Dünya Denizlerinde iz bırakanlar: William Henry AspinwallBordasında APL yazılı bir gemi görürseniz, biliniz ki mazisi 162 yılı bulan APL- American Presidential Lines denizcilik şirketinin yaratıcısının William Henry Aspinwall isimli ABD'li müteşebbis bir kişi olduğu hatırlayınız.Mehmet Yapıcı'nın onbinlerce gemi fotografı arşivinden ve www. foto-io.com web sayfasından yararlanarak APL gemilerinden birini İstanbul Boğazı'ndan seyrederken çekilmiş fotografıyla resmettim.William Henry Aspinwall çok güçlü bir vizyonu olan, atılımcı ve yaşadığı dünyadaki fırsatları görerek geleceği zenginliklerini tesis edebilecek kadar zeki bir kişiydi.16 Aralık 1807'de New York'da dünyaya geldi. Daha 25 yaşındayken ailenin iş yaşamına katıldı. Kuzenleri Karayiplerde ticareti amaçlı olarak Howland&Aspinwall isimli bir şirket kurmuşlardı. Üç yıl içersinde Güney Amerika, Çin, Avrupa, Akdeniz, Doğu ve Batı Hint Adaları bölgelerindeki yeni ticaret pazarlarını saptadı. Onun sahip olduğu geniş vizyondur ki başarılarını Pacific Mail Steamship Şirketi ve Panama Demiryolu ile sürdürecektir.1840 başlarında kardeşi John Followed ile bu projelerini gerçekleştirmeye başladılar. Öncelikle daha hızlı geminin ticaretteki önemine inandığından gemi dizaynına yöneldi. Gemi dizayneri olan mühendis John Willis Griffiths ile tarihe Clipper adıyla geçecek ilk ince gövdeli, rüzgarın çok iyi kullanan stimli gemi dizaynı tamamlandı ve bu gemiye Rainbow adı verildi. Magellan Boğazı'nı geçerek Batı'ya giden posta gemisi1845 Amerika Kongresi, okyanus aşırı posta hizmetlerini sözleşmelerle özel şirketlere verme kararını almıştı. Bu sözleşmeler içersinde yeralan Panama ve Oregon bölgesi posta servisi enaz karlı ve zor olanıydı. Hükümetin destek kredisine rağmen, posta hizmetini yapmak, sonunda çok az kar getirecek bir yapıda görünüyordu. Amerika'da Batı sahilleri henüz göç çekmiyor ve Batı'ya yerleşmek amaçlı seyahatler çok kısıtlı kalıyordu.Bu durum, Altına Hücum ile değişinceye kadar aynı kaldı.Batı'ya denizden seyahat edecekler zorunlu olarak Güney Amerika'nın en güney ucu olan Horn Burnu'ndan dönerek yeniden kuzey rotasında San Francisco ve California'ya kadar ancak altı ayda ulaşabiliyorlardı.Değil ki stimli yandançarklı bir gemiyle bu yolculuk için kömür ikmal edecekleri bir liman da yoktu. Gemide bir arıza olsa onarım yapılacak bir teknik imkan bulunmuyordu.Yine de Aspinwall kardeşler bölgedeki ticari potansiyeli gördüler ve 12 Nisan 1848'de New York Senato'su ile işbirliği içersinde Pacific Mail Steamship şirketi olarak Panama-Oregon posta servisini üstlendikler ve Howland&Aspinwall da bu şirketin acentası oldu.Aspinwall süratle California, Oregon ve Panama isimli üç stimli gemi sipariş etti. İlk posta gemisi olan California, o yıllarda en mükemmel Clipper tip gemileri inşa eden William H. Webb'in tersanesinde inşa edildi. 200,000 dolara mal olan bu gemi devrinin en pahalı gemisi sayıldı. Gemide prinç ve bakır kaplamalar cömertçe kullanılmıştı. California Mayıs 1848'de hizmete girdi ve New York'tan 6 Ekim'de Kaptan Cleveland Forbes'in komutasında hareket etti. Gemide 36 mürettebat ve 500 ton kömür vardı.California bir avuç yolcuyla Rio de Janeiro ve Valparaiso'ya doğru yolca çıktı. Yandan çarklı bir stimli gemi olduğu gibi, yelkenlerini de kullanarak devam eden yolculuğu, kömürden de tasarruf etmek amacıyla saatte 8 denizmili sürat yaparak Panama- Oregon hattında Magellan Boğazı'nı geçerek San Francisco'ya ulaşan ilk gemi ünvanıyla limana vardığında tarih 28 Şubat 1849'u gösteriyordu. Yolculuk yaklaşık dokuz ay sürmüştü.California'nın bu seferiyle Batı'ya Altına Hücum devri başlayacak ve bu geminin eşi olan iki gemi de devreye girmesiyle Pasific Mail Steanship'in işleri ve kârı adeta bir roket gibi hızla artacaktır. Panama Demiryolu'nu inşa ediyorWilliam Henry Aspinwall Batı'ya daha kısa zamanda ulaşmanın çarelerini aramaya devam etti ve Panama Ishmus'tan California'ya uzanacak Panama Railroad Panama Demiryolu şirketini kurdu ve 1850 sonunda inşaata başladı. İlk tren 28 Ocak 1855'de yola çıktı. William Henry Aspinwell, Pasifik Mail Lines ve Panama Demiryolu şirketlerinin başarılarını tesis ettikten bir yıl sonra şirketlerin başkanlığından ayrıldı.Adeta yarı emekli gibi bir yaşamı seçerek seyahatlere daha zaman ayırdığı gibi, politikaya ve pul kolleksiyonculuğuna merak sardı. 1866'de hayvanları kötü muamele yapanlardan korumak amacıyla, bir anlamda Hayvan Hakları Derneği kavramında Society for the Prevention of Cruelty to Animals (SPCA)'yi kurduğu gibi, 1869'da ünlü Metropolitan Museum of Art'ın kurulmasına yüksek bağışlarıyla katıldı. 18 Ocak 1857'de kalp krizi sonucu evinde vefat etti. William Henry Aspinwall'ın vefatından sonra Pasific Mail Steamship şirketi bir asır daha faaliyetini sürdürdü. Howland&Aspinwall şirketi ise kısa bir süre sonra kapandı. Panama Demiryolu şirketi günümüzde de yaşamsal bir seyahat aracı ve sistemi olarak yaşamına devam etmektedir. Pasific Mail Steamship şirketinden APL'eNew York'tan ABD Batı sahiline sefer yapan ilk ABD sahipli stimli armatörlük şirketi olan Pasific Steamship Co., zamanla düzenli hat seferleriyle konteynerli yük taşımacılığının da simgesi oldu.Bu şirket Pasifik bölgesi limanları arasında posta, yük ve yolcu taşımacılığı tarifeli seferleriyle büyüdü.Gelecek kuşaklar stimli gemilerden dizelli gemilere dönüşen teknolojilere kadar bu şirketi daha evrensel hale getirdiler. Ancak asıl atılım Vietnam Harbi sırasında oldu. Adı artık APL- American Presidential Line olan şirket Master Mariner sınıfı gemileri filosuna kattı.Bu gemiler birsüre sonra daha konteyner gemisi yapısına sahip Seamaster sınıfı gemiler olarak tadil edildiler.New York Borsası'na kayıtlı olan yıllar içersinde APL, Singapore merkezli NOL- Neptune Orient Lines ile birleşti ve MOL, OOCL gibi şirketlerle Global Alliance Birliği üyesi oldu. Günümüzde APL, intermodal taşımacılığı, lojistik servisi ile dünyanın hemen her limanından her limanına tarifeli seferleriyle yoluna devam etmektedir. ►Mazisi William Henry Aspinwall'ın kurduğu Pasific Mail Steamship şirketine kadar giden APL, dünya limanları arasındaki yolculuğuna devam ediyor.