1889-1890 arasında 1 yılda İzmit Limanı'na 48'i yabancı 184 gemi gelmişti. Avrupa'yı Anadolu'ya ve Orta Doğu'ya bağlayan önemli kara, deniz ve demir yolu ulaşım ağlarının merkezinde, İstanbul'dan sonra ikinci büyük sanayi kenti olan Kocaeli'nin sanayisinin temelleri Osmanlı döneminde atıldı. Bugün yaklaşık 1800 sanayi firmasının yer aldığı gösterdiği ve dış ticaret hacminin 40 milyar dolara ulaştığı Kocaeli'de, sanayinin varlığı Latinler dönemine kadar uzanıyor. Kocaeli Sanayi Odasınca hazırlanan 'Kocaeli Endüstriyel Dönüşüm Projesi Raporu'ndan derlenen bilgilere göre, Kocaeli sanayinin ilk kuruluşlarından biri Latinler döneminde hizmete sokulan ve dönem sonunda önemini gitgide yitiren İzmit Tersanesi. Daha sonra Sultan Orhan zamanında küçük deniz araçlarının yapımına elverişli olanaklara kavuşturulan tersane, Kanuni devrinde Karamürsel'de bulunan tersanelerle birlikte revizyondan geçirilerek çalışır duruma getirildi. Kocaeli 1800'lü yıllarda Osmanlı İmparatorluğu'nun en önemli ulaşım ve konaklama yerlerinden biri olarak göze çarpmakta. 1833 yılında Üsküdar'dan İzmit'e ilk düzenli posta seferi konuldu ve bu ilk posta yolu oldu. 1855'de İstanbul-İzmit arasında haftada 3 kez olmak üzere yapılan vapur seferlerinin kentin deniz ulaşımını düzenli hale getirdiği bilinmekte. Ardından 1873 yılında da 89 kilometrelik İzmit-Haydarpaşa demir yolu ulaşıma açıldı. Ulaşım şebekesindeki bu gelişim ve devrin idari ve ticari merkezine olan yakınlık, günümüzün sanayi merkezini oluşturan belirgin bir faktör olarak ağırlığını o günden duyurdu. Hereke'de 1843 yılında sarayların perde ve döşemelik ihtiyacını karşılamak amacıyla bir fabrika işletmeye açıldı. Günümüze dek varlığını sürdüren bu işletme sonradan devlet tarafından satın alınmış bugünkü adıyla Sümerbank Yünlü Sanayi Müessesi Hereke Fabrikası olarak 131 yıllık bir geçmişi günümüze aktardı. -KUMAŞ FABRİKALARI- 1844 yılında askerin kumaş ihtiyacını karşılamaya yönelik Çuha Fabrikası modernleştirilmiş ve kapasitesi artırılarak halk için de kumaş üretmeye başlamıştı. 1888 yılında, bağımsız İzmit Sancağı kurulduğu zaman (Bu sancağın içinde Adapazarı bölgesi de bulunmaktaydı) Sancak nüfusu 227 bin 760 kişiydi. Bu devrin sanayisi şöyleydi: ''İzmit Sancağı orman yönünden zengin olduğu için sancağın özellikle Geyve, Adapazarı, Kandıra bölgelerinde elde edilen tomruklar 200'ün üzerindeki imalathanelerde işlenerek bir bölümü İzmit Tersanesi'nde kullanılır, önemli bir bölümü İzmit İskelesi'nden İstanbul ya da yurt dışına sevk edilirdi. Bu arada ceviz kütüğü (Yılda ortalama 50 bin kütük) kısmen işlenmiş, kısmen yarı işlenmiş olarak ihraç edilir. Takas yöntemiyle yurda ihtiyaç duyulan maddeler ithal edilirdi. İzmit civarında ikisi devlete ait çuha, halı, dokuma ikisi şirkete ait dokuma (o dönemde yurt ihtiyacının yarısına cevap veriyordu) biri Adapazarı'nda ikisi İzmit'te 3 un fabrikası olmak üzere önemli 7 büyük fabrikası vardı. Osmanlı ülkesinin ilk kağıt fabrikası Yalova bucağında yapılmıştır. 1880 yılında 4'ü merkez ilçede 2'si Adapazarı'nda ikisi Sapanca'da 4'ü Akyazı'da 12'si Hendek'te 7'si Geyve'de olmak üzere 31 ipek fabrikası vardır. Bunlar dışında (Küçük imalathane denilecek nitelikte) sancak içinde 2 bin kadar dokumahane vardır. İzmit gelişim ve ulaşım olanaklarıyla ticaret hayatında da önemli bir yer tutmaktadır. 1 yıl içinde (1889-1890) İzmit Limanı'na 48'i yabancı 184 gemi gelmekteydi. Bu gemilerin ödedikleri rüsum, 24 bin 598 Osmanlı altınıydı. Yıl içinde 31 milyon 845 bin 744 Frankı limandan, 5 milyon 955 bin 887 Frankı, demir yolundan olmak üzere toplam 37 milyon 801 bin 631 Frank değerinde ihracat yapılmaktaydı. Aynı yılın ithalat değeri ise 5 milyon 469 bin 911 Franktı.'' -CUMHURİYET SONRASI- Cumhuriyetin ilk yıllarında Kocaeli sanayileşme ve kentleşme için çok önemli iki faktöre birden kavuştu. Bir taraftan İzmit'te motorla elde edilen ilk elektrik enerjisi (kurulan bir elektrik fabrikasıyla) sağlanırken öte yandan kentin su ihtiyacı modern ve sıhhı araçlarla karşılanmaya başlandı. 1927-1964 döneminde, Kocaeli sanayisinin gelişim sürecini hızlandıran ve ilin ekonomik potansiyelinin temelini oluşturan iki kuruluştan biri SEKA Kağıt Fabrikası. 1936'da işletmeye açılan fabrika bugün Kocaeli'de oluşan iki büyük sanayi kompleksinden biri olan kağıt ürünleri sanayisini doğuran bir kamu kuruluşu. 1960'da TPAO ve Caltex tarafından ortaklaşa kurulan daha sonra (1972) tamamen TPAO'nun malı olan İstanbul Petrol Rafinerisi A.Ş (İPRAŞ) ikinci büyük potansiyeli beraberinde Kocaeli'ye taşıdı. İPRAŞ'ın işletmeye geçmesiyle petrol ürünleri etrafınde genişleyen bu ikinci kompleks Kocaeli'de günümüzün en büyük sanayi dalı olan kimya sanayisinin (Petro-Kimya, ana kimya sanayi, plastik v.b) oluşumunu sağladı. Kocaeli'de ilk sanayi gelişimi kamu kuruluşlarıyla başlatılmış olup sözü edilen iki kuruluşun devreye girmesinden sonra (özellikle 1960'dan sonra) ara malları ve yatırım malları oluşumu doğrultusunda bir gelişim izlendi. -GÜNÜMÜZDE- Kocaeli Sanayi Odasına 2008 yılı ilk 6 ay itibariyle kayıtlı 1843 sanayi kuruluşu faaliyeti sürdürmekte. Türkiye'de imalat sanayi içerisinde Kocaeli, İstanbul'dan sonra ikinci sanayi metropolü olma özelliğini son 20 yıldır korumakta. Son 10 yıllık istatistiki verilere göre Kocaeli imalat sanayi üretiminde ortalama yüzde 13-14 pay sahibi. Sanayinin Kocaeli'de yarattığı katma değer 2007 yılı tahmini kişi başına 23 bin 581 dolar milli gelirle Kocaeli'yi zirveye taşıdı. Son yıllarda otomotiv sanayinde yapılan yatırımlar ile otomotiv sanayi bölgenin gözde sektörlerinden biri oldu. Askam, Hyundai, Honda, Ford, Toyota, Isuzu bölgede yatırım yaptı. Bu firmalar Türkiye araç üretiminin yüzde 35,4'ünü karşılamakta. Deniz taşıtları ve yat sanayi ile bilişim teknolojileri de Kocaeli'de otomotiv gibi yükselen trendler arasına girdi.