Dünya Jet-Set'ine Yılda 40 Yat GönderiyoruzTürkiye'de gemi ve yat sektöründe son beş yıldır büyük bir gelişme yaşanıyor. 2006'da 2.5 milyar dolar döviz girdisi sağlayan Türk tersanelerinin, bu yıl 3 milyar dolan yakalaması bekleniyor. Türkiye'de her yıl 25 metrenin üstünde 40 civarında yat üretiliyor. Daha önce ağırlıklı olarak Alman, İngiliz ve Amerikalı zenginlere yönelik yapılan bu yatların son yıllardaki en büyük müşterileri ise Ruslar.Finansbank'ın ulaştığı satış bedeliyle öne çıkan Hüsnü Özyeğin, gemi inşa sektörü için 'yıldızı en çok parlayacak sektörlerin başında' diyerek bu alana olan ilgisini ve inancını dile getiriyor.Sektöre projektörler yöneltildiğinde de, sektördeki dönüşümün son 5 yılda hızlandığı dikkat çekiyor. Geçen yıla ait rakamlara bakacak olursak, Türk tersanelerinin 1.5 milyar doları yeni gemi inşası, 1 milyar dolan da bakım ve onarım olmak üzere 2.5 milyar dolarlık döviz girdisi sağladı. Bu yıl ise rakamın 3 milyar doları bulması bekleniyor. Üstelik, sürekli yeni tersane bölgeleri oluşturulması için çalışmalar devam ediyor. Ekonomist, büyük holdingler olmak üzere, şirketlerin yeni ilgi alanı gemi inşa ve yat sektörlerindeki gelişmeleri araştırdı.2007 yılında gemi ve yat sektöründe yüzde 20'lik büyüme beklendiğini söyleyen Gemi İnşa Sanayicileri Birliği (GİS-BİR) Başkanı Murat Bayrak, uygun fiyatlar ve teknolojik gelişmelerin yanı sıra Türkiye'nin bir Avrupa ülkesi olmasının da gemi ve yat inşa sektörünün cazibesini sürekli kıldığı kanısında. Gelişmelerin önümüzdeki yıllarda da devam edeceğini öngören Bayrak, sıkıntıları ise şöyle anlatıyor:"Geçen yıllara göre gemi sektöründe teknolojik gelişmeler de olumlu seyrediyor. Yoğun arz talebinin fiyatlara olumsuz etki yapması kaçınılmaz. Ancak yine de fiyatları sabit tutmaya gayret gösteriyoruz, dövizde ise farklılıklar sektörü olumsuz etkiliyor. Ülkemizde üretilen gemi ve yatlara yoğun ilgi devam ediyor."Yüzde 60'ı ihraç ediliyorTürkiye'de 62 tersane faaliyet gösteriyor. Bu tersanelerde bu yılın ilk dört ayı itibariyle 66 adet 455 bin DWT'luk gemi sipariş edildiği belirtiliyor. Geçen yıl Türkiye'deki tersanelerde 107 adet 600 bin 100 DWTIik gemi inşa edildiği, bu yıl sonuna kadar ise 120 adet 950 bin DWT'luk gemi inşa edileceği ifade ediliyor. Türkiye'de imal edilen gemilerin yüzde 60'ı ihraç ediliyor. En çok kimyasal tanker, konteyner, kuru yük gemileri ihracatı gerçekleştiriliyor. Bu gemiler ağırlıklı olarak Malta, Danimarka ve Liberya'ya ihraç ediliyor. Yat üretimi konusunda Türkiye, dünyada yatçılık alanında önde gelen ülkeler sıralamasında İtalya, ABD ve Hollanda'dan sonra dördüncü sırada yer alıyor.300 metrelik yatlarTuristik ve ticari amaçlı yat, motoryat, megayat gibi deniz ulaşım araçlarında Türkiye hızlı bir gelişme içinde. Sektörün hem iç piyasa hem de yurt dışına üretim yapan önemli isimleri, son beş yıldaki gelişmeye dikkat çekiyorlar. Türk yatçılar Alman, ingiliz ve Amerikalı zenginlere yat üretiyor. Yatlar, 5 metreden başlayıp 250-300 metre büyüklüklere kadar varabiliyor.İSTİHDAM: 5 bin kişi ÇALIŞIYORTürk tersaneleri, 24 bin 850 kişiye istihdam sağlıyor. Bunun içindeki 5 bin kişinin yat sektöründe çalıştığı söyleniyor. Yan sanayi ile birlikte sektörün 100 bin kişiye iş imkanı sunduğu belirtiliyor. Yoğunluğun Tuzla Bölgesi'nde olduğunu söyleyen GİSBİR Başkanı Murat Bayrak, son günlerde Yalova Tersane Bölgesi'nde birçok firmanın tersane ı yatırımı için kolları sıvadığını belirtiyor.Türkiye30 metreden büyük olan modellere 'megayat' adı veriliyor ve son günlerde en çok ilgiyi bu modeller gördüğü belirtiliyor. Türkiye, 3 milyar dolarlık dünya megayat pazarından önemli pay alıyor. Me-gayatların Türkiye'de seri üretimi bulunmuyor. Müşterilerin talebine göre inşa ediliyor.Seri üretim konusunda Türkiye'nin rekabet şansının çok az olduğunu söyleyen sektör temsilcileri, bu alanda otomasyon ve sermaye gücü açısından yabancıların üstünlüğüne dikkat çekiyor. Dünyada megayat üretiminde başı Hollandalılar çekiyor. Onu İtalyanlar ve Amerikalılar izliyor. Türkiye ise megayat konusunda yabancı ülkelerle, el emeğine dayanan üretimiyle rekabet ediyor.Rusların talebi artıyorTürkiye'de her yıl 25 metrenin üstünde 30-40 civarında yat üretiliyor. Türkiye'de üretilen yatlar Avrupa'da aynı kalitede üretilen yatların yarı fiyatına satılıyor. Türk yat firmaları, gerçekleştirdiği kaliteli üretim ile dünya pazarınnda önemli bir rekabet gücüne sahip. Türk yatlarına son günlerde en çok talip olanların ise Ruslar olduğu söyleniyor. Milyon dolarlık jetlere ve koleksiyon otomobillere meraklı olan Rus zenginleri, Türkiye'de imal edilen el yapımı yatlara da büyük ilgi gösteriyor. Rus dolar milyarderleri özel olarak ürettirdikleri ve her türlü konfora sahip olan bu yatları alıp, Sardunya adaları ve Cote d'Azur sularında geziniyor.Butik üretim yapıyorÜRETİMAntalya yatçılıkta GELİŞİYORTuzla'dan sonra yatçılık sektörü, son günlerde Antalya Serbest Bölgesi'nin de parlayan yıldızı. Beş yılda yatçılık alanında büyük bir açılım yakalayan bölgede, 35 yat üretimi ve ticareti yapan şirket faaliyet gösteriyor. 2002 yılından beri 1240 metre arasında ultra lüks 69 yatın üretildiği bölgede, bugün itibariyle 30 yat daha üretiliyor. Üretici şirketlerin tam kapasiteyle çalışması durumunda yılda 50-60 yatın denize indirilebileceği belirtiliyor.Bu yıl 4 yat siparişi aldıklarını söyleyen Peri Yachts Kurucu Ortağı Kemal Çambol, ağırlıklı olarak Fransa, İtalya, İspanya ve Yunanistan gibi Akdeniz ülkelerine yat ihraç ettiklerini belirtiyor. Son dönemde İngiliz, Alman, Rus ve Ukraynalıların yatlarına büyük ilgi gösterdiğini söyleyen Çambol, şöyle devam ediyor:"Son dönemde Ruslar pazarın çok ciddi alıcısı durumunda. Ruslara 28 metrelik tekneler yetmiyor, daha büyüklerine bakıyorlar. Ortadoğu ülkelerinden de önemli taleplerle karşılaşıyoruz. Ürettiğimiz 29-41 metre arası 'Peri Serisi'nin spe-sifıkasyonlara göre farklılık göstermekle beraber ortalama değerleri, 3.5-12.5 milyon Euro arasında değişiyor. Stok üretim yerine kişiye özel butik üretim gerçekleştiriyoruz."Yerli ilgisinin de gün geçtikçe arttığını söyleyen Çambol, "Daha önce yurt dışına yat üretimi yaptıran Türkler, artık siparişleri Türk firmalarına vermeye başladılar" diyor.11 ay kiraya veriliyorYat, artık sadece keyif aracı olarak kullanılmıyor. Üst düzey iş adamlarına 'iş enstrümanı' olarak da hizmet veriyor. İşadamları, artık misafirlerini yatlarıyla gezdirerek etkileme yoluna da gidiyor. İş dünyasının yat tercihleri, 40 metreye doğru büyüyor. Yatın uzunluğu arttıkça, sahibinin zenginlik göstergesi de artıyor. 40 metrelik bir yatın minimum fiyatı ise 15 milyon dolardan başlıyor. Son günlerde yat sahiplerinin teknelerini bir ay kullandıktan sonra 11 ay kiraya verme yoluna gittikleri belirtiliyor. 30 metrelik yatların günlük kirasının ortalama 6 bin Euro civarında olduğu söyleniyor.Haber: Özlem Bay Yılmaz/ EKONOMİST DergisiYayın Tarihi: 17 Haziran 2007