Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) tarihinin en tartışmalı haftalarından birinin sonunda, üye ülkeler Net Sıfır Çerçevesi (NZF) üzerindeki görüşmeleri bir yıl süreyle erteleme kararı aldı. Bu çerçeve, deniz taşımacılığının karbon emisyonlarını azaltmak için küresel bir standart oluşturmayı amaçlıyordu. IMO, çalışmalara devam edileceğini ve bu süreçte MARPOL değişikliklerinin ilerleyeceğini vurguladı. Ancak haber, geniş çapta eleştiri ve kınama aldı; bazı ülkeler, özellikle ABD, oylamayı bir “zafer” olarak değerlendirdi.
Net Sıfır Çerçevesi, Nisan 2025’te tartışmalı bir oturumun ardından oluşturulmuş ve 63 üye ülkenin desteğini alarak ilerletilmişti. Çerçeve, denizcilik sektörünün karbon azaltımı için küresel bir yaklaşım öneren ilk endüstri olarak tanınmasını sağlayacaktı. Ayrıca herhangi bir sektör için ilk küresel karbon fiyatlandırma mekanizmasını da içermekteydi ve deniz taşımacılığında düzenlemelerin uniform ve küresel olmasına açıklık getirecekti.
IMO liderleri, çerçevenin tamamlanması için daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu kabul etmişti. Ancak hafta başında hâlâ yeterli desteğin olduğuna inanıyorlardı. Normalde IMO, kararları uzlaşıyla almaya çalışır ve dar çoğunlukla geçici kararlar alarak birliksizlik izlenimi vermekten kaçınır.
Clean Shipping Coalition temsilcisi John Maggs, “Net Sıfır Çerçevesi mükemmel olmasa da, kabul edilmesi IMO’nun taahhütlerini yerine getirmek ve sektöre güçlü sinyaller göndermek açısından önemli bir adım olurdu,” dedi.
Oylamadan bir gün önce Donald Trump’ın sosyal medyada çerçeveyi “Küresel Nakliye Vergisi: Sözde ‘Yeşil’, Gerçekte Dolandırıcılık” ve “Yeşil Yeni Bürokrasi” olarak nitelendirmesi, bazı ulusal delegelerin temkinli davranmasına neden oldu. ABD, toplantı öncesinde bu önlemi tüketiciler ve ABD ticaret filosunun rekabetçiliği açısından tehdit olarak görerek tarifeler ve liman vergileriyle karşılık verme tehdidinde bulundu. Suudi Arabistan gibi diğer ülkeler ise değişiklik önerileri sunarken, diplomatik olmayan baskılar ve zorlamalar rapor edildi.
17 Ekim’de komite oturumunda ve öğle arası boyunca delegelerin görüşlerini değiştirme çabaları sürdü. IMO Sekretaryası’nın önerisiyle yapılan oylamada, çerçevenin bir yıl süreyle ertelenmesi kabul edildi. Sonuç olarak 57 ülke ertelemeyi desteklerken, 49 ülke karşı oy kullandı.
Oylama öncesinde ABD, Rusya, Birleşik Arap Emirlikleri, Liberya ve Suudi Arabistan çerçevenin kabulüne karşıydı. Çin, Avrupa Birliği, Brezilya ve Birleşik Krallık destek verirken, Kıbrıs, Yunanistan ve Malta AB bloğunun oyunu bozmakla tehdit etmişti.
Oylama sonrası IMO Genel Sekreteri Arsenio Dominguez büyük ölçüde sessiz kalırken, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio bunu “büyük bir zafer” olarak nitelendirdi. ABD’nin BM büyükelçisi Mike Waltz da sosyal medyada, ABD liderliği sayesinde “dev bir BM vergi artışını engelledik” mesajı paylaştı.
Çevre örgütleri ve sivil toplum kuruluşları karara hızlı tepki gösterdi. Uluslararası Denizcilik Odası (ICS), karbon ücretleri ve fon programına güçlü destek vermiş olmasına rağmen karar sonrası hayal kırıklığını dile getirdi ve sektörde “netlik” ihtiyacına dikkat çekti. Avrupa Denizcilik Konseyi, sektörün uluslararası olduğunu ve küresel düzenlemelere ihtiyaç duyduğunu vurguladı.
Danimarka Denizcilik Grubu, “jeopolitik nedenlerin yeşil geçişi rayından çıkardığını” belirterek hayal kırıklığını ifade etti. Vanuatu İklim Değişikliği Bakanı ise çerçevenin önemli bir adım olmasına rağmen ertelemenin “kabul edilemez” olduğunu söyledi.
Clean Shipping Coalition’dan Maggs, “IMO, Net Sıfır Çerçevesi’ni erteleyerek küresel denizcilikteki karbon azaltım fırsatını kaçırdı” dedi. UCL Enerji Enstitüsü’nden Dr. Tristan Smith, kararın güveni sarstığını ve acilen diğer yöntemlerle deniz taşımacılığının karbonsuzlaştırılmasına odaklanılması gerektiğini belirtti.
Temel odak, Nisan 2026’daki IMO Deniz Çevresini Koruma Komitesi (MPEC 84) toplantısı olacak. Dünya Denizcilik Konseyi ise, müzakerelerin zorluklarını kabul ederek, önümüzdeki yıl kalan boşlukların kapatılması ve etkili bir küresel anlaşma sağlanması gerektiğini vurguladı.
Yorumlar
Kalan Karakter: