İzmit Körfezi’ndeki yüksek kamu payı tartışmaları sürerken Türk Kılavuz Kaptanlar Derneği (TKKD) yeni ve kapsamlı bir açıklama yayımladı. “Deniz Kılavuzluk Hizmetlerinde Bağımsızlık ve Tarafsızlık İlkesi” başlıklı metin, pilotajın ticari baskılardan uzak tutulması gerektiğini vurguluyor ve tüm kılavuz kaptanları “emniyet için birlik” mesajıyla ortak duruşa davet ediyor.
Kamu Hizmeti, Ticari Baskıya Kapalı Bir Alan
7 Temmuz 2025 öğleden sonra paylaşılan yeni duyuru; sabah yayımlanan kısa bildiriden farklı olarak akademik referanslar, uluslararası düzenlemeler ve sektörel uygulamalarla desteklenen bir manifesto niteliği taşıyor. Dernek, Türk Dil Kurumu’nun “rekabet” tanımını hatırlattıktan sonra, kılavuzluğun klasik piyasa yarışından ayrı tutulması gerektiğini savunuyor.
Metin, rekabetçi sistemin deniz emniyetine olası etkilerini şu risk başlıklarıyla özetliyor:
• Deneyim eksikliği ve yorgunluk – Fiyat odaklı rekabet personel kalitesini geriletebilir.
• Seyir ve manevra güvenliği – Standartların zayıflaması kaza olasılığını yükseltebilir.
• Geniş fayda alanı – Hizmetin sonuçları yalnızca gemi kaptanını değil, liman şehirlerini ve çevreyi de etkiler.
Ticari Baskı, Çapraz Sübvansiyon ve Çıkar Çatışması
Duyuruda “çapraz sübvansiyon” kavramı ayrıntılı biçimde açıklanıyor: Bir işletmenin liman işletmeciliğinden elde ettiği kazancı pilotaj bedellerini damping için kullanması hâlinde rekabet dengesinin bozulabileceği, hatta seyir güvenliğinin zarar görebileceği belirtiliyor. Avrupa Birliği’nin Port Regulation 2017/352 düzenlemesi referans gösterilerek, hakim durumun kötüye kullanılması ihtimaline dikkat çekiliyor.
Dernek, 2018 tarihli yönetmelikle getirilen “aynı sahada kılavuzluk yapan römorkörcülük yapamaz” ilkesini hatırlatarak benzer mantığın liman işletmeciliği ile pilotaj faaliyeti arasında da uygulanması gerektiğini ima ediyor. İzmit Körfezi’ndeki son pilotaj ihalesinin bir liman işletmecisi şirket tarafından kazanılmasının ardından yükselen “tarafsızlık” tartışmalarına doğrudan atıf yapılmasa da metnin mesajı net: Pilotaj hizmeti, ticari baskılardan bağımsız olmalı.
Uluslararası Normlar ve Yerel Mevzuat Çerçevesi
TKKD, dünya genelinde kabul gören üç dayanağı sıralıyor:
• IMO A.960(23) Kararı – Kılavuz kaptanların bağımsız ve tarafsız konumda olması gerektiğini vurgular.
• IMPA Tavsiyeleri – Pilotajın kamu yararı öncelikli, rekabet-dışı bir modelle sürdürülmesini önerir.
• AB Port Regulation 2017/352 – Liman hizmetlerinde çıkar çatışmasını engellemek amacıyla şeffaflık ve ayrımcılığı yasaklayan hükümler getirir.
Türkiye bağlamında ise 618 sayılı Limanlar Kanunu’na 2024’te eklenen Ek Madde 1 ile 2025 tarihli “Kılavuzluk ve Römorkörcülük Hizmetleri Hakkında Yönetmelik”teki “bağımsızlık ve tarafsızlık” ilkeleri hatırlatılıyor. Dernek, “mevzuatın ruhuna sadık kalın” ifadeleriyle bu hükümlerin fiilen uygulanmasını talep ediyor.
Eğitim Yetkisinin Devrine İlişkin Sessiz Çatlak
Manifesto yayımlanmadan kısa süre önce, TKKD’nin yıllardır yürüttüğü “kaptan tazeleme eğitimleri” verme yetkisinin İdare kararıyla Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’ne devredildiği öğrenildi. Dernek duyuruda bu karara doğrudan değinmiyor; ancak “kamu hizmetinde bağımsızlık” vurgusu ve eğitim gelirlerinin %75’inin İdare döner sermayesine aktarıldığına ilişkin not, bu düzenlemeye dolaylı cevap olarak yorumlanıyor.
Danıştay Takvimi: Belirsiz Ama Kritik
Derneğin Nisan ayında açtığı iptal davasında, Danıştay’ın adlî tatile rağmen Ağustos ortasında yürütmenin durdurulması talebi hakkında kabul ya da ret kararı verebileceği öngörülüyor. Süreç, kesin takvime bağlı olmasa da pilotaj ihale modelinin geleceğini etkileme potansiyeli taşıyor.
TKKD’nin “Bağımsızlık Manifestosu” pilotaj hizmetini, yüksek kamu payı rekabetinin yarattığı tartışmalı zeminde yeniden konumlandırıyor. Dernek, liman işletmeciliği ve benzeri ticari faaliyetlerin pilotaj üzerinde doğrudan ya da dolaylı kontrol kurmasının hukukî ve emniyet odaklı sakıncalarına dikkat çekiyor. Gözler şimdi Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile Danıştay’ın atacağı adımlarda; zira emniyet‑rekabet dengesi, Türk limanlarının geleceğini şekillendirecek.
Yorumlar 5
Kalan Karakter: