Denizciliğin Ek İstihdam Üretme Potansiyeli

Ülkemizin en önemli iktisadi sorunları, hiç şüphesiz cari açık ile birlikte işsizliktir. Bünyesinde barındırdığı bir çok alt sektörün üretken ve emek yoğun yapısı sayesinde, Türk denicilik sektörü, tabii ki istihdam kapasitesi yüksek sektörlerden biridir.

Ülkemizin en önemli iktisadi sorunları, hiç şüphesiz cari açık ile birlikte işsizliktir. Bünyesinde barındırdığı bir çok alt sektörün üretken ve emek yoğun yapısı sayesinde, Türk denicilik sektörü, tabii ki istihdam kapasitesi yüksek sektörlerden biridir. Ancak, bu yazının kapsamı;  sadece döviz kayıplarının önlenmesiyle yaratılabilecek istihdamla ilgili ve bununla sınırlıdır.   

Son zamanlarda, ülkemizin ekonomiden sorumlu üst düzey yöneticileri tarafından cari açığı körükleyen en mühim sektörler arasında denizcilik sektörü de zikredilmekte;  sektördeki yapısal darboğazların ve deniz ticaret filosundaki eksikliğin 6 yılda 24 milyar dolar dövizin yurtdışına çıkmasına yol açtığı basın yoluyla ifade edilmektedir. Ayrıca, Türkiye’nin, dış ticaret taşımaları için yabancı gemilere yılda 3 milyar dolar civarında navlun ücreti ödediği de çeşitli platformlarda dile getirilmektedir. Buradan; Türkiye'nin deniz taşımacılığı sektöründeki döviz kaybının yılda ortalama 4 milyar dolar civarında olduğu ve bunun 3/4'ünün Türk deniz ticaret filosu ile ilgili olumsuzluklardan kaynaklandığı anlaşılmaktadır.

Diğer taraftan, Türkiye’de gemi inşaatında yerli katkı oranı resmi kaynaklara göre %58’dir. Bunun anlamı; gemi ana tahrik ve navigasyon sistemleri gibi gemi maliyeti içinde ciddi oranda paya sahip önemli yan sanayii ürünlerinin neredeyse tamamının ithal edilmesi nedeniyle, üretilen her 100 gemiden 42’si kadar döviz kaybedildiğidir. Ülkemizde yılda 100 adet gemi üretildiği ve herbirinin yaklaşık 10 – 15 milyon dolara mal olduğu düşünülürse, bu alanda yılda toplam 500 – 600 milyon dolar civarında döviz kaybı yaşanabilmektedir. Bununla birlikte, gemilerin bakım-onarımında ve Türk armatörlerin yabancı ülkelerde inşa ettirdiği gemilerde kullanılan yan sanayii ürünleri için yabancı üreticilere yapılan ödemeler de eklenince bu rakamın 1 milyar doların üzerinde çıkabileceğini tahmin etmek de mümkündür.

Her ne kadar ülkemizde 1 kişiyi istihdam etmek için gereken yatırım tutarı konusunda kesin bir şey söylemek mümkün olmasa da bu rakamı geçmiş yılların verilerine istinaden, yaklaşık olarak 93 bin dolar olarak ifade etmek mümkündür. Tabii ki, günümüz koşullarında 2.3 milyon işsizi istihdam etmek için gereken yatırımları salt ülke içinde yaratılan tasarruflarla finanse etmek mümkün değildir. Ancak, denizcilik sektörünün deniz taşımacılığı ve gemi inşa alt sektörlerinde yılda kaybedilen toplam 5 milyar dolar civarındaki dövizin 3/4'ünün yurt içinde kalıp yatırıma dönüşmesi halinde bile; Türkiye'de yılda yaklaşık 40 bin kişiye doğrudan, yüzbinlerce kişiye de dolaylı istihdam imkanı yaratılması mümkün olabilecektir.     

Bu itibarla, gerek askeri ve ticari gemilerin inşaatında döviz kaybının önlenmesi ve gerekse Türk deniz ticaret filosunun yenilenme ihtiyacının azami yerli katkı oranı ile karşılanması için; başta gemi ana tahrik ve navigasyon sistemlerinin yurt içinde üretilmesi ortamının yaratılması olmak üzere, Türk gemi inşa yan sanayiinin mevcut iç dinamiklerinin süratle harekete geçirilmesine ihtiyaç vardır. O halde, memleketimizin ekonomik ve sosyal gelişimine katkısı bakımından da Türk denizcilik sektörünün önündeki en önemli yapısal dar boğazlardan biri olarak görülmesi gereken bu ihtiyacın bir an önce karşılanması için; üzerine görev düşen her kişi, mercii, kurum ve kuruluşun güç birliği içinde gerekli çabayı göstermesi müsterhamdır.

Kaynaklar: