz konusu talimat, kılavuz kaptanların ve diğer personelin gemilere transferi esnasında can emniyetini artırmaya yönerik köklü değişiklikleri içermekte olup, sektör için bir dönüm noktası teşkil etmektedir.
IMO MSC 110 oturumunda (18-27 Haziran 2025) kabul edilen MSC.572(110) sayılı karar ile SOLAS V/23 maddesi değiştirilmiş, ayrıca MSC.576(110) sayılı karar ile "Kılavuz Kaptan ve Diğer Personel için Transfer Düzenlemelerine İlişkin Performans Standartları" bağlayıcı hale getirilmiştir. Bu değişiklikler 1 Ocak 2028 tarihinde yürürlüğe girecek olup, pilot transfer düzeneklerinin tasarımından imalatına, gemiye montajından bakımına kadar tüm süreçleri kapsayan zorunlu hükümler getirmektedir. Yeni rejim, bugüne kadar tavsiye niteliğinde olan ve yıllardır sektörde yaygın olarak uygulanan pek çok uygulamayı yasal zorunluluğa dönüştürmekte ve uygunsuz pratiklere karşı sıfır tolerans politikası benimsemektedir.
Düzenlemenin Gerekçesi ve İstatistiksel Veriler
Uluslararası Deniz Kılavuz Kaptanlar Birliği (IMPA) tarafından yürütülen kapsamlı emniyet kampanyaları ve saha denetimleri, mevcut pilot transfer düzeneklerinin yaklaşık yüzde 14'ünün yürürlükteki standartlara uygun olmadığını tespit etmiştir. Bu oran, denizcilik sektörü için kabul edilemez bir risk seviyesini ifade etmekte olup, günlük operasyonlarda zorlu deniz koşullarında gemilere çıkmak mecburiyetinde olan kılavuz kaptanlar için ciddi tehlike arz etmektedir.
IMPA'nın uzun süredir devam ettirdiği çalışmalar ve talepler neticesinde ortaya çıkan bu düzenlemeler, ne yazık ki zaman zaman ölümlü kazalarla sonuçlanan pilot çarmıhı kaynaklı riskleri en aza indirmeyi hedeflemektedir. Söz konusu kazaların önemli bir bölümünün, standartlara uygun olmayan ekipman kullanımı, yetersiz bakım ve yanlış uygulama pratiklerinden kaynaklandığı tespit edilmiştir. Yeni düzenlemeler, bu uygunsuzlukların önüne geçmeyi ve denetim mekanizmalarını daha etkin kılmayı amaçlamakta, ayrıca gemi operatörlerinden üreticilere kadar tüm sorumluluk zincirini güçlendirmektedir.
Getirilen Zorunluluklar ve Teknik Spesifikasyonlar
MSC.576(110) ile kabul edilen performans standardı, pilot transfer donanımlarının tasarım, imalat, inşa, teçhiz ve gemiye yerleştirme kriterlerini bağlayıcı kılmakta, ayrıca muayene, istiflame, bakım, yenileme ve personel aşinalığı (familiarization) yükümlülüklerini de kapsamaktadır. Bu standart, pilot çarmıhı vinç makaralarının tasarımından imalatına, gemideki kurulumundan bakımına kadar tüm süreçleri detaylı şekilde düzenlemektedir.
Yeni düzenlemelerle birlikte mekanik pilot vinçlerinin (mechanical pilot hoists) kullanımı kesin surette yasaklanmıştır. Bu yasağın getirilmesinin temel nedeni, mekanik vinçlerin güvenilirlik açısından yetersiz kalması ve acil durumlarda yeterli kontrol imkanı sunmamasıdır. Bundan böyle sadece hidrolik veya elektrikli vinç sistemlerinin kullanımına izin verilecektir.
Pilot çarmıhını güverteye sabitlemek için kullanılan mapa, kilit ve halatların minimum kopma mukavemeti 24 kN'den 48 kN'ye yükseltilmiş olup, bu değişiklik donanımın dayanıklılığını iki katına çıkarmaktadır. Bu artış, deniz koşullarının şiddetlendiği durumlarda ekipmanın güvenilirliğini garanti altına almayı amaçlamaktadır. Ayrıca sabitleme düzenlemelerinde kullanılan tüm bileşenlerin periyodik olarak test edilmesi ve belgelendirilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
Pilot çarmıhlarına üretim tarihinden itibaren azami 36 ay (3 yıl) kullanım ömrü sınırı getirilmiştir. Bu sürenin dolması halinde pilot çarmıhları ve tutunma halatlarının (manropes) kullanımdan kaldırılarak yenileriyle değiştirilmesi mecburidir. Daha önce bazı gemilerde çarmıhların on yılı aşkın süreyle kullanıldığı ve bunun ciddi emniyet riskleri oluşturduğu görülmüştü. Yeni düzenleme, eskiyen ve yıpranan ekipmanın sistematik olarak yenilenmesini garanti altına almaktadır.
Gemilerde standartlara uygun bir yedek pilot çarmıhı ve tutunma halatı bulundurulması zorunluluğu getirilmiştir. Bu yedek ekipmanın, acil durumlarda derhal kullanılabilir durumda ve kolay erişilebilir bir yerde muhafaza edilmesi gerekmektedir. Yedek ekipmanın da aynı kalite standartlarına uygun olması ve düzenli kontrolden geçirilmesi mecburidir.
Üreticilerin, pilot çarmıhlarını SOLAS V/23 veya uluslararası kabul görmüş ISO 799-1:2019 standardına uygun olarak ürettiğini belgelendirmesi gerekmektedir. Kendi kendine sertifikasyon uygulamasına son verilmiş; yerine idareler tarafından tip onayı ve üreticinin sertifikalı bir kalite yönetim sistemine sahip olması yükümlülüğü getirilmiştir. Bu değişiklik, üretici sorumluluğunu önemli ölçüde artırmakta ve piyasada kalitesiz ürünlerin dolaşımını önlemeyi hedeflemektedir.
"Pilot transfer arrangements" kavramı; pilot çarmıhı, konaklama merdiveni, platform, manila halatlar, pilot çarmıhı vinç makaraları ve sabitleme düzenleri dahil tüm elemanları kapsayacak şekilde tanımlanmıştır. Bu kapsamlı tanım, denetim ve uyum süreçlerinde belirsizliklerin önüne geçmeyi amaçlamaktadır.
Kademeli Geçiş Takvimi ve Uygulama Esasları
DGM'nin yayınladığı Uygulama Talimatı (2025/3) ile Türkiye için kademeli bir geçiş takvimi belirlenmiştir. 1 Ocak 2028 tarihinden itibaren donatılacak tüm yeni gemiler, yeni hükümlere tam uyumlu olmak mecburiyetindedir. Bu tarihte inşa edilen veya donatılan gemilerde, plan onay aşamasından itibaren SOLAS V/23 ve Performans Standardı birlikte aranacak olup, uygunsuz ekipman veya düzenleme bulunan gemilere sertifika verilmeyecektir.
SOLAS kapsamındaki mevcut gemiler için, 1 Ocak 2029 tarihinden veya bu tarihten sonraki ilk sörveylerinde yeni düzenlemelere uyum sağlama zorunluluğu başlayacaktır. Bu tarihte muayenelerde çarmıh-vinç makarası-sabitleme-aydınlatma-erişim bütünlüğü ve bakım/yenileme kayıtları detaylı şekilde denetlenecektir. Sörvey görevlileri, sadece ekipmanın varlığını değil, aynı zamanda kullanım ömrünü, bakım kayıtlarını, sertifikasyonunu ve operasyonel uygunluğunu da kontrol edecektir.
SOLAS kapsamı dışında kalan gemiler de 1 Ocak 2030 tarihine kadar yeni kurallara geçiş yapmış olacaktır. Bu gemiler için de aynı standartlar geçerli olacak ve herhangi bir istisna tanınmayacaktır. IMO'nun eski MSC.1/Circ.1428 sirküleri ve DGM'nin önceki 2013/59 sayılı Talimatı 1 Nisan 2030 tarihinde tamamen yürürlükten kalkacaktır. Bu tarihten sonra eski düzenlemelere atıf yapılması mümkün olmayacaktır.
Güncellenmiş Görsel Standartlar ve Denetim Yaklaşımı
IMO tarafından revize edilen MSC.1/Circ.1428/Rev.1 sirküleri (5 Eylül 2025) ile zorunlu/uygun pilot çarmıhı ve bağlantılı düzenlemelerin görsel anlatımları yenilenmiştir. Söz konusu materyaller IMPA üzerinden erişime açılmış olup, Türkiye Talimatı bu posterleri ek olarak yayımlamaktadır. Posterler, gemilerde kolayca görülebilir yerlere asılması gereken referans dokümanları niteliğindedir.
Yeni posterler, uygun donanım-düzenleme şemaları ile uygunsuz uygulamaları (basamak aralıkları eşitsizliği, yatay olmayan basamaklar, alt spreader altına retrieval line bağlama, düğüm/ek/splice kullanımı, yetersiz aydınlatma vb.) açık biçimde görselleştirmektedir. Port State Control (PSC) ve klas denetimleri, bu görsel standardı referans alarak tespit yapacaktır. Posterler üzerinde "NO!" işaretiyle belirtilen tüm uygulamalar kesin olarak yasaktır ve denetimlerde tespit edilmesi halinde eksiklik rapor edilecektir.
IMPA ve klas kuruluşlarının yayınladığı bültenlerde, yeni düzenlemelerin denetimde poster/standart esaslı kontrol ve saha aşinalığı beklentisini artıracağı, pilot merdiveni vinç makaraları gibi kritik elemanlarda uygun dizayn ve sabitleme çözümlerinin aranacağı vurgulanmaktadır. Denetim görevlileri, teorik bilginin yanı sıra pratik uygulama becerilerini de değerlendirecek ve personelin ekipmanı doğru şekilde kullanma yeterliliğini sorgulayacaktır.
Sektörel Etkiler ve Hazırlık Gerekliliği
Yeni düzenlemeler, gemi kaptanlarından donatanlara, işletmecilerden pilot transfer donanımı üreten firmalara kadar tüm paydaşlara önemli sorumluluklar yüklemektedir. Donatanlar, mevcut gemilerindeki ekipmanların envanterini çıkarmalı, kullanım ömürlerini kontrol etmeli ve gerekli yenilemeleri planlamalıdır. Özellikle 2028 ve 2029 tarihlerindeki yükümlülükler göz önüne alındığında, hazırlıkların bir an önce başlatılması kritik önem arz etmektedir.
Üretici firmalar, mevcut üretim süreçlerini gözden geçirmeli, tip onayı alma prosedürlerini başlatmalı ve kalite yönetim sistemlerini sertifikalandırmalıdır. Piyasada mevcut olan ancak yeni standartlara uygun olmayan ürünlerin tasfiye edilmesi ve yeni nesil ürünlerin geliştirilmesi gerekmektedir. Bu süreç, önemli yatırımlar gerektirse de denizde can emniyeti açısından kaçınılmazdır.
IMO ayrıca MSC.1/Circ.1690 sirküleri ile erken uygulamayı teşvik etmekte, bayrak devletlerini davet etmektedir. Türkiye Talimatı da bu çağrıya atıfta bulunmakta ve ilgililerin zorunlu tarihlerden önce uyum sağlamalarını teşvik etmektedir. Erken uygulamaya geçen gemiler, hem emniyet açısından öncü rol üstlenmiş olacak hem de gelecekteki denetimlerde herhangi bir sorunla karşılaşmayacaktır.
DGM, tüm ilgililerin yayınlanan Uygulama Talimatı (2025/3) ve IMO sirkülerlerini detaylıca inceleyerek hazırlıklarını bir an önce tamamlamasının, denizlerde can emniyetinin artırılması adına büyük önem taşıdığını vurgulamaktadır. Talimata ekli posterler ve teknik dokümanlar, sektör profesyonellerine rehberlik edecek nitelikte olup, web sitesi üzerinden erişime açılmıştır. Ayrıca DGM, gerektiğinde sektör temsilcileriyle bilgilendirme toplantıları düzenleyerek uygulama sürecinde karşılaşılabilecek soruların cevaplanmasını ve uyum sürecinin sorunsuz ilerlemesini sağlayacaktır.
Yorumlar 2
Kalan Karakter: