Marmara Denizi’nin Değişen Oşinografik Şartlarının İzlenmesi

“Marmara Denizi’nin Değişen Oşinografik Şartlarının İzlenmesi” MAREM (Marmara Environmental Monitoring) isimli proje ilk olarak Olav Aasen ve İlham Artüz yöneticiliğinde Et ve Balık kurumu bünyesinde 1954 senesinde başlatılmıştır.
1957 senesinde İ.Ü. Fen Fakültesine bağlı Hidrobiyoloji Araştırma Enstitüsünün kuruluşu ile birlikte, söz konusu proje periyodik bir hale getirilmiş ve 1982 senesine değin düzenli bir şekilde yürütülmüştür.

80’li senelerde H.A.E. kapatılması ile birlikte, projenin sorumluğunu yine İlham Artüz başkanlığında İ.Ü. Çevre Bilimleri Fakültesi üstlenmiş ve 80’li yılların sonlarına değin düzenli bir şekilde sürdürmüştür.

80’li yılların sonlarından itibaren söz konusu proje yine İlham Artüz’ün yöneticiliğinde İ.T.Ü. Gemi İnşaatı ve Denizbilimleri Fakültesinde devam ettirilmiş ve 1993 senesinde İlham Artüz’ün vefatı ile proje sorumluluğunu söz konusu periyodik ölçümlerin devam
ettirilebilmesi amacı ile M. Levent Artüz ilk sene İ.T.Ü. Gemi İnşaatı ve Denizbilimleri Fakültesinde İ.Ü. ile ortaklaşa yürütülen ölçümlerin yöneticiliğini üstlenmiştir. Takip eden yıllarda, söz konusu proje M. Levent Artüz ve O. Bülent Artüz’ün çabaları ile kesintisiz olarak devam ettirilmiş ve 2006 senesinden beri de Sevinç-Erdal İnönü Vakfı bünyesinde gerçekleştirilmektedir.

Söz konusu projenin 2011 yaz ayağı çalışması Sevinç ve Erdal İnönü Vakfı bünyesinde, Ak- Kim Kimya San. Ve Tic. A.Ş. sponsorluğunda gerçekleşecektir. “Marmara Denizi’nin Değişen Oşinografik Şartlarının İzlenmesi” ana projesi, dünya genelinde bir deniz için yapılmış en uzun soluklu izleme projelerinin başında gelmektedir. 1954 senesinde bu güne, Marmara Denizi ve Boğazlarda, yatayda 145 adet istasyonda yaklaşık 30 farklı parametrenin, derinliğin elverdiği kesitlerde (0.5m-1200m) ölçümlemesi
gerçekleştirilmiştir.

Söz konusu proje Marmara Denizi’nde, Balıkesir Üniversitesi Fen Edeb. Fak Hidrobiyoloji bölümü, Marmara Üniversitesi Fen Edeb. Fak. Kimya Bölümü, Marmara Üniversitesi Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi, İstanbul Üniversitesi Müh. Fak Jeoloji Müh.
Bölümü katılımları ile yaz ayağı arazi çalışması olarak 29 Temmuz 2011 tarihinde başlatılarak, 20 Ağustos 2011 tarihine karar sürdürülmesi planlanmaktadır. Söz konusu çalışmada; tüm Marmara Denizi’nin, (Boğaziçi Karadeniz çıkışından-Çanakkale Boğazı Ege Denizi çıkışına kadar olan bölge) Oşinografik (Fiziksel-Kimyasal), Sedimantolojik,  Klimatolojik, Hidrolojik, Kimyasal ve Biyolojik (Genel Biyolojik ve Balıkçılık Biyolojisi) ve Jeolojik etüdünün gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Çalışma kapsamında ilk defa bu sene
Marmara Denizi genelinde bakteriyolojik etüt ile Marmara Denizi canlılarından kaynaklanan ve insan sağlığını etkileyen alerjik ve akut dermatolojik etmenler de izlenmeye başlanacaktır.

PROJENİN KAPSAMI:
Marmara Denizi genelindeki su kütlelerinde ve söz konusu proje bölgesinde aşağıdaki ölçümlerin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır..

OŞİNOGRAFİK PARAMETRELER:
Sıcaklık ölçümleri,
Elektrik Konduktivite ölçümleri.
Yoğunluk ölçüm ve hesaplamaları.
Bulanıklık ölçümleri.
Renk dağılım ve değişim ölçümleri.
Deniz suyunda ses dalgalarının yayılım hızı ölçümleri.
Akıntı yön-hız ölçümleri
Salinite ve Klornite ölçümleri.
Suda çözünmüş Oksijen (DO) ölçümleri.
pH ölçümleri.
Besleyici tuzlar ölçümleri.
Klorofil ölçümleri.

BİYOLOJİK ölçümler :
Plankton organizmalar ile ilgili ölçümler.
a- Birim hacim ve birim alanda plankton yoğunluğu,
b- Plankton tür analizleri. Zoo- ve Filo ayrımı, Envanter çalışmaları
Proje bölgesinin alg flora ve popülasyonları dağılımı,
Proje bölgesinin faunistik özelliklerinin saptanması, (1223m. derinliğe kadar beamtrawl örneklemesi)

BALIK STOKLARI İLE İLGİLİ ÖLÇÜMLER:
Eko-saunder saptamaları.
Bentik türlerde yaş-boy-ağırlık ilişkileri
İstilacı ve Lesepsiyen türler ile ilgili izleme çalışmaları
TOPOĞRAFİK ÇALIŞMALAR:
Eko-survey'le eşik derinliği ölçümleri.
Proje bölgesinin kıta sahanlığı yapısı ve batimetrisi.

METEOROLOJİK GÖZLEMLER.
Çalışma sırasında ölçümler:
İstasyonlarda hava sıcaklığı ölçümleri,
İstasyonlarda rüzgar hız ve yön ölçümleri.
İstasyonlarda yağış ve bulutluluk gözlemleri.
İstasyonlarda hava basıncı ölçümleri.
Sabit istasyon on-line ölçümler:
Hava sıcaklığı ölçümleri.
Rüzgar hız ve yön ölçümleri.
Yağış ölçümleri ve bulutluluk gözlemleri.
Hava basıncı ölçümleri.

SEDİMANTOLOJİK ÖLÇÜMLER
Partikül boyu.
Sediman kalınlığı.
Sediman Jeolojisi
KİMYASAL ÖLÇÜMLER
Nitrat azotu
Nitrit azotu
Kjeldahl azotu
Fosfat fosforu
Amonyak
Silikat
Yüzey aktif madde

DENİZ FLORA ÇALIŞMALARI
Flora envanter çalışmaları.
Flora tür dağılım çalışmaları

OŞİNOGRAFİK VERİTABANI
Geçmiş yıllar verilerinin karşılaştırılması
Mevcut verilerin veri tabanı içinde değerlendirilmesi
Veri tabanı eşzamanlı çıktısı

İnsan gücü;
Söz konusu projede, alan çalışmalarında 12 araştırmacı ve 4 yardımcı araştırmacıdan oluşan bir ekip ve ek olarak teknenin sevk ve idaresi ile, operatörlerden oluşan 3 kişilik bir ekip çalışacaktır. Bu ekibin sağladığı örnek ve ölçümler, eş zamanlı olarak bilgisayar ortamında depolanarak, bu proje için özel olarak geliştirilmiş ve 1954 senesinden bu güne değin ölçüm verilerini arşivinde barındıran bir veri tabanı ve bilgisayar prosessing programı ile yerinde değerlendirileceklerdir.
Proje kapsamında ilk olarak;
- Gemide ıslak kimya laboratuarı kurulmuş ve yerinde yapılması gereken tüm kimyasal analizler gemi üzerinde ve anında gerçekleştirilmektedir.
- Tüm Marmara Denizi derinlikleri de dahil olmak üzere (1000m ve alt sular dahil) Biyolojik, Kimyasal ve Sedimantolojik örneklemeler yapılmaktadır.
- Bakteriyolojik ölçümler yerinde ve eş-zamanlı olarak gemi üzerindeki laboratuarda gerçekleştirilecektir,
- Marmara Denizi genelinde balıkların solungaç dokusunda deniz kirlilik oranlarının araştırılması amaçlı örneklemeler ve ön çalışmalar geminin olanakları kullanılarak gerçekleştirilecektir,
- İlk defa bu sene Jeolojik etütler (fay hattının geçtiği 1000m ve altı çukurlardan başlamak üzere) proje kapsamında detaylı olarak değerlendirilecektir.
- Yeni ekipman desteği ile, Marmara Denizi batimetrisi 3D modelleme çalışmaları gerçekleştirilecektir. Bu sayede, Marmara Denizi’nde yapılacak modellemeler için 3 boyutlu batimetrik yapı hazır olacaktır.
- Bu sene durumun yerinde gösterilmesi, ön sonuçların paylaşılması amacı ile, konu ile ilgili 12 STK çalışmanın bir gününe davet edilmiş ve misafir edileceklerdir. Katılımcılar hem çalışmaları yerinde izleme, hem da farklı disiplinlerden bilim insanları ile sohbet imkanı
bulacaklardır,
 

PROJEYE KATILANLAR:
M. Levent Artüz (Proje lideri) -SEİ Vakfı-
O. Bülent Artüz (Proje koordinatörü) -SEİ Vakfı-

BİLİMSEL EKİP:
Oşinografi
Hidrobiyolog M. Levent Artüz -SEİ Vakfı-
Biyolog Barış Sönmez -SEİ VakfıÇevre
Müh. Selen Yıldız
Biyoloji (Plankton)
Hidrobiyolog M. Levent Artüz -SEİ Vakfı-
Dr. Walter Litschauer
Biyoloji (İhtiyoloji)
Prof. Dr. Hatice Torcu Koç -Balıkesir Üni.-
Doç. Dr. Zeliha Erdoğan -Balıkesir Üni.-
Araş. Gör. Fatih Üstün -Balıkesir Üni.-
Araş. Gör. Gülçin Ulunehir -Balıkesir Üni.-
Sediman - Ostrakot
Prof. Dr. Dinçer Gülen -SEİ Vakfı-
Biyolog. Fatih Mahmut Bulut -SEİ Vakfı-
Jeoloji (Sediman - Foraminifer)
Prof. Dr. Simav Bargu - İst. Üni.-
Yard. Doç. Dr. Tülay Köksoy- İst. Üni.-
Jeolog Melih Gürbüz - İst. Üni.-
Kimya
Prof. Dr. Adnan Aydın -Marmara Üni.-
Doç. Dr. Bahattin Yalçın -Marmara Üni.-
Kimya Müh. Umut Serter -SEİ Vakfı-
Kimya Müh. Birkan AÇIKGÖZ -Marmara Üni.-
Kimya Müh. Özlem Küçük
Mikrobiyoloji
Doç. Dr. Tunç Akkoç -Marmara Üni.-
Dr. Cenk SESAL -Marmara Üni.-
Bilgi işlem
Elek. Müh. O. Bülent Artüz
Yardımcı personel (Biyoloji ve Cevre Bilimleri öğrencileri)
Enis Akay
Fatih Özdemir