Yüzen 'toksik bomba' İngiltere'de HARTLEPOOL - Türkiye ile Fransa arasında 2003'te sorun olan Fransa'nın ilk uçak gemisi Clemenceau, içerdiği asbestten (amyant) arındırılması ve sökümü için gönderildiği ülkeler tarafından reddedildikten sonra serüven dolu yolculuğunun son durağı İngiltere'nin Hartlepool kentine ulaştı.Sökümü yapacak İngiliz Able UK şirketi, Fransa'nın batısındaki Brest Limanı'ndan Salı günü yola çıkan Fransız donanmasının eski gözbebeği "Q790" borda numaralı uçak gemisinin sökümünün yapılacağı ve yeniden kullanım için ayrıştırılacağı Hartlepool tersanesinde dünyanın en büyük kuru havuzuna sahip bulunuyor.İçerdiği 700 ton asbestten ötürü büyük polemik yaratan ve söküm için yaklaşık 20 bin kilometre yol katetmesinin ardından en son Mayıs 2006'da Hindistan'dan da "kovulan" dev gemi, İngiltere'nin kuzeydoğusundaki Tees Nehri'nin denize döküldüğü yerdeki tersanede sökülecek.Asbestli geminin söküm işlemi için açılan ihaleyi İngiliz Able UK Ltd. şirketinin kazanması, aralarında Greenpeace'in de bulunduğu 14 çevreci sivil toplum örgütünden oluşan koalisyonu da sevindirmişti. Koalisyonun sözcüsü, sorunlu geminin Hindistan yerine İngiltere'de sökülecek olmasından memnuniyet duyduklarını, Able şirketinin çevre ve işçi sağlığının korunmasında daha çok güvence vereceği düşüncesinde olduklarını söylemişti.Able şirketinin yetkilileri de sözleşme tutarının, işin sonunda elde edilecek metalin durumuna göre 2,5 ila 4 milyon Avro olacağını belirterek, 10 ay sürmesi beklenen söküm işleminin ardından Clemenceau'nun parçalarının geri dönüşümle yeniden kazanılacağını bildirmişlerdi.Hindistan'ın Gucarat Limanı'nda sökülmesi öngörülen ve Greenpeace gibi çevre örgütlerinin de büyük tepkisini çeken Clemenceau uçak gemisinin Hindistan kara sularına girişi konusunda Hindistan Yüksek Mahkemesi 13 Şubat 2006'da son sözü söylemişti.Fransa'da 1997'de silahsızlandırılan uçak gemisinin, yapılan ihaleler sonucu, 2003'te İspanyol ve Türk firmaları tarafından sökülmesi kararlaştırılmıştı.Fransız Savunma Bakanlığı'nın gemi söküm ihalesini, yapılan anlaşmaya rağmen son anda Alman ve Yunan şirketlerine vermesine, İspanyol ve Türk şirketleri tepki göstermişti.Geminin parçalanması işini İspanyol şirketle birlikte üstlenen Aliağa'daki Gemi Söküm Sanayicileri Derneği, gemideki amyantın temizlenmesi için sipariş verdiği özel fırınlara milyonlarca dolar ödendiğini açıklamıştı.Fransa Savunma Bakanlığı ise Türkiye'deki iş ve çalışma koşullarının ''uluslararası standartlara uymadığı'' ve ''çevre açısından gerekli tedbirlerin'' alınmadığı iddiasıyla ihaleyi Alman ve Yunan şirketine verdiğini kaydetmişti.Türk ve İspanyol şirketlerinin daha sonra, Fransa Savunma Bakanlığı aleyhine dava açmak için hazırlandıkları bildirilmişti.Bu arada, Dışişleri Bakanlığı da 2003 yılında yaptığı açıklamada, bünyesinde asbest ihtiva ettiği Fransa tarafından Türkiye'ye bildirilen Fransız uçak gemisi Clemenceau'nun, sökülmek üzere Türkiye girişinin engellenmesi yönünde gerekli önlemlerin alındığını belirtmişti.Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, Tehlikeli Atıkların Sınır Ötesi Taşınımının ve Bertarafının Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesi çerçevesinde, tehlikeli atık listesinde yer alan asbest içeren atıkların Türkiye'ye ithalinin yasaklandığı hatırlatılmıştı.Clemenceau, İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Fransa'da dizayn ve inşa edilen ilk uçak gemisi. Yapımına 1957'de başlandı, 1961'de Fransız donanmasında hizmete girdi, 1997'de hizmet dışı bırakıldı.Bugüne kadar Deniz Müzesi'nde sergilenen geminin ağırlığı 22 bin 350 ton, uzunluğu 265 metre, genişliği 51,2 metre, suya batma yüksekliği 7,7 metre, uçak sayısı 40, hızı 32 knot, menzili 18 knot hızda 6300 deniz miliydi. (aa)