Krize kim nasıl yakalandı?Bu hafta, dünyanın önde gelen gemi inşacı ülkelerinin krize hangi ortamda yakalandığını araştırdık. Küresel finans krizi, global gemi inşa endüstrisinde iptalleri ve ekonomik sıkıntıları beraberinde getirdi. Siz okurlarımız için bu hafta, dünyanın önde gelen gemi inşacı ülkelerinin krize hangi ortamda yakalandığını araştırdık. Deniz Ticaret Odası, GİSBİR, Gemi İnşa Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu ve Fairplay gibi kaynaklarda yer alan söz konusu veriler, tersanelerin hızlı bir yükseliş esnasında düşüşe geçtiğini ve bu sebeple krizin fazlaca can acıttığını gösteriyor:“2000 yılından itibaren canlanan piyasada tersaneler siparişlerini artırmalarına rağmen, karlılıklarını maliyetlerdeki artış sebebiyle aynı oranda artıramamışlardır. 2003 yılından 2005 yılının başına kadar artan gemi sacı fiyatları ve 2002 yılı başından 2008 yılı ortalarına kadar sürekli değer yitiren ABD doları, tersanelerin birçoğunu finansal yönden menfi yönde etkilemiştir. Örneğin; 2005’de teslim edilen gemilerin % 80’e yakını, tersanelerce düşük fiyatlarla 2002 ve 2003’de sipariş alınan gemilerdir.Fiyatlardaki yükselişe rağmen gemi talebi bu dönemde yüksek seyretmiş, Asya’daki tersanelerin tamamen dolu olmasının sonucu olarak, Batı Avrupalı tersaneler güçlü Avroya rağmen oldukça önemli sayıda sipariş almışlardır. Bu dönemde gemi siparişlerindeki yüksek fiyatlar tersanelerin inşa kapasitesinin artmasına yol açmıştır. Amerikan Dolarının Euro karşısında düşük seviyelerde seyretmesine rağmen, siparişlerdeki artışlar, gemi inşa sürelerinin kısalması ve tersanelerin kapasite artışları ile 2007 yılının dünya tersaneleri için en karlı yıl olduğu değerlendirilmektedir. Yine bu dönemde, Batı Avrupalı tersanelerinin Doğu Avrupa tersanelerini taşeron olarak kullanmış olmalarına rağmen Doğu Avrupa tersaneleri de konteyner ve Ro-Ro gemilerine olan büyük taleplerle geniş ölçüde sipariş almışlardır. Gemi inşa sektörünün üretimlerini, gemilerin karmaşıklığına bağlı olarak üç ana segmentte değerlendirmek mümkündür; 1. Düşük karmaşık yapılı gemiler, 2. Orta karmaşık yapılı gemiler, 3. Yüksek Karmaşık yapılı gemiler,Bu sınıflandırma ışığında sektördeki ülkelerin pazar alanlarının farklılıkları rahatlıkla görülebilmektedir. Ülkemiz bu dağılımda özellikle ürettiği kimyasal tankerler, mega ve süper yatlarla Japonya ile birlikte yüksek karmaşık yapılı gemiler segmentinde yer almaktadır.” Hangi ülkede ne oldu?2000’li yıllarla birlikte kayda değer bir yükseliş yaşayan global pazar kriz ortamına girdiğinde;“Hırvatistan tersaneleri mevcut müşterilerinden gelmiş olan çoğunluğu özel nitelikli tankerlerin ve araba taşıyıcı gemilerin oluşturduğu yeni gemi inşa siparişlerini kontrata bağlamıştır. İtalyan tersaneleri, feribot, Ro-Pax ve kruvaziyer gemisi inşasını içeren çeşitli kontratlar bağlamışlardır. Polonya tersaneleri 2009 yılına kadar konteyner, Ro-Ro, LPG gemisi siparişleri ve Alman tersanelerinin kabuk gemi siparişleriyle doludur. Norveç tersaneleri Ro-Ro, denizaşırı ikmal gemileri, deniz dibi donanım döşeme gemileri ve kağıt taşıyıcı gemiler sınıflarında oldukça yüklü siparişler almışlardır. Hollanda tersaneleri çoklukla konteyner, genel kargo ve kimyasal tanker siparişleri almıştır. Slovakya tersaneleri genel kargo gemisi, Romanya tersaneleri ise tanker, kimyasal tanker ve konteyner gemisi siparişleri almışlardır. Kore tersaneleri 2006 yılındaki tüm siparişlerin yüzde 42’sini almış ve yıl sonunda toplam sipariş defterinin yüzde 44’üne sahip olmuşlardır. Tankerler, konteyner gemileri ve LNG, Kore tersaneleri tarafından alınan siparişlerin yüzde 90’Ina yakınını oluşturmuştur. Yıl sonunda sipariş defteri bir önceki yıla kıyasla yüzde 20 büyüme göstererek, teslimatları son yıllarda kayda değer şekilde artarak 2006 ve 2007 yıllarında da devam etmiştir. Teslimatlarda ileriki yıllarda artabilecek olan yüzde 12’lik bir büyüme görülmektedir. Kore gemi inşa endüstrisi 2006 yılında yaklaşık 1,9 milyar dolar ticaret fazlası üretim yapmış ve taşeronlar dâhil 200.000 kişi istihdam etmiştir. Ekim 2008 tarihli verilere göre; % 14’lük sipariş artışı ile toplam 2.390 adet ve 215,93 Milyon DWT ile dünya sıralamasında tonaj olarak birinci sıradaki yerini korumuştur.Japonya’nın yeni siparişlerdeki toplam payı önceki seneye oranla %1 düşmesine rağmen 2007 yılında tüm siparişlerin yüzde 42’sini almıştır. Ekim 2008 verilerinde; sipariş defterinde % 0.35 yükselme göstererek toplam 1.507 Adet 104,92 milyon DWT ile bu ülke dünya sıralamasındaki yerini korumuştur. Çin tersaneleri, Japonya’yı geçerek sipariş alımında ikinci sıraya yükselmiştir. Piyasa payında yüzde 8 yükselişle, 2006’daki tüm yeni siparişlerin %25’ini almışlardır. Son yıllarda, Çin tersanelerinden teslimatlarda güçlü bir artış varken (%30), 2006 yılında 2005 yılına oranla azalarak %13 artış gerçekleşmiştir. 2008 yılı Ekim ayı verileri incelendiğinde; tonaj bazında % 20, adet bazında % 15 yükseliş göstererek, toplam 3.533 adet gemi siparişi ile dünyada birinci sıraya, tonaj bazında 206,04 Milyon DWT’luk gemi siparişi ile Japonya’yı geçerek Güney Kore’den sonra ikinci sıraya yerleşmiştir. Ancak küresel ekonomik kriz ile birlikte ciddi ölçüde sipariş iptallerinin olduğu da uluslararası denizcilik haberlerine yansımaktadır.Filipinler; Nisan 2008 ayı sipariş defteri 8.01 milyon DWT iken, Ekim-2008 ayı verilerinde tonaj bazında %23’lük bir artış gösterdiği görülmektedir. Vietnam; tonaj bazında % 0.82, adet bazında % 16,5 oranında bir artış göstermiştir. Hindistan; tonaj bazında % 37, adet bazında da % 37’lik bir artışla gemi inşacı ülkeler arasında dikkat çekici bir yükseliş göstermiştir. Romanya; Nisan-2008 ayında 3.90 Milyon DWT olan sipariş defteri, Ekim-2008 ayında adet bazında % 1,16 artışla 86 gemiye, tonaj bazında % 14 artışla 4.43 Milyon DWT’a yükselmiştir. Tayvan’ın; Nisan-2008’de 3,54 Milyon DWT olan sipariş defteri, Ekim-2008’de 3.29 Milyon DWT’a gerilemiş olmasına rağmen dünya sıralamasında Türkiye’nin üzerinde yer almaktadır. Brezilya da; Nisan-2008’de 3,29 milyon DWT’luk sipariş defteri % 0,98’lik bir düşüşle 3,24 Milyon DWT ile Türkiye’nin üzerinde yer almaktadır. Almanya’da; son altı aylık dönemde 178 adet olan gemi siparişi, krizle birlikte keskin bir düşüş göstermiş ve sürede gelen iptallerle 150 adede gerilemiştir.”