'Bu Kılavuz Kaptanlara Şapka Çıkartılır'
lloyds List gazetesinde geçtiğimiz Cuma günü yayınlanan yorum/haberde İstanbul Boğazından tankerle petrol taşınmasının güçlüğüne dikkat çekildi. Yazı şöyle:
Dar, kalabalık ve yoğun sise eğilimli: Türkiye'nin Boğaz'ı yaşamsal ihracat rotası
Boğaz'da seyir için sağlam yürek gerekiyor. Dünyanın en işlek su yollarından biri olan bu boğazda en dar yer 0,38 nm, uzunluk 16 deniz mili ve ortalama genişlik 0.8 nm.
8 Knots'u bulan akıntı hızı, 45 dereceyi bulan keskin dönüşler, öngörülemeyen hava koşullarını gözönüne alınca boyu 274 metre, genişliği 48 metre olan bir Suezmax tankeri İstanbul Boğazında kılavuzlamanın çok cazip bir iş olmadığı ortaya çıkar.
Ne var ki bu Akdeniz piyasaları için en önemli enerji tıkanma noktası olan İstanbul Boğazı için gündelik olaylardandır. Lloyd's List İtanker izleme servisine göre, İstanbul Boğazından 2010 yılında günde2,1 milyon varil petrol ve türevi madde geçti, bunların %91 ini ise ham petrol oluşturdu.
Son haftalarda enerji sıkışma noktalarındaki potansiyel tehditlerin analizini yaptığımızda şunu görüyoruz ki Süveyş Kanalı'nın kapatılması halinde bile gemilerin Süveyş'i by-pass edebilecekleri düşünüldüğünde etkisi sınırlı olacaktır. Öte yandan, 29 nm bir tıkanma Hürmüz Boğazının kapanması halinde Ortadoğu Körfez üzerinde daha ciddi bir etkisi olacaktır.
İstanbul Boğazında ise resim çok daha karmaşık. Boğazın kapanması yerel olmaktan çok öteye sonuçlar yaratabilir.
Boğaza alternatif petrol taşıma yolları mevcuttur, bunların başında da BTC Boru hattı geliyor. 2010 yılında, Ceyhan önceki yıla nazaran biraz daha az, 747.000 varil/gün ihracat yaptı, bu ihracat 2009 yılında 864,000 varil/gün olarak gerçekleşmişti. Bu boru hattı Arzi petrol ihracatını Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye üzerinden geçiriyor.
Rusya'nın petrol ihracatı çoğunlukla Novorossiysk üzerinden yapılmakta bu nedenle İstanbul Boğazının kapanması günde 1,22 milyon varil potrolün burada mahsur kalması anlamına gelecektir. Bu bilinen riske karşı Bulgaristan ve Yunanistan üzerinden Burgaz-Alexandropolis arasında Rus petrolünü taşıyacak ve İstanbul ve Çanakkale Boğazlarını By-Pass edecek bir boru hattı için planlar yapılmıştır. Kapasite başlangıçta yılda 35 milyon ton olarak düşünüldü, gelecekte bunu arttırmak olanaklı olabilecek. Bu, Boğaz yoluyla taşınan yıllık petrolün üçte biri civarındadır. Ancak alternatif planlar yapılıyorsa da, özellikle Bulgaristan başbakanından projeye çevresel gerekçelerle direnç gösteriliyor.
Boğazın kapanması durumunda pazara bir miktar petrol alternatif yollardan ulaşabilecek olsa da, pek çok analist, boğazın tam bir kapanma durumunun yakın bir ihtimal olmadığını söyleyecektir. 1936 Montrö Sözleşmesi uyarınca barış zamanında ticaret gemileri Boğazdan geçiş serbestisine sahip. Ne var ki gemi trafiği arttıkça büyük bir kazanın meydana gelme olasılığı da artmıştır. Buna çare bulmak için Türkiye tanker geçişlerini sadece gündüz geçişiyle kısıtlamıştır. Bu da özellikle sert havalarda uzun süreli gecikmelere neden olabilmektedir.
Buna rağmen, Boğaz'ın ötesinde pazarlara Karadeniz'den petrol ihracatının seviyesi son beş yıl içinde nispeten sabit kalmıştır. 2010 yılında Karadeniz limanlarından yüklenen toplam ham petrol 98 milyon tonun üzerindedir, bu da günde 1.92 milyon varil karşılığına gelmektedir. 2007 verisi bundan biraz daha fazlaydı, günde 2.08 milyon varil.
Lloyds List istihbarat tanker izleme servisi küresel denizyolu petrol ticaretinin 2010 yılında 2,3 Milyar ton olduğunu kaydediyor. Bu durumda Karadeniz petrolü 108 Milyon ton civarındadır ki küresel petrol taşınma hacminin ancak %4,5 unu oluşturmaktadır.
Bu miktar küresel ham petrol ticareti açısından Hürmüz Boğazı ile karşılaştırıldığında çok önemli değildir, ancak İstanbul Boğazının kesintiye uğraması Akdeniz pazarlarını mutlaka etkileyecektir.
İtalya, Franse ve onların orta yerinde Yunanistan, %48 oranında Karadeniz petrolüne bağımlı durumda. ABD'nin ithalatı da hızla büyüyor.
Öyleyse, dünyanın en zor sularından birisi olan İstanbul Boğazında gemileri geçiren Kılavuz kaptanlara ve Kaptanlara şapkamızı çıkartalım.
Yazının orijinaline aşağıdaki adresten ulaşılabilir:
http://www.lloydslist.com/ll/sector/tankers/article357662.ece
