Akdeniz Birliği ilk yılını tamamladı Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy’nin bir dönem Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliğine alternatif gördüğü “Akdeniz için Birlik” projesi 1 yaşını doldurdu... Aslında AB ülkeleri yaklaşık 14 yıldır, Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler ve Filistinliler ile bölgesel projeler kapsamında Dışişleri Bakanları düzeyinde düzenli olarak bir araya geliyor. Bakanların ilk bir araya geldikleri yer olan İspanya’nın Barselona kentiyse bu buluşmalara ismini verdi ve “Barselona Süreci” başlamış oldu. Sarkozy’nin fikir babası olduğu “Akdeniz Birliği” de “Barselona Süreci”nin üzerine inşa edildi. Barselona sürecinin ilk çıkış noktası Ortadoğu barış sürecine destek verecek, tamamlayıcı projeler geliştirmekti. Akdeniz Birliği'nin doğuşuFransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy 2008 yılında AB Konsey Dönem Başkanlığı’na hazırlık aşamasında, sadece Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler için bir birlik kurulması fikrini ortaya attı. Buna göre Akdeniz’e kıyısı olmayan AB ülkeleri bu yeni oluşum içinde yer almayacaktı.Almanya Başbakanı Angela Merkel ise AB’nin sınırlı katılımını öngören bu öneriye sıcak bakmadı. Nihayetinde Cumhurbaşkanı Sarkozy'i ikna edildi ve Fransa Cumhurbaşkanı Akdeniz Birliği projesine AB’nin tamamının dâhil edilmesi düşüncesine destek verdi.13 Temmuz 2008 tarihli Paris Zirvesinde 43 ülkenin imzaladığı belgeyle “Akdeniz için Birlik“ projesi resmen başlatılmış oldu. Fransa Cumhurbaşkanı Sarkozy bir yıl önceki tarihi zirvede şöyle konuştu:“Akdeniz Birliği’nin kuruluş zirvesini açıyoruz. Bir tek günde sorunların tümüne birden çözüm bulamayacağımız çok açık, ancak makul olanakları arama çabamız sürecektir. Başarılı olmak ve bu sözleşmeye bağlı kalarak yolumuza devam etmek zorundayız. Akdeniz bölgesinde yaşayan toplumlara hizmet edecek, barışın tesis edilmesine yarayacak bir araç oluşturmak zorundayız.”Almanya Başbakanı Angela Merkel ise Akdeniz Birliği’ne Almanya, Polonya ya da İsveç gibi Akdeniz’e kıyısı olmayan tüm AB ülkelerini de kapsadığının altını çizdi. Merkel, “Bu konferans işbirliğinin yeni bir aşamasını oluşturması bakımından çok güzel bir başlangıç. Barselona Süreci tamamen yeni bir dinamikle yeniden hayata geçiriliyor. Bence tüm Avrupa’nın, Avrupa Birliği üyesi olmayan Akdeniz ülkeleriyle işbirliği içinde olması önemli bir işaret” diyordu.Periyodik toplantılar öngörüldüAkdeniz Birliği dışişleri bakanları 2008 yılı Kasım ayında yeniden bir araya gelerek çalışma programlarının ağırlık noktalarını belirledi. Buna göre iklim koruma, enerji güvenliği ve Akdeniz’in korunmasına dair projelerin artırılması hedefi benimsendi. Ayrıca Ortadoğu’daki siyasi durum ve terörle mücadele konularının da düzenli olarak masaya yatırılması kararlaştırıldı.Bunun dışında Akdeniz Birliği toplantılarına, biri AB’ye dâhil olmayan Akdeniz ülkelerinden, diğeriyse Avrupa’dan olmak üzere iki bakanın başkanlık etmesi benimsendi. AB Komisyonunun Dış İlişkilerden Sorumlu Üyesi Benita Ferrero-Waldner de eş başkanlık uygulamasının Akdeniz Birliği’ni Barselona Sürecinden ayıran en temel özellik olduğu görüşünde. Ferrero-Waldner, “Bence siyasi olarak Barselona Süreci’nin canlandırılması ve yeni bir isimle, güneyi daha fazla içine alacak şekilde açılması çok önemli siyasi bir adımdır. Birliğin biri güneyden diğeri kuzeyden iki eş başkanının olması da bu yüzden” demişti.Sekreterya işbaşındaAkdeniz Birliği sekretaryası Nisan ayında İspanya’nın liman kenti Barselona’da çalışmalarına başladı. Akdeniz Birliği’nin ilk çalışma toplantısında benimsenen Slovenya’da bir Akdeniz Üniversitesi kurulması projesi gibi maddi yükümlükler getiren projelerde ise -mevcut küresel kriz yüzünden- fazla ilerleme kaydedilemiyor. Projeler devlet fonları ve özel yatırımcılar tarafından finanse ediliyor.“Akdeniz için Birlik” ya da ilk adıyla “Akdeniz Birliği” uzun süre İsrail’in Gazze Şeridi’ndeki askeri harekâtı yüzünden bloke olmuştu. Zamanla Arap ülkeleri Akdeniz Birliği’ne yönelik mesafeli tutumunu yumuşattı. 7 Temmuz’da AB Maliye Bakanları ve Akdeniz Birliği Eş Başkanı Mısır’ın Maliye Bakanı Yusuf Butros-Gali ortak bir toplantıda bir araya geldi. AB Konsey Dönem Başkanı İsveç’in Maliye Bakanı Anders Borg toplantıdan sonra yaptığı açıklamada şöyle konuştu:“Akdeniz Birliği, Avrupa Birliği için tabii ki çok önemli. Tartışmalarda da reformların devam ettirilmesinin çok önemli olduğu açığa çıktı. Akdeniz’in güney kıyılarındaki ülkelerde reformlar konusunda büyük ilerlemeler sağlandığını ortaya koyan raporlar var. Güneydeki komşuların kendi aralarındaki işbirliği de iyileşmekte.”"İlk yıl karnesi zayıf"Alman Bilim ve Politika Vakfı'ndan siyaset bilimci Daniela Schwarzer'e göre bir yılını geride bırakan Akdeniz Birliği bu bir yıl içinde düşük bir performans sergiledi. Schwarzer “Das Parlament” adlı gazete için kaleme aldığı makalesinde, Akdeniz'deki mevcut sorunların herkesçe bilindiğini ancak bu sorunlara gerekli siyasi çözümlerin hala beklemede” olduğunu vurguladı. Bernd Riegert / Meltem Karagöz