TÜRKİYE, ULUSLARARASI DENİZCİLİK ÖRGÜTÜ DENETİMİNE HAZIRLANIYOR
Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO), denizde can ve mal emniyetinin arttırılması ve deniz kirliliğinin engellenmesi amacı ile çıkarttığı birçok uluslararası sözleşme ve karar gereği üstlenilmiş sorumlulukların ne ölçüde yerine getirildiğini tespit etmek için Türkiye’nin IMO hususlarında çalışan kurum ve kuruluşlarını denetleyecektir. IMO’nun, öncelikli hedefi olan ‘denizde can ve mal emniyetinin sağlanması ile deniz kirliliğinin önlenmesi’ hususunu gerçekleştirebilmesi IMO Sözleşmelerindeki hükümlerin tüm üye devletler tarafından tam ve etkili şekilde icrası ile mümkün olduğundan taraf devletler, gerekli mevzuatı oluşturmak ve gerektiği gibi uygulamak üzere her türlü tedbiri almak zorundadır. IMO, geliştirdiği standartların tüm üye ülkeler tarafından etkili, tutarlı ve uyumlu bir şekilde icra edilmesini amaçlamakta ve bu amaçla da üye devletleri denetlemektedir.
IMO Üye Devlet Denetim Programı (VIMSAS), IMO üyesi devletlerin taraf oldukları IMO sözleşmeleri ile bunlara bağlı tavsiye kararlarına uyumunun ne derecede olduğunun görülmesi amacı ile 2005 yılında başlatılmıştır ve hâlihazırda devletlerin gönüllü katılımı esasına göre yürütülmektedir. Bu denetim programı kapsamında bugüne kadar dünya denizciliğinde sözü geçen ülkelerin birçoğu (35 IMO üyesi devlet) denetimden geçmiştir, 15 ülke de denetlenmek üzere sırada beklemektedir. 1 Ocak 2015 tarihinde zorunlu hale gelecek VIMSAS uygulaması IMO açısından çok büyük bir önem taşımaktadır ve IMO’nun yetkili organları her platformda IMO üyesi devletleri bu denetim için gönüllü olmaya çağırmaktadır.
IMO’nun çağrısına uymayan ve gönüllü denetime katılmayan üye ülkelere ilk yaptırımlar Paris Liman Devleti Kontrolü bölgesinde 1 Ocak 2011 tarihinde uygulanmaya başlayacaktır. Paris MoU tarafından uygulanacak yeni denetim rejimine göre gönüllü IMO denetimine katılım sağlamayan ülke bayraklarını taşıyan gemiler rejimin uygulandığı limanlarda “alçak riskli” kabul edilemeyecek ve sonuç olarak daha sık denetimlerden geçirilecektir. Bu tip uygulamaların kısa süre içerisinde diğer liman devleti denetim rejimlerine de yayılması ve çeşitli derecelerde yaptırımlar uygulanması beklenmektedir.
Uygulama, gönüllü üye devletlere zorunlu IMO regülasyonlarını iç hukuk sistemlerine nasıl dahil ettikleri ve nasıl uyguladıkları konusunda tarafsız ve detaylı bir değerlendirme fırsatı sunmaktadır. Gönüllü denetimle birkaç yıl sonra zorunlu hale gelecek denetim sistemine hazırlanma imkânı da verilmektedir.
IMO denetiminin en önemli faydaları; ülkedeki eksiklerin görülerek önceliklerin tayin edilmesi, gerekli mali, idari, personel veya lojistik kaynakları temin ederek kapasite arttırma yoluna gidilmesine imkân vermesi, performansın arttırılması için hedefe yönelik çalışma yapılmasıdır.
Denetim hazırlanırken mevzuat ve uygulama hususlarındaki eksikliklerini azaltan ülkeler ulusal, bölgesel ve küresel ölçekte “denizde can ve mal emniyeti” ile “denizlerin kirlenmeden korunmasına” daha etkili olarak katkı yapabileceklerdir. Kamu kurum ve kuruluşları IMO kurallarına daha iyi uyum sağlayacak, standartlarını yükseltecek, ölçütleri daha iyi ve etkili icra edebilecek, böylece ilgililere ve sektöre daha etkili, şeffaf ve doyurucu hizmet verilebilecektir.
Müsteşar Naiboğlu; talebi bir mektupla IMO Genel Sekreteri'ne Bildirdi
Türkiye, denetim için 13 Kasım 2009 tarihi itibarı ile Uluslararası Denizcilik Örgütü’ne başvurusunu yapmıştır ve gerekli yapılanmanın ardından 2010 yılı başı itibarı ile de denet hazırlıkları başlamıştır. Denizcilik Müsteşarı Hasan NAİBOĞLU, IMO Genel Sekreteri Efthimios MITROPOULOS’a gönderdiği mektup ile ülkemizin IMO denetim adaylığını bildirmiştir. Bu adaylık, üye ülkeler arasında da olumlu karşılanmış ve Türkiye 27 Kasım 2009 tarihinde yapılan konsey üyeliği seçimlerinde aldığı oy sayısını geçen yıllara göre rekor ölçüde arttırarak 129 oy ile C Kategorisinden yeniden üye seçilmiştir.
IMO konseyinde alınan karar gereğince yaklaşık iki yıllık bir hazırlık sürecinden sonra Türkiye, IMO denetiminden geçecektir. Denetim hazırlık için birçok kamu kurum ve kuruluşu tarafından yapılması gereken çok sayıda ve önemli hukuki ve pratik düzenlemeler bulunmaktadır.
Ülkemizin özellikle IMO Stratejisini belirlemesi, IMO hususunda kurumlar arası üst koordinasyonun nasıl yapılacağını tanımlaması, devamlı gelişecek ve ülke performansını arttıracak bir analiz ve değerlendirme sistemi kurması, henüz katılmadığı IMO sözleşmelerine taraf olması, IMO enstrümanlarını içeren iç mevzuatını uluslar arası değişikler paralelinde devamlı güncel halde bulundurması, IMO sözleşmelerini uygulama hususlarındaki performansını arttırması, IMO tavsiye kararlarını iç hukuk sistemine dahil etmesi ve uygulaması ve teknik personeli uzmanlaştırarak devamlı surette eğitmek üzere kalıcı bir sistem kurması gerekmektedir. Hazırlıklar denizcilikle ilgili birçok kanunda değişiklikler yapılmasını ve yeni kanunlar çıkartılmasını gerektirmektedir. TBMM ve hükümet seviyesinden başlayacak hazırlıklar birçok bakanlık ve kurum tarafından yürütülecektir.
Denetim, IMO’nun A.974(24) Sayılı Meclis Kararı ile belirlenen yöntemlere göre yapılacak ve yaklaşık 10 gün sürecektir. IMO tarafından görevlendirilen 3 veya 4 kişilik bir denetim ekibi, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarında incelemeler yaparak ülkemizin imzalamış olduğu zorunlu IMO sözleşmeleri ile üstlenmiş olduğu görevlerini ne ölçüde yerine getirdiğini kontrol edecektir. Denetimde ayrıca IMO’nun A.996(25) Sayılı ve “Zorunlu IMO Enstrümanları’nın Uygulanması Kod’u” başlıklı Meclis Kararında belirlenmiş genel sorumluklar ile bayrak, liman ve kıyı devleti sorumluklarına ne ölçüde uyum sağladığımız kontrol edilecektir. Zorunlu IMO enstrümanlarında belirlenmiş görevlerimize ve kodun yüklediği sorumluklarımıza uyumsuz bulunan her husus eksiklik olarak nitelendirilecek ve belirlenecek bir süre içerisinde düzeltici eylem yapılması gerekecektir.
Denizcilik Müsteşarlığı, Türkiye’nin Denizcilik İdaresi sıfatı ile IMO Denetimi konusunda koordinatör kurum olarak çalışacak ve IMO‘nun kural koyduğu konularda görev yapan çok sayıda kamu kurum ve kuruluşunun hazırlık çalışmalarını koordine edecektir. IMO denetimi Türkiye koordinatörü olarak ülkemizin VIMSAS hususlarında uluslararası görev verilen tek uzmanı olan ve VIMSAS kapsamında IMO adına İsveç, Avustralya ve Malezya’yı denetleyen Denizcilik Müsteşarlığı Antalya Bölge Müdür Yardımcısı Kaptan Hüseyin Cahit YALÇIN görevlendirilmiştir.
Yapılacak hazırlıklar bilgilendirme toplantıları ile başlayacaktır. Koordinasyon ekibi tüm ilgili kurum ve kuruluşları ziyaret ederek yetkilileri IMO denetimi hususunda bilgilendirecek, IMO denetim uzmanlarının hangi hususları soracağını, hangi konuları inceleyeceğini bildirecek ve muhtemel eksiklikler ile zayıf noktalarda IMO’nun bakış açısını açıklamak sureti ile icracı kurum tarafından düzeltici önlemlerin alınmasına yardımcı olacaktır.
Denizcilik Müsteşarlığı'nca konuya ilişkin yapılan açıklamada, "Türkiye’nin hedefi IMO denetine kadar iyi bir hazırlık yapmak ve denetimi ülkemizin yüzünü ağartacak bir sonuçla tamamlamaktır." denildi.
