Gemi inşa sektöründe banka kredileri geri çağrılıyor
3 ay önce 19 bin 800 puanla zirve yapan dünya navlun endeksi Baltıc Index, borsalardaki düşüşü bile sollayarak 2000 puana geriledi
Tuzla tersaneler bölgesinde bir öğlen vakti. Karşımızda işçi ölümleriyle gündeme gelen tersanelerin sahipleri...
Birkaç yıldır başdöndürücü bir hızla büyüyen gemi inşa sanayiinin bugün içinde bulunduğu sıkıntılı durumu, Gemi İnşa Sanayicileri Birliği GİSBİR Başkanı ve Başaran Gemi’nin sahibi Murat Bayrak, açıkyüreklilikle ortaya koyuyor:
Bayrak: Gafil avlandık
“Sektör gafil avlandı, hazırlıksız yakalandı. Bizler 22 yıl çekirdek kadroyla işçimizi nasıl ayakta tutarız diye uğraştıktan sonra, bir anda öyle yoğun talep geldi ki, kalifiye eleman, hatta bir sonraki aşamada kalifiye taşeron bulamaz olduk. Eli çekiç tutan bile taşeron oldu.
Biz bunu farkettiğimiz zaman iş işten geçmişti. Sorunların büyümesinde devletin de payı oldu. Devlet de hazırlıksız yakalandı.
Çalışma Bakanı Faruk Çelik, iyiden iyiye hazırlıksızdı. Tersane kapatmak çözüm olamaz. Bu kadar üzerimize gelmeyin dedik, ama anlatamadık.”
Banka kredileri
Deniz Ticaret Odası Başkanı ve Tuzla’daki en büyük tersane olan Sedef Gemi’nin sahibi Metin Kalkavan ise bugün gelinen noktayı tek bir cümleyle özetledi: “Türkiye’de sektörler, küçülerek bu krizi atlatmaya çalışıyorlardı. Gemi inşa da bu kervana katıldı.”
Tuzla tersanelerinde şu anda sipariş alınmış 612 gemi var, bunların mali portesi 12-13 milyar dolar. Son 8 ayda ise sadece 12 gemi siparişi gelmiş.
Bu arada banka kredilerinde de sorun var. Eskiden % 20 özkaynak, % 80 krediyle çalışırken, bankalar frene basınca özkaynak-kredi oranı % 50-50’lere gelmeye başlamış.
Gemi inşa sanayii 10 yıl ve üstü kredilerle finanse ediliyor; armatörlerin aksine dış kredi kullanmıyorlar (çünkü bulamıyorlar). Yapı Kredi, Garanti, Denizbank, Finansbank ve HSBC gibi bankaların adlarını sayan Kalkavan, “2002’den sonra bankalar güçlenince bizi beslediler. Şimdiyse frene bastılar” diyor.
Bu arada Türkiye’nin ilk çelik tekne üreticisi Torgem’in sahibi ve GİSBİR Meclis Başkanı Kenan Torlak söze giriyor: “Sadece frene basmakla kalmadılar. Geri çağırmalar da başladı. Biz 3 yerli bankadan 48 ay vadeli kredi kullanmıştık. Mevcut kredileri bu sabah 1 yıla, 24 aya indirmemizi istediler. Yeni kredi taleplerimizi de onaylamadıklarını bildirdiler.”
Torlak’ın sözleri, diğer tersane sahipleri için de yeni bir bilgi oluyor.
Aslında gemi inşa sanayii dünyada da başaşağı gidiyor. Mayıs-haziranda 19 bin 800 puanla en parlak dönemini yaşayan ve zirve yapan Baltıc Index (navlun endeksi), aradan 3 ay gibi kısa süre geçtiği halde şimdi 2000’lere düşmüş.
Yönetmelik “öldürür”
Çalışma Bakanlığı’nın çıkarttığı, taşeronla ilişkileri düzenleyen yeni yönetmelik ise tersane sahiplerine göre “ölüm fermanı”. Hepsi bir ağızdan “Bu koşullarda iş yapamayız” diyor ve ekliyorlar:
“Devlet şu anda tek şeyin peşinde: Kayıtdışılığın... Maliye Bakanlığı’nın yapması gerekeni, Çalışma Bakanlığı yapıyor. Bu yönetmelikler, hiçbir işçinin aynı yemeği yemesini, aynı kıyafeti giymesini sağlamıyor. Sadece devletin 2-3 kuruş fazla almasının hesabı yapılıyor!”
Meral Tamer/Milliyet
Yorumlar
Kalan Karakter: