S/S TRAK 1938–1944 18 Ocak 1944’de İstanbul-Bandırma hattının en güzel ve Lüks yolcu gemisi, Devlet Deniz Yollarının gözbebeği güzel Trak Vapuru bu tarihte bir kaza neticesi batmıştır. Belki bugün hatırlayanı azdır ama Trak zamanının en lüks gemilerinden
S/S TRAK 1938–1944 |
 |
18 Ocak 1944’de İstanbul-Bandırma hattının en güzel ve Lüks yolcu gemisi, Devlet Deniz Yollarının gözbebeği güzel Trak Vapuru bu tarihte bir kaza neticesi batmıştır.
Belki bugün hatırlayanı azdır ama Trak zamanının en lüks gemilerinden biridir.
Bu zamana kadar Denizyolları bünyesinde bulunan tüm gemiler 2. el olarak satın alınırken Büyük Kurtarıcı Atatürk’ün emriyle Almanya’da yeni inşa olarak yaptırılmıştır.
İsimleri de yine Büyük Kurtarıcı Atatürk tarafından verilmiştir.
Bu devirde Trak’ın kardeşleri Sus ,Marakaz ve diğerleri Tırhan Etrüsk ve Kadeş gibi 1938 Mayıs’ında Devlet Denizyolları bünyesine katılan Trak 75 metre boyunda 11 metre eninde saatte 19 mil hız yapabilen 1414 Grostonluk bir teknedir.
Alman, Kiel tezgâhlarında Krup yapımı bu gemi biridir.
Merhum Gazeteci Celal Ergun'un 1938 yılında yazdığı, "Güzel Trak'ın İlk Seferi" başlıklı yazıda o günlerin İstanbul'u ve gemiye duyulan merak şöyle anlatılıyordu:
"Aylardan beri bütün Marmara mıntıkası halkının beklediği Trak nihayet geçen hafta geldi. Dörtte üçü denizle çevrilmiş Türkiye Cumhuriyeti halkı için bundan daha mes'ut bir hadise olamaz. Çünkü ecdadı denizci olan bir milletin elbette deniz filolarına muhabbet ve sevgisi aşikârdır. Misal mi istiyorsunuz?.. Sabahları Kadıköy'den gelirken vapur daha köprüye yanaşmadan halkın hücum edercesine Trak'ın bulunduğu tarafa koşması ve herkesin yüzünde sevinç âsarının görülmesi yetişmezse, Pazar günü Galata'dan kalkarken binlerce halkın yaşa nidaları ve alkışları zannedersem Türk milletinin denizciliğe olan merbutiyyetini [bağlılığını] ispat eder. Türk denizcidir. Evet! Geçenlerde limanlarımızdan birine giden donanmamızı gezmek için gelen halkın hepsini alamıyan kumandana ağlıyarak yalvaran, Yavuzu görmek için donanma ianesi [para yardımı] olarak 300 lira vermeyi kabul eden ve yine Yavuz'un dağıttığı rozetlere iane vermek isteyen ve sonra da uğradığı her limanda, merkezden ta şehrin ortalarına kadar takı zaferler, halılar seren millet donanmayı, denizi ve vapuru seviyor demektir. O bunun hakkıdır da... İlk seferi için Galata limanından yola çıkmıştır Trak gemisi... Mudanya'ya yapılacak bu ilk seferin yolcuları arasında Denizbank Genel Müdürü Yusuf Ziya Öniş, Amiral Şükrü Okan, Deniz Ticaret Müdürü Müfit Necdet ile üniversite dekanları, hocalar, bürokratlar, diplomatlar ve onların eşleri de vardır.
22 Mayıs pazar günü program mucibince saat 8,45 geçe İstiklâl marşı ile rıhtımda biriken binlerce halkın alkışları arasında hareket ettik.
Bizim hareketimizle beraber limanda bulunan bütün vapurlar Türk Deniz Ticaret filosunun bu ilk yeni ve gelin kadar zarif ve süslü gemisini düdük çalarak selâmlıyorlardı.
Hareketimizle limandan çıkışımız pek ani oldu.Şöyle bir gemiyi gezdim; her köşede bir neş'e, her salonda bir canlılık, kimi makine dairesini geziyor, kimi sür'atini tetkik ediyor, kimisi güverteye çıkmış denizin mavi köpüklerine bakıyor.
Bir ara bu geminin bahtiyar süvarisi Kenan Özeş’le karşılaştım.
Dünya gemilerinin en genci Trak hakkında bazı malûmat istedim.
Bütün denizcilere has nezaketle ricamı kabul ederek anlattılar.
'Vapur en son teknik icaplara göre yapılmıştır; sür'ati saatte 19 mildir. Makinasının devir sür'ati 250 dir. Makine 18 mille çalıştığı zaman 3600 ve 19 mille çalıştığı zaman da 4000 beygir kuvvetindedir. Makine türbin ve kazanın tazyiki 15 atmosferdir. Yani 350 libre tazyik demektir. Dümen çok iyi oturtulduğu için geminin manevra kabiliyeti de o nispette kolaydır. Kazana gelince su boruludur. Başka gemilerin hazırlanması arasında çok fark vardır. Meselâ bizim gemi yarım saatte sefere hazır bir vaziyete gelebilir. Halbuki diğer gemiler 12 saatte ancak hazırlanabilirler. Vapurun telefon merkezi, telsiz tertibatı, yangın ihbar cihazları, otomatik iskandil âleti, sahille mesafeyi ölçen âlet vardır ki bu âlet sisli havalarda çok işe yarar. Bundan başka geminin en mühim ihtiyacı olan hava ve sıcak, soğuk su tertibatı vardır.'
Süvari Kenan Özeş’e teşekkür ederek ayrıldım.
Deniz çarşaf gibi, 18 mille seyreden vapurumuzun arkada bıraktığı köpüklere bakıyorum.
Denizyolları'nın son Mudanya seferini yapan emektar Ülgen vapuruna yetişiyoruz ve her iki tarafın mütekabil selâmları arasında uzaklaşıyoruz.
Bir aralık Denizbank Umum Müdürü Yusuf Ziya Öniş'in vapuru dolaştığı ve bütün davetlilerin ayrı ayrı hatırını sorarak ellerini sıktığını gördüm.
Arkadan bir arkadaş sesleniyor: Armutlu göründü. Hakikaten soluma bakıyorum memleketimizin bu şirin ve yemyeşil ağaçlıklı köyü nazarlarla ne kadar hoş görünüyor.
Biraz sonra Mudanya iskelesi ve kalabalık bir halk kitlesi...
Mudanya iskelesi bu özel gün için bayraklar ve defne dalları ile donatılmıştı.
Otomobil ve otobüslerle gelen Bursalılar iskelede gemileri Trak'ı beklemekteydi...
Trak ile gelen konuklar otobüs ile Bursa'ya geçtiler, istanbul'dan Mudanya'ya iki saatte gelen Trak yolcuları, 36 kilometrelik yolu bir saate yakın bir sürede aldılar böylece.
Çelikpalas'da konakladıktan sonra Bursa'da Yeşil Camii'i, Sümerbank Merinos Fabrikası'nı ziyaret ettiler. Ve akşam saatlerinde tekrar İstanbul'a döndüler."
***********
Eski Türk kökenli Trak kavminden olan bu gemimiz 1938’den 1944’deki batışına kadar Marmara hattında seferler yapmış halkın çok sevdiği güzel Trak dediği bir teknedir.
Daha pek çok hizmet edebilecek durumda iken talihsiz bir kaza onu bizlerden alıp Marmara’nın sularına gömmüştür.
Bu facianın oluş nedeni fırtınada geminin ufaklığı nedeniyle istenilen şekilde gemiye hakim olamayıp geminin (Aya Andrea kayalıklarına) Fener Adası kayalıklarına bindirerek batmasıdır.
Kapıdağ Yarımadası bünyesinde ki bu kayalıklara bindiren Trak 18 Ocağı 19 Ocağa bağlıyan 1944 gecesinde ilk imdat sinyalini 11.55’te veren Trak kayalıklara bindirmiş 5–10 dakikada su alan Trak yan yatmış batma tehlikesi arz etmiştir.
Bunun üzerine Suvari Nedim Cemşit Gemiyi terk emri verip kayalıklara çıkılmasını istemiştir.
Artık facia başlamıştır.
İstanbul’dan Alemdar Sus Bandırma’dan Çanakkale vapurları kaza yerine yollansa da havanın kar yağışlı fırtınalı ve karanlık oluşu personelin kurtarılmasını engellemiştir.
Gemiyi terk sırasında veya kayalıklara tırmandıktan sonra soğuktan ölen personel çok kayıp vermiştir.
Kazazedelerin ilk kurtarılışı fenerdeki bekçinin ve Sus vapurunun sandallarının ulaşmasıyla başlamış kurtarılan kazazedeler Sus’a alınmışlardır.
***********
19 OCAK 1944 GÜNÜ BATAN TRAK GEMİSİNİN MÜRETTEBAT LİSTESİ
S.No Görevi Sicil No Adı ve Soyadı Durumu
- Kaptan 557 Nedim CEMŞİT Gaip Olmuştur.
- 2.Kaptan 1851 Arif TURAN Gaip Olmuştur.
- Baş Makinist 706 Sabri DENGİZ Bandırma'da Defnedilmiştir.
- 2.Makinist 762 Cahit SAYDUN Kurtuldu
- 3.Makinist 790 Osman DALGAKIRAN Gaip Olmuştur.
- G.Lostromosu 639 Nazmi BULUT Kurtuldu
- Ambarcı 2257 Şevket İŞGÖREN Kurtuldu
- Dümenci 1098 Mansur KATMER Kurtuldu
- Dümenci 2027 Ahmet DENİZ Kurtuldu
- Gemici 2684 Mustafa KAYIN Mezunen İstanbul'da kalmıştır.
- Gemici 2576 Yunus Delişmen Kurtuldu
- Gemici 3255 Abdülmecit YÜCEL Kurtuldu
- Gemici 3171 OsmanYETKİNER Bandırma'da Defnedilmiştir.
- Mk.Lostromosu 191 Ahmet DEMİRKAN Kurtuldu
- Mk.Lostromosu 367 Halit DEMİREL Kurtuldu
- Yağcı 391 Ali Alaca Bandırma'da Defnedilmiştir.
- Yağcı 546 Kadir YILDIZ Kurtuldu
- Yağcı 2609 Rüştü ARMAĞAN Bandırma'da Defnedilmiştir.
- Yağcı 3286 Adem PARLAK Kurtuldu
- Ateşci 856 Nuri AK Kurtuldu
- Ateşci 1244 Mehmet İKİZ Kurtuldu
- Ateşci 1040 Vahap Sarı Bandırma'da Defnedilmiştir.
- Ateşci 578 Osman AZAKCI Kurtuldu
- Ateşci 1085 Hasan OĞUZ Kurtuldu
- Ateşci 2842 Şükrü BAYRAM Kurtuldu
- Ateşci 2943 Mevlüt ESER Bandırma'da Defnedilmiştir.
- Ateşci 2300 Kerim DİNÇ Bandırma'da Defnedilmiştir.
- Kömürcü 2788 Mehmet UZUN Mezunen Bandırma'da kalmıştır.
- Kömürcü 2674 Mustafa BİLEN Bandırma'da Defnedilmiştir.
- Kömürcü 2574 Celal ABACI Bandırma'da Defnedilmiştir.
- Kömürcü 3079 İsmail YILMAZ Mezunen Bandırma'da kalmıştır.
- Kömürcü 3185 Süleyman KURTÇENLİ Kurtuldu
- Telsiz Memuru 1511 Muzaffer EROL Gaip Olmuştur.
- Elektrikçi 1380 İhsan ANIL Kurtuldu
- Katip 1429 Sadri AKKKUZU Bandırma'da Defnedilmiştir.
- Kamara Memuru 2307 Abdullah KELEŞOĞLU Bandırma'da Defnedilmiştir.
- Kamorot 606 Osman YAVUZOĞLU Kurtuldu
- Kamorot Recep PEKER Mezunen İstanbul'da kalmıştır.
- Kamorot Hüseyin ANDAÇ Mezunen İstanbul'da kalmıştır.
- Kamorot 1860 Necmi TOKER Bandırma'da Defnedilmiştir.
- Kamorot Hüseyin SANDULUÇ Mezunen İstanbul'da kalmıştır.
- Kamorot 1195 Hakkı KALPAK Gaip Olmuştur.
- Kamorot 2145 Sami ŞALLI Kurtuldu
- Kamorot 1285 Osman KAYNAR Bandırma'da Defnedilmiştir.
- Kamorot 2057 Baki PAL Kurtuldu
- Kamorot 2290 Tahsin ÖNER Kurtuldu
- Kamorot 1526 Refik TARI Kurtuldu
- Kamorot 2016 Mehmet AKTAY Mezunen İstanbul'da kalmıştır.
- Baş Aşcı 100 Celal KUROĞLU Bandırma'da Defnedilmiştir.
- 2.Aşcı 172 Fahri BOZKURT Kurtuldu
- 3.Aşcı 386 Ziya DURUSOY Bandırma'da Defnedilmiştir.
- Sağlık Memuru 864 Murat İNCE Bandırma'da Defnedilmiştir.
- Kantinci Mustafa Bandırma'da Defnedilmiştir.
- Kantinci Hayri Bandırma'da Defnedilmiştir.
- As Mk Yzb İbrahim Kurtuldu
- As Topçu Eri Mustafa Bandırma'da Defnedilmiştir
Bu kazada 23 gemici hayatını kaybetmiştir bunlardan 18'nin cesidi bulunmuş ve Bandırma'da Toprağa verilmiştir. Kalan beş kişi ise Gaip olmuştur
Trak kazasında şehit olan personel Deniz Yollarının o zamanki tabirle şehitler mezarlığında (şimdiki tabirle eski mezarlıkta) aldığı mezar yerlerine 21 Ocak (Cuma günü) 1944 tarihinde Deniz yolları üst düzeyde yetkililerinin de katıldığı bir törenle defnedilmişlerdir.
Törende 19 şehit gömülürken daha sonra bulunan 4 şehit naaşı da burada gömülmüştür.. 18 Ocak 1944’de gerçekleşen Trak faciasını kalbimiz burkularak anıyor. Bu kazanın şehitlerine Tanrıdan rahmet dilerken huzurlarında saygı ile eğiliyorum. 64 yıl önce geçekleşen bu kazada batan Trak şüphesiz Ayaandrea kayalıkları önünde Marmarada yatıyor. Onu deniz gözlerimizden gizliyor. Ama şehitler için bu böyle olmamalı onların anısı mutlaka yaşatılmalıdır. Ruhunuz şad olsun Tark şehitleri unutulmuş görünse de hala hatırlayanlarınız var her 18 Ocakta mutlaka hatırlanacaksınız.
 |
NEDİM ÇEMŞİT 12 Ekim 1907 – 19 Ocak 1944 |
