Rusya’nın Sibirya Arktik bölgesindeki Yamal LNG tesisi, ülkenin Avrupa pazarına enerji satışında kalan az sayıdaki kaynağından biri olmayı sürdürüyor. Geçtiğimiz yıl Yamal’dan Avrupa’ya 16,6 milyon ton sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) gönderildi. Bu miktar, Avrupa Birliği’nin ithal ettiği LNG’nin yaklaşık yüzde 20’sine denk geliyor.
Ancak AB, Ukrayna savaşına finansman sağladığı gerekçesiyle Rus fosil yakıtlarına yönelik yaptırımlarına bir yenisini ekleyerek, Rus LNG’sinin AB limanlarında aktarma yapılmasını yasakladı.
Yamal LNG’nin işletmecisi Novatek, daha önce Fransa ve Belçika limanlarını kullanarak LNG’yi başka gemilere aktarıyor ve Çin gibi uzak pazarlara ulaştırıyordu. Bu sistem, buz kırıcı özellikli LNG gemilerinin seferlerini kısaltıyor ve operasyonel verimliliği artırıyordu. Mart 2025’te yürürlüğe giren yasakla bu düzen sona erdi.
Şirket, yeni aktarma noktası olarak Murmansk açıklarını kullanmaya başladı. Ancak Enerji ve Temiz Hava Araştırma Merkezi’ne (CREA) göre bu operasyonlar hâlâ AB ve İngiltere’nin yaptırım çerçevesinde kalıyor. CREA araştırmacısı Petras Katinas’a göre Murmansk limanı, özellikle Zeebrugge gibi AB limanlarına kıyasla daha az verimli. Transshipment hacmi yarıya düştü, maliyetler ve teslimat süreleri arttı.
Batı gemileri yaptırımların hedefinde
Yamal LNG sistemi, tamamı Batı sigortasına ve operatörlüğüne bağlı 15 buz kıran LNG gemisiyle ayakta duruyor. Bu gemiler yalnızca Rusya’nın Kuzey Deniz Rotası’nda çalışıyor olsa da, Yunanistan, Japonya, Birleşik Krallık ve Singapur merkezli şirketler tarafından işletiliyor. Gemilerin tümü, Birleşik Krallık, Japonya ve Bahamalar gibi G7 yaptırımlarına uyan ülkelerde sigortalı.
Novatek, Zvezda Tersanesi’nde yeni gemiler inşa etmeye çalışsa da, projeler yaptırımlar nedeniyle ilerleyemiyor. Mevcut filonun Batılı operatörleri hizmet vermekten vazgeçerse, özellikle uzun süren Arktik kış dönemlerinde ihracat kapasitesi ciddi biçimde düşebilir.
Ayrıca Arc-7 tipi buz kıranlarla çalışan geleneksel LNG gemilerinin büyük kısmı da Batılı şirketlere ait ve yeni yaptırımlarla hedef haline gelebilir.
Katinas’a göre Moskova'nın mevcut sevkiyat planı, büyük ölçüde Batı yapımı, Batı sahipli ve Batı sigortalı gemilere dayanıyor. Bu durum, Batı'nın hâlâ tam olarak kullanmadığı stratejik bir zafiyet oluşturuyor. Katinas, “Bu gemilere yönelik sigorta ve liman erişimi kısıtlamaları artırılırsa, Rusya’nın LNG ihracatı ciddi şekilde sekteye uğrayabilir” diyor.
Avrupa Komisyonu ise Rus doğalgazının –LNG dahil– AB pazarından tamamen çıkarılması için kademeli bir plan önerdi. Uygulanması halinde, Avrupa’nın Yamal LNG’ye olan bağımlılığı da sona erecek.
Yorumlar
Kalan Karakter: