GEMİLERİN ROTASINI TÜRK MÜHENDİSLER BELİRLEYECEKFatih UĞUR-AKSİYONTürk Bahriyesi’nin en önemli ismi Piri Reis yüzyıllar önce, haritalarıyla dünya denizcilerine ışık tutmuştu. Denizcilere şimdi teknoloji yol gösteriyor. Türkiye denizcilik elektroniği alanında bir ilki gerçekleştirerek, bir grup Türk mühendisini Ar-Ge çalışmasını tamamladıkları otomatik tanımlama sistemi (AIS) cihazlarını üretmek istiyor. Denizcilik elektroniği ve telekomünikasyon sektöründe yerli üretim fırtınası esiyor. Türkiye, iki yıl önce tüm tanker ve yük gemilerinde bulundurulması zorunlu hale getirilen otomatik tanımlama sistemi (AIS) cihazlarının üretimine hazırlanıyor. Yaklaşık 3 aydır Ar-Ge çalışması yürüten İdeal Teknoloji Şirketi, prototipleri üzerinde çalıştığı AIS cihazlarını 2006 yılında üretmeyi hedefliyor. Denizcilik sektöründe gemilerin otomatik takibi ile gemi kazalarının, insan ve mal kaçakçılıklarının önüne geçilecek. Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO), Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) ve Uluslararası Fenerler Birliği’nin (IALA) standartlarını belirlediği cihazlar Temmuz 2004 itibariyle 500 grostonun üstündeki tüm gemilerde zorunlu hâle getirildi. Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün hedefi, ulusal sularda seyreden gemileri de aynı kapsama almak. Mecburi hale getirilen AIS cihazları gemilerin VHF telsiz bandından haberleştikleri sistem üzerinden yer, konum, yük, tip, boy, geliş-gidiş güzergâhı gibi bilgileri aktararak birbirlerini tanımalarını sağlıyor. Mevcut telsiz altyapısı kullanılarak gerçekleştirilen iletişimin ekstra bir maliyeti bulunmuyor. Cihazın yerli üretimi maliyetleri yarıya indiriyorGelişmiş radar sistemleri olarak bilinen VTS’lerdeki bazı bilgilerin gemilerin köprüsünde ekranlar üzerinden görülebilmesini sağlayan otomatik tanımlama cihazları sayesinde kaptanlar çevrelerindeki gemileri, dar su yollarındaki riskleri, karaya oturma ve çarpışmaları önleyebiliyor. Deniz filomuzdaki binden fazla yük ve yolcu gemisi, 20 binden fazla balıkçı teknesi ve 15 bin yatın tamamı otomatik tanımlama sistemi cihazı kullanabilecek potansiyel pazarın içinde yer alıyor.Deniz elektroniği alanında ilk kez yatırım yapan İdeal Teknoloji Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Ejder Varol, AIS-T adını verdikleri cihaz ve Uluslararası Denizcilik Örgütü standartlarına göre tüm dünya denizcilik filosuna hitap edecek otomatik tanımlama sistemi cihazlarını üretme noktasına geldiklerini belirtiyor. Yerli pazara hitap edecek AIS-T’yi bin doların altında, AIS cihazını ise 2000-2500 dolar maliyetle üretebileceklerini anlatarak, “Ar-Ge çalışmalarını sürdürüyoruz. Cihazların prototipleri üzerinde çalışılıyor. 2006 içinde otomatik tanımlama sistemlerini üretmeyi planlıyoruz.” diyor.Aynı cihazların ithal satış fiyatları 4 bin doların üzerinde olduğu düşünüldüğünde yerli üretimin denizcilere ciddi kazanç sağlayacağı ortada.Tarım Bakanlığı’nın da balıkçı tekneleri için 6 milyon dolarlık Avrupa Birliği hibe kredisi ile gerçekleştirmek istediği uydudan izleme projesi bulunuyor. Bu projenin haberleşme maliyetlerinin (uydu ücreti) yüksek olması balıkçıları ve denizcileri teknolojik gelişmelerden uzaklaştırıyor. Eğer AIS sistemi üzerinden balıkçılara haberleşme ve izleme imkânı verilirse, hem ücretsiz olması hem de Türk karasularındaki denizcilik faaliyetlerinin bir ağ üzerinden takip edilmesi anlamında önemli mesafe katedilmiş olacak. Ulusal ağ kurularak gemiler izlenecekDenizcilik Müsteşar Yardımcısı Bekir Sıtkı Ustaoğlu, Uluslararası Denizcilik Örgütü’nde karar mekanizmasında yer alan ülkelerin tamamının denizcilik elektroniği konusunda Ar-Ge ve üretim faaliyeti içinde olduğunu hatırlatarak, AIS cihazının üretim aşamasına gelmesinin bu alanda bir ilk olduğuna dikkat çekiyor. Gemilere takılan otomatik tanımlama sistemi cihazları tek başına kaptanlara sağladıkları bilgiler kadar, sahil şeridindeki liman otoriteleri ve denizcilik idarelerine de önemli veriler sağlıyor. Örneğin tehlikeli yük taşıyan gemilerin, balıkçı teknelerinin ya da akaryakıt kaçakçılığı yapan deniz araçlarının mevkilerinin ve gemi kimlik bilgilerinin tamamı, kurulan karasal istasyonlar yardımıyla tek tek takip edilebiliyor.Denizcilik Müsteşar Yardımcısı Bekir Sıtkı Ustaoğlu’nun verdiği bilgiye göre Hopa’dan İskenderun’a kadar uzanan 8 bin 333 kilometrelik sahil şeridinde karasal ağın oluşturulması için 16 VHF baz istasyonu da kurulacak. Türk Radyo’nun mevcut altyapısının da kullanılacağı projenin fizibilite çalışmaları Avrupa Birliği fonlarından sağlanan kaynakla tamamlandı. AIS cihazlarının karasularımızdaki tüm gemilerde zorunlu hâle getirilmesi için de çalışmalara başlandı. Karasal ağların 2006’da oluşturulmasından sonra hangi geminin nereye gittiği, taşıdığı yükü, mevkisi ve istikameti gibi verileri doğrudan izlenerek deniz kazaları, kaçakçılık gibi olumsuz durumlar önlenebilecek. Cihazın yerli versiyonu üretildiğinde balıkçı teknelerinin bile otomatik tanımlama sistemi ile çok yakından takibi yapılabilecek. Denizcilik Müsteşar Yardımcısı Ustaoğlu, 2006 içinde kademeli olarak cihazların Türk filosundaki gemilere zorunlu hâle getirilmesinin istenebileceğini belirtiyor. Türkiye, AIS cihazının bütün gemi ve deniz araçlarında kullanılmasını sağlar ve ulusal izleme ağını kurarsa dünyada ilk adım atan ülke konumuna gelecek. Üretimin yerli yapılması hâlinde ise başta Avrupa olmak üzere denizci ülkelerin filoları girişimcilerimiz için yeni bir pazar olacak. Piri Reis, onbeşinci yüzyılda çizdiği haritalarla Akdeniz havzasındaki denizcilere; hatta Afrika ve Amerika kıtasını gösteren haritasıyla dünya denizcilerine yol göstermişti. Eskinin filikaları ve yelkenlilerinin yerini çoktan yüz binlerce ton yükü taşıyan dev tankerler ve kuru yük gemileri aldı. Fenerlerle sağlanan seyir emniyeti, her gün yenisi çıkan teknoloji ürünleriyle daha güvenli hâle geliyor. Dünya denizcilerinin son yıllarda kullanmaya başladıkları uydu, VTS, AIS gibi teknolojiler denizcilikte çığır açıyor. Türk mühendislerin marifetiyle üretilecek AIS cihazları önce kendi denizcilerimizin rotasını belirlemelerini sağlayacak. Ulaştırma Bakanlığı ve Denizcilik Müsteşarlığı’nın desteğini sürdürmesi hâlinde, yıllardır hayalini kurduğumuz “denizci millet” olma ülküsünü gerçekleştirmeniz an meselesi.AIS NEDİR? NASIL ÇALIŞIR?İngilizce Automatic Identification System kelimelerinin baş harflerinin kısaltmasından oluşan AIS, Otomatik Tanıma Sistemi olarak biliniyor. Denizcilik mevzuatları NAV 45 ve SOLAS’ın gözden geçirilmesi sırasında bütün dünya denizlerindeki gemilerin bu teknolojiye geçmesine karar verildi. Gemilerin VHF deniz bandında çalışan bir transponder sistemi olan AIS, geminin adı, çağrı işareti, mevkii, o anki rotası, eni, boyu, tipi, draftı, tehlikeli yük varsa cinsi gibi verileri diğer gemilere veya sahile otomatik olarak iletiyor. Bu veri aktarımı dakikada 2 bin kez tekrarlandığı için bilgiler her iki saniyede bir güncelleniyor. Gemiden gemiye ve karasal iletişim sistemlerine yüksek güvenirlikte veri aktarılmasını sağlayan cihazlar, karada kurulan elektronik harita göstericisi sistemler (ECDIS) tarafından da görüntüleniyor. Sahil ve civardaki gemi trafiği tıpkı radardaki gibi izlenebiliyor.Daha önce havacılıkta kullanılan sistem, askerî gemilere arkasından da sivil denizcilik piyasasına açıldı. Gemilerin birbirlerini radar ekranında tanıma ve tanımlamasını kolaylaştıran sistem önceleri manuel yolla ve telsizler aracılığıyla gerçekleştirilen iletişimi tamamen otomatiğe bağlıyor. Sistem İstanbul ve Çanakkale Boğazları’nda yer alan VTS (Vessel Traffic System) radar sistemleriyle de uyumlu çalıştığı için denizcilere büyük kolaylıklar getiriyor. Halen tankerler ve büyük yük gemilerinde kullanılan cihazlar Boğazlar’daki radar sisteminde de otomatik olarak kullanılıyor. IMO kararıyla, 2002’den beri inşa edilen gemilere AIS cihazı takılıyor. 2008 yılına kadar diğer tüm gemilerin cihaz ünitelerini sistemlerine entegre etmesi zorunla hale gelecek.Kaynak:Fatih Uğur-Aksiyon DergisiDenizHaber.Com