Piyalardaki yükseliş sanal mı, gerçek mi?Özellikle capesize ve panamax gemilerinde birkaç haftadır devam eden beklenmedik hızlı yükseliş, kötü günler geçiren kuru yük gemi armatörlerini umutlandırırken, brokerlerin kafasını karıştırdı. Piyasaya her geçen gün yeni gemilerin girmesine rağmen geçen hafta yaşlı gemilerin yüksek navlunlara kiralanması piyasaları içinden çıkılmaz hale getirdi. Baltic Dry Index’inde birkaç haftadır devam eden ve beklenmedik yükseliş, 2009’u kayıp yıl olarak kabul eden armatörleri umutlandırırken, brokerlerin kafasını karıştırdı. Üç hafta öncesine kadar 10 bin doların altında kiralanan capesize gemiler ciddi yükselmeler gösterdi. Geçen hafta 170 bin dwt’lik bir dökme kuru yük gemisinin günlük 59 bin dolardan kiralandığı görüldü. Beklenmedik bir şekilde ve hızda yükselen kuru yük endeksi (BDI) geçen haftayı düşüşle kapadı ve haftaya da yine düşüşle başladı. Bu düşüşün nedeni de, endeksin yükselmesini sağlayan capesize ve panamax navlunlarındaki düşüşler oldu. Supramax endeksi ise büyümesini devam ettirdi ve 10 bin dolar seviyesine düşen panamaxları geçti. 50 bin dwt’lik bir geminin ortalama time charter değeri (t/c rate) 13 bin dolara yaklaştı. Navlunlarda görülen bu dengesizlikler piyasalarda farklı görüşlerin oluşmasına neden oldu. Bazı analistler piyasaların dengelendiğini düşünse de bu yükselişin geçici olduğuna inananların sayısı çoğunlukta. Bu dalgalanma, Çin’in cevher ve kömür ithalatındaki artışına bağlanıyor ve kimine göre ise bu alımlar spekülatif. 2008 Eylül’de rekor seviyeye çıkan Çin’in cevher rezervlerinin bugüne kadar % 20 düştüğü belirtiliyor. Çin’in cevher ve kömür alımlarının, aynı ölçüde çelik üretimine yansımayacağı düşünülüyor. 30 bin doları bulan yılı kurtardıKısa süreli ancak hızlı yükselişle birlikte piyasada yapılan t/c sözleşmeleri capesize ve panamax gemilerin gelecek dönem için umut verici olduğunu gösteriyor. Geçen hafta 170.000 dwt’lik modern capesize gemilerin 12 - 24 aylık t/c sözleşmeleri günlük 25-30 bin dolar aralığında yapıldı. 20 yaşındaki 149.000 dwt’lik ‘M/V Keros Warrior’un 12-14 ay için günlük 22 bin 500 dolardan kiralanması ise piyasada şaşkınlık yarattı. Aynı şaşkınlık 16 yaşındaki 151.000 ve 165.000 dwt’lik gemilerin günlük 24 bin ve 32 bin 500 dolardan kiralanmasında da yaşandı. Bu şaşkınlığın nedeni ise içlerinde modern gemilerin de bulunduğu 100‘ün üstünde capesize geminin halen ‘laid up’ olarak bekliyor olması. Şaşkınlığın bir diğer nedeni ise bu yıl içinde piyasaya girecek olan yeni inşa gemiler. Biraz gülen büyük tonajı zor günler bekliyorGünlük 25 bin doların üstünde capesize gemilerini bir yıllığına bağlayan armatörlerin yılı kurtardığı düşünülüyor. Çünkü bu navlunların, capesize gemilerin bu yıl içinde göreceği en yüksek navlunlar olduğuna inanılıyor.Londra merkezli Maritime Strategies International’a göre Nisan sonuna kadar capesize filosuna 4,86 milyon dwt kapasitesinde yeni inşa gemi girişi olacak. Yeni inşaların dışında 1,22 milyon dwt tonajında ise VLCC gemilerden dökmeciye dönüştürülen yeni kapasite girişi bekleniyor. Mayıs-Temmuz süresince ise filoya 8,8 milyon dwt kapasitesinde yeni inşa, 1,4 milyon dwt tonajında ise tankerden dönme gemi girişinin olacağı belirtiliyor. Bu süre zarfında hurdaya gitmesi beklenen gemi tonajı sadece 2,9 milyon dwt.Panamax için Temmuza kadar ön görülen yeni gemi girişi ise 9,36 milyon dwt. Hurdaya çıkması beklenen tonaj miktarı da 4,14 milyon dwt.Önümüzdeki dönemde büyük gemilere nazaran küçük tonajlı gemi sahiplerinin çok daha avantajlı olacağı görülüyor. Aynı süre zarfında 3,4 milyon dwt tonajında handysize ve handymax gemi girişi beklenirken, 5,7 milyon dwt tonajında yaşlı gemilerin hurdaya ayrılacağı belirtiliyor.Yükseliş ‘Koster’e yansımadıDünya genelinde bir çok endüstride üretimin durmasıyla başlayan ticaretteki durgunluğun azaldığının göstergesi küçük gemilere olan talebin artmasıyla başlaması gerekir. Oysa son birkaç haftadır kuru yük endeksi, çok büyük tonajlı gemilere olan taleple yükselişler gösterdi. Büyük tonajlarda görülen bu yükseliş Türk armatörünün ağırlıklı olduğu koster tonajına aynı oranda yansımadı. Marmara Denizi’nde 100’ün üstünde kuru yük gemisinin boşta beklediği çalışan gemilerin büyük kısmının da işletme maliyetlerinin altında çalıştığı belirtiliyor. MURAT ERDOĞANmurat.erdogan@dunya.com