Karaya oturan denizcilik sektörüne cankurtaran paketiEkonomik krizden en çok etkilenen sektörlerden denizcilik Bakan Yıldırım'ın hükümetin özel bir tedbir paketi hazırladığı açıklamasına sevindi. Pakette sektörün en büyük sıkıntısı olan bankalara teminat eksikliğinin yüzde 60 oranında hükümet tarafından karşılanmasının yer alması bekleniyor. Krizden önce yaklaşık yüzde 400 büyüme performansı yakalayan denizcilik sektörü, adeta dibe vurdu. 100 adede yakın geminin inşası durdu, 68 adet sipariş tamamen iptal edildi. Siparişlerdeki kayıp miktarı 4 milyar doları aştı. Tersanelerde çalışan sayısı 36 binden 27 bine geriledi. Sık sık ölüm haberleri ile gündeme gelen ve 25 bin kişinin çalıştığı Tuzla'da artık 12 bin çalışan var. 60 milyon dolarlık gemilerin değeri 30 milyon dolara kadar geriledi. Navlun fiyatları ise adeta tepetaklak oldu. Fiyatlardaki erime yüzde 80'e ulaştı. Küresel kriz nedeniyle bu ağır faturayı üstlenen denizcilik sektörü, hükümetten gelen özel paket müjdesiyle sevindi. Kabotaj ve Denizcilik Bayramı'nın 83. yılı nedeniyle sektör temsilcileriyle buluşan Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım'ın denizcilik sektörünün sorunlarına özel bir çalışma yürütüldüğüne ilişkin açıklamasının ardından, sektör en geç 15 gün içinde açıklanması beklenen pakete kilitlendi. Bakan Yıldırım'ın ipuçlarını verdiği pakette, sektörün en büyük sıkıntısı olan bankalara teminat eksikliğinin yüzde 60 oranında hükümet tarafından karşılanmasının yer alması bekleniyor. Denizcilik sektörünün hükümetten beklentisi ise 3 ana başlık altında toplanıyor. Birincisi, gemi inşa sektörünün vergi, istihdam yükü, enerji maliyetleri gibi konularda desteklenmesi. İkincisi, kriz nedeniyle yarım kalan 100'e yakın gemi projesinin tamamlanması. Üçüncüsü ise, özellikle gemi siparişlerinde yaşanan kredi sıkıntılarının Eximbank aracılığıyla aşılması. Sektörün diğer bir talebi de tersanelerin bulunduğu tüm kıyı kesimlerinin açıklanan teşvik paketi kapsamında dördüncü bölgeye dahil edilmesi. Talepler hükümete iletildiTürkiye denizcilik sektörünün bir marka olduğunu ve bu durumun muhafaza edilmesi gerektiğini savunan Deniz Ticaret Odası (DTO) Meclis Başkanı Cengiz Kaptanoğlu, "Biz taleplerimizi hükümete aylar öncesinden zaten aktarmıştık. Bir markaya dönüşen bu Türk denizcilik sektörünün desteklenmesi şart. Kanada, Japonya, Kore, Norveç gibi denizci ülkeler çok ciddi avantajlar sağlıyor" dedi. Bugüne kadar ağır yaralar alan denizcilik sektörünün hükümetin ele aldığı destek paketi ile yeniden doğrulma şansı yakalayacağını belirten Kaptanoğlu, "Eğer bu tedbirler önceden alınmış olsaydı çok daha iyiydi. Ancak 15 gün içinde açıklanmasını beklediğimiz destekler de sektöre iyi gelecek" değerlendirmesinde bulundu. Dünya ticaretinin yüzde 90'ının deniz ticareti ile gerçekleşmesi, krizin denizcilik sektörüne yönelik faturasını katladı. Finans krizi ile birlikte ticaret hacmindeki düşüş öncelikle navlun ve gemi fiyatlarını tepetaklak etti. Dünya deniz ticaretinin yüzde 1'ini gerçekleştiren ve gemi inşa sektöründe dünyada 5. sırada yer alan Türk denizcilik sektörü de krizden ağır yara aldı. Yeni gemi inşasında 1.5 milyar dolar, bakım onarımdan ise 1 milyar dolar olmak üzere toplam 2.5 milyar dolar döviz girdisi sağlayan sektörde, 100'e yakın geminin inşası ertelendi, 68 geminin yapımı ise iptal edildi. 6.3 milyon dwt olan gemi siparişi ise 2.5 dwt'nin altına düştü. Siparişi alınan 244 gemiden ise 2009 ve 2010 yıllarında sadece 196'sının tamamlanabileceği öngörülüyor. Krizin etkisi, sektördeki istihdamı da yerinden oynattı. Ağustos 2008 verilerine göre 36 bin civarındaki çalışan sayısı 27 bine geriledi. Gür Avukatlık Bürosu Kurucu Ortağı Tevfik Gür, küresel finans krizinin denizcilik sektörü üzerindeki etkisini "muazzam" olarak değerlendirdi. Dünya ticaretinin durma noktasına gelmesiyle birlikte denizcilikte gemi ve navlun fiyatlarının tarihi düşüş yaşadığına dikkat çeken Gür, "60 milyon dolar değeri oban bir gemi, aniden 30 milyon dolara kadar düştü. Bu gemiler kredi ile alındıkları için firmalar milyonlarca liralık kredi riskleri ile karşı karşıya kaldı. Navlun fiyatlarındaki düşüşte de aynı süreç yaşandı. 60 bin dolarlık navlun miktarları 8 bin dolara kadar geriledi. Gemiler o kadar zor duruma düştü ki, günlük masraflarını bile karşılayamaz oldu" diye konuştu. Gemiler elde kaldı, teminatlar yetmiyor Türk denizcilik sektörünün de aynı sıkıntıları yaşadığına dikkat çeken Gür, Türkiye'deki tersanelerin sipariş iptalleri nedeniyle zor duruma düşmesinin yanısıra ayrıca tersane sahiplerinin gemi yapıp satma eğilimleri nedeniyle ellerinde gemi kaldığını bunun da büyük sıkıntı yarattığını söyledi. Krizle birlikte uluslararası bankaların gemicilik sektörüne kredi kapılarını tamamen kapattıklarını belirten Gür, "Gemi fiyatlarındaki düşüş bankaları panikletti. Verilen teminatlar yetersiz kaldı. Bankalar bu eksiği tamamlamak istedi, borçların yeniden yapılandırılması bile sorun halinde" dedi. Bütün bu sıkıntıların aşılması için sektörün, hükümetin destek programına ihtiyacı olduğunu belirten Gür, "Ancak bu destek neleri kapsar bilemiyorum. Ben bu desteğin kredi desteği ile olacağına pek ihtimal vermiyorum. Çünkü daha önceden benzer destekler verilmiş ve ciddi sıkıntılar yaşanmıştı. Destek paketinde vergiler, istihdam yükü ve ihracata yönelik bazı avantajlar çıkabilir" yorumunda bulundu. Denizcilik sektörünün tüm dünyada krizden büyük darbe aldığına işaret eden Türkiye Gemi İnşa Sanayicileri Birliği Başkanı (GİSBİR) Murat Bayrak ise, umutlarını hükümetin açıklayacağı desteğe bağladıklarını söyledi. İş bulma umuduyla tüm dünyayı gezdiklerini ve karşılaştıkları tablonun çok ağır olduğunu anlatan Bayrak, "Almanlar'ın ağzını bıçak açmıyor. Bankaları iflas etmiş, gemiler kızakta bekliyor. Biz de çok ciddi yaralar aldık, ancak en azından bankalarımız bu krizde ayakta. Ayrıca desteklerle durumu düzelteceğimizi düşünüyoruz" diye konuştu. Bayrak, alınacak önlemler kapsamında, öncelikle yarım kalmış gemi projelerinin tamamlanması gerektiğini vurgulayarak, sözlerini şöyle sürdürdü: "Kredi imkanları genişletilmeli, yakın vadeli krediler ötelenmeli, küçük çaplı tersanelere işletme sermayesi desteği sağlanmalı. İstihdam üzerindeki yük kriz bitinceye kadar hafifletilmeli. Peşinatları verilen yurtdışı siparişlerinin ödemeleri konusunda çözüm üretilmeli." SEKTÖRÜN 5 ANA TALEBİDenizcilik alanında kredi veren veya fon oluşturan bankalar ile finans kuruluşlarına yüzde 100 devlet garantisi verilmeli. Daha önce kredi verilen ve kredileri geri çağrılanlarla, çağrılmayanlara 2 yıl ödemesiz, 5 yıllık bir süre tanınmalı.2 yıl için faizsiz, diğer 3 yıl için de Merkez Bankası borç verme faiz oranları nispetinde faiz uygulaması yapılmalı.Sektörde döviz kazandıran şirketlere 3 yıl süre ile vergi ve sosyal güvenlik muafiyeti tanınmalı. Petrol ve doğalgaz zengini İran ve Azerbaycan pazarına yönelmek için Mersin ve Trabzon limanlarını ve bağlantılı demir yolu ile karayolu yapımı ve ıslahı ile denizcilik sektörüne yeni pazar yaratılması acilen programa alınmalı. RAKAMLARLA DENİZCİLİK SEKTÖRÜ Denizcilik sektörü son 5 yılda yüzde 400 büyüdü ancak kriz nedeniyle rakamlar tersine döndü. 2008 yılında 249 gemi siparişi verildi. Krizle 100'e yakın geminin inşası durdu, 67 gemi inşası iptal edildi. Kriz nedeniyle iptal edilen sipariş oranı 4 milyar doları aştı.Kriz öncesinde 6.3 milyon dwt olan gemi siparişi ise 2.5 dwt'nin altına düştü. Sektörde 36 bin olan çalışan sayısı, 27 bin kişiye geriledi. 2008 Nisan verilerine göre 257 milyon 800 bin TL olan gemi ihracat, bu yılın aynı döneminde 187.3 milyon TL oldu. 2008 Ağustos itibariyle Türkiye bin 631 gemiyle dünya sıralamasında 25. sırada bulunuyor. Türkiye'de 2008 rakamlarına göre gemilerin yaş ortalaması 20.9.Türk gemilerinin taşıma kapasitesi 2008 Ağustos itibariyle 7.386.000 DWTDış ticaret taşımalarının son 10 yıllk ortalamısında deniz yolunun payı yüzde 87.6.2008'in son üç ayındaki deniz ticareti hacmi 2007'nin aynı dönemine göre yüzde 53 küçüldü. Türkiye'de 68 liman bulunuyor.Türkiye'de fiilen imalata geçen 85 tersane var. İnşası devam eden ve proje halinde olanlarla birlikte sayı 175'e çıkacak Türkiye'de 68 liman bulunuyor.Gemi inşa sektörünün 2015 yılında 20 milyar dolara ulaşması bekleniyor.