Boğazlardaki gemi trafiği karayollarını aratmıyor İstanbul ve Çanakkale boğazlarındaki trafik yoğunluğu her geçen artıyor. Montrö Sözleşmesi'nin imzalandığı 1936'da yılda ortalama 4500 gemi geçerken, günümüzde bu rakam 100 bini aştı. İstanbul Boğazı'ndan yılda 100 milyon ton ham petrol taşınıyor, bu da her iki Boğaz güzergâhındaki kaza riskini artırıyor. Uzmanlar, 'Tehlikeli yükler için alternatif taşıma modelleri geliştirilmeli.' diyor. Ulusal ve uluslararası deniz trafiği sebebiyle can, mal ve çevre güvenliği bakımından büyük risklerle karşı karşıya bulunan Boğazlardaki gemi geçişleri İstanbul şehir içi trafiğini aratmıyor. Coğrafi özelliğiyle riskli bir yapıya sahip olan yaklaşık 31 km uzunluğundaki İstanbul Boğazı ile 70 km uzunluğundaki Çanakkale Boğazı'ndan yılda ortalama 100 bin gemi geçiyor. İstanbul ve Çanakkale Boğazı ile Marmara Denizi'nden oluşan ve Türk Boğazları olarak tanımlanan bölgeden 5 yılda toplam 518 bin gemi geçiş yaptı. Boğazlardaki, hızı saatte 6-7 mile ulaşan akıntı, rüzgâr ve adacıklar gibi zorunlu manevralar gerektiren ve emniyetli seyri engelleyen unsurlar bulunuyor. Montrö Sözleşmesi'nin imzalandığı 1936 yılında Boğazlardan yılda ortalama 4 bin 500 gemi geçerken, günümüzde bu rakam 100 bini aştı. Gemi inşa sanayiindeki teknolojik gelişmeler ve Hazar petrollerinin uluslararası pazara çıkarılması gibi sebeplerle son yıllarda Türk Boğazlarından geçen gemilerin boyutları, tonajları ve taşınan tehlikeli yüklerin çeşitlerinde ve miktarlarında da önemli artışlar meydana geldi. 2000 yılında tehlikeli yük taşıyan gemilerin İstanbul Boğazı'ndan taşınan petrol ve petrol ürünleri miktarı 91 milyon ton iken bu rakam 2009 yılında 144 milyon ton olarak gerçekleşti. İstanbul Boğazı'ndan günde ortalama 150, Çanakkale Boğazı'ndan ise günde 140 gemi geçiş yapıyor. Türk boğazlarının gemi kapasitesinin maksimuma ulaştığını belirten Kıyı Emniyeti Genel Müdürü (KEGM) Salih Orakçı şöyle konuştu: "İstanbul ve Çanakkale Boğazları uluslararası deniz ticaretine açık Türkiye'nin kontrolünde olan doğal bir su yolu. Boğazların kapasitesi doldu. İstanbul ve Çanakkale Boğazlarının son 5 yıllık gemi geçiş rakamlarına bakıldığında ortalama 55 bin gemi İstanbul'dan, 50 bin gemi Çanakkale'den geçmekte. Bunun üzerinde yapılabilecek zorlamalar mümkün değil. Bizim için Boğaz'dan geçen geminin sayısı değil emniyeti önemlidir. Boğazdan geçen gemilerin emniyetli bir şekilde seyrini devam etmesi gerekiyor." YILDA 100 MİLYON TON PETROL TAŞIYOR İstanbul Boğazı'ndan geçen gemilerin, 2009 yılında 144 bin ton tehlikeli yük taşıdığına dikkat çeken Orakçı, bu yükün büyük bölümünün ham petrol olduğunu kaydetti. Orakçı şu bilgileri verdi: "İstanbul Boğazı'ndan geçen tehlikeli yük miktarının 100 milyon tonluk kısmını ham petrol oluşturuyor. 35 milyon tonunu benzin ve motorin, 4 milyon tonunu kimyasal maddeler ve 4 milyon tonunu ise LPG gibi malzemeler oluşturmakta. Tehlikeli yükler açısından dünya ticaretinin gerekli önlemleri alması ve boru hatları gibi alternatif taşıma modelleri geliştirmesi gerekiyor." İstanbul Boğazı'nın 31 kilometre uzunluğunda ve en dar noktasının 698 metre olduğunu belirten Salih Orakçı şu bilgileri verdi: "Boğaz'ın kendine has bir coğrafi yapısı bulunuyor. Boğaz'dan geçen her gemi minimum 12 kez rota değişikliği yapıyor. Boğaz'a birer mil arayla gemi koysanız, sığdırabileceğiniz gemi sayısı 17'dir. 18'inciyi koyamazsınız. Boğazlarda uygulanan Türk Boğazları Deniz Trafik Düzeni Tüzüğü'ne göre görüş mesafesi 1 milin altına düşerse trafik tek yönlü, yarım milin altına düşerse çift yönlü olarak askıya alınıyor. Boğaz'daki fiziki yapıyı değiştiremeyeceğimize göre, gelen gemiler eğer günbegün artış gösterecekse, doğal olarak da bekleyeceklerdir. Bir geminin Boğaz'da bekleme süresi yaklaşık 10 saattir."