Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 1 Ekim 2025 tarihli Bakanlık Makam Oluru ile onaylanan "Türk Boğazları Deniz Trafik Düzeni Yönetmeliği Uygulama Yönergesi", 13 Ekim 2025 tarihinde yürürlüğe girecek. Şubat ayında yürürlüğe giren önceki düzenlemenin sadece 9 ay sonra revize edilmesi, Türk Boğazları'nın küresel deniz trafiğindeki kritik rolünü bir kez daha gözler önüne seriyor.
Yeni düzenleme, "emniyet, etkinlik ve uluslararası uyum" ilkelerini esas alarak hazırlanırken, hem teknik hem de operasyonel açıdan önemli yenilikler getiriyor. Değişiklikler arasında gece geçişine izin verilen gemi türlerinin genişletilmesi, kılavuz kaptan güvenliğini artıran dijital bildirim sistemi ve yabancı bayraklı gemiler için İngilizce kontrol formlarının zorunlu hale getirilmesi öne çıkıyor.
Pilot Çarmıhında Dijital Denetim Dönemi
Yeni yönergeyle birlikte kılavuz kaptan güvenliği konusunda önemli bir adım atılıyor. Artık pilot çarmıhı kurallara uygun olmayan gemilerin Boğaz geçişi otomatik olarak iptal edilecek. Kılavuz kaptan, uygunsuzluk tespit ettiğinde video ve fotoğrafla kayıt altına almakla yükümlü olacak. Bu kayıtlar, Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü aracılığıyla ilgili liman başkanlığına gönderilecek ve olay dijital ortamda raporlanacak.
Denizcilik Genel Müdürlüğü yetkilileri, yeni uygulamanın "Türk Boğazları'nda uluslararası emniyet standartlarını üst seviyeye taşıyacağını" belirtiyor.
Yedekli Geçişlerde Kapasite Artışı
Deniz inşaatı, liman hizmetleri ve denizaltı tesislerinde kullanılan duba, kazık, vinç gibi unsurların çekilmesiyle yapılan yedekli geçişlerde büyük bir kolaylık sağlanıyor. Daha önce 90 metreyle sınırlı olan toplam yedek boyu, yeni düzenlemeyle 120 metreye çıkarıldı.
Bu değişiklik, özellikle Tuzla, Yalova ve İzmit tersaneler bölgesindeki liman inşaatı projeleri için operasyonel rahatlama sağlayacak. Denizcilik uzmanlarına göre bu adım, "Boğaz geçişlerinde gereksiz tekrar manevraları azaltacak, hem zaman hem de yakıt tasarrufu sağlayacak."
Gece Geçişine Kısmi İzin
Yeni yönergenin en çarpıcı değişikliklerinden biri, gece geçişine getirilen esneklik. Önceki mevzuatta yalnızca gündüz saatlerinde geçişine izin verilen 300 metre üzeri yolcu gemileri ile bazı LPG gemileri için artık gece geçişi mümkün hale getirildi.
Özellikle boş veya amonyak taşıyan LPG gemilerinin Çanakkale Boğazı'ndan gece geçebileceği açıkça düzenlendi. Ayrıca 200 metre üzeri dökme yük veya konteyner gemileri de, hava ve deniz koşullarına bağlı olarak kılavuz kaptanlı ve römorkör refakatli şekilde gece geçiş yapabilecek.
Bu değişiklik, Marmara Denizi'nde yoğunlaşan tanker trafiğini de rahatlatacak. Yetkililere göre amaç, "deniz trafiğini zamana yayarak hem bekleme sürelerini azaltmak hem de riskleri dengelemek."
Uluslararası Standart: İngilizce Kontrol Listesi
Yönergeye eklenen İngilizce kontrol formu, yabancı bayraklı gemilerin Türk Boğazları'na giriş öncesi teknik uygunluklarını belgelendirmesini zorunlu kılıyor. Bu kontrol listesi, SOLAS ve STCW standartlarıyla uyumlu olup, navigasyon cihazlarından dümen sistemine kadar tüm teknik donanımın çalışır durumda olduğunu belgeliyor.
Böylece yabancı kaptanlarla yapılan denetimlerde dil engeli ortadan kalkacak. Denizcilik Genel Müdürlüğü, bu değişiklikle Türk Boğazları'nın "uluslararası seyrüseferde örnek gösterilecek bir denetim sistemi"ne kavuştuğunu vurguluyor.
Stratejik Gemilere Öncelik
Yeni yönerge, enerji lojistiği açısından stratejik öneme sahip gemilere yönelik geçiş önceliği uygulamasını kalıcı hale getiriyor. Petrol rafinerilerine, LNG ve LPG terminallerine ya da enerji santrallerine dolu olarak gelen tankerler, önceden yazılı başvuruda bulunmaları halinde Boğaz geçişlerinde öncelikli planlamaya alınacak.
Aynı uygulama, bakım veya onarım için tersanelere yönelen gemiler için de geçerli. Bu değişiklik, özellikle Tüpraş, Aliağa ve Marmara Ereğlisi enerji terminallerinin tedarik zincirinde süreklilik sağlamayı hedefliyor.
Kuraldan Taviz Yok, Uyum Kolaylaştı
Yeni yönerge, bürokratik kısıtları azaltırken deniz emniyetinde taviz vermiyor. SP-1 Raporu ve kontrol listesi sistemi artık tamamen elektronik ortamda yürütülecek. Yanlış veya eksik beyan halinde geminin "geçiş sırasını kaybetmesi" hükmü ise korunmuş durumda.
13 Ekim 2025'te yürürlüğe girecek yönerge, Türk Boğazları'nın yalnızca Türkiye için değil, dünya denizciliği açısından da stratejik bir kavşak olduğunu bir kez daha hatırlatıyor. Yeni düzenlemeyle birlikte, İstanbul ve Çanakkale Boğazları'ndan geçen her gemi, hem daha sıkı denetlenecek hem de daha planlı geçiş yapacak.
Yorumlar 7
Kalan Karakter: