300 yıllık Cebelitarık tartışmasında kim ne istiyor?

Avrupa Birliği ile Birleşik Krallık 17 ay süren pazarlığın ardından ayrılık anlaşması üzerinde mutabakata vardı. İspanya'nın yoğun tepkisine neden olan Cebelitarık konusu ise Brexit anlaşmasının dışında bırakıldı.

İspanya ve İngiltere Cebelitarık sorununu daha sonra iki taraf arasında yapılacak başka bir anlaşma ile çözme noktasına uzlaştı. İngiltere toprağı olan Cebelitarık konusunda taraflar daha önce de birçok kez karşı karşıya gelmişti.

Cebelitarık'ın durumu ve önemi

İspanya'nın güneyinde 30 bin kişinin yaşadığı 6,7 km2'lik bu yarımada İngiltere'nin denizaşırı topraklarından biri. 1704 yılında İngiliz ve Hollandalı askerlerce İspanya'dan alınan bölge 1713 Utrecht Antlaşması ile resmen Birleşik Krallığa geçti. 2006 yılından bu yana özerk olan Cebelitarık savunma, iç güvenlik ve dışişlerinde hala Birleşik Krallığa bağlı. Bazı üst düzey yetkililerin de hala İngiltere tarafından belirlendiği biliniyor.

Yalnızca 13 km genişliğinde olan Cebelitarık Boğazı'nı ve dolayısı ile Akdeniz'e tüm giriş-çıkışları kontrol etmeye yarayan bu kara parçası İngiltere için son derece büyük stratejik öneme sahip. Bugün dünya ticaretinin yarısı bu boğazdan geçiyor ve İspanya tarihi, ekonomik ve stratejik gerekçelerle yarımadanın kendisine geçmesini istiyor.

İspanya tarihte birkaç defa burayı almak için kuşatma girişiminde bulundu ancak Seville ve Paris Antlaşmaları ile Cebelitarık'ın Birleişk Krallık toprağı olduğu tekrar tekrar yinelendi.

Bugün Cebelitarik'ı vergi cenneti olmakla suçlayan İspanya tütün kaçakçılığı yapıldığını söylüyor, havalimanının ortak kullanılmasını istiyor ve vergi bilgilerinin paylaşılmasını talep ediyor. Cebelitarık AB'nin Gümrük Birliği'nde bulunmuyor ayrıca AB'nin Ortak Tarım Politikası'na da dahil değil. Madrid Brexit'te 'geçiş süreci' çerçevesinde 31 Aralık 2020 tarihine kadar Londra ile bu konuda anlaşma sağlanmasını ümit ediyor.

Franco döneminden bu yana devlet politkası Diktatör Franco rejimi sırasında Cebelitarık'ı İspanyol toprağı yapmak yeniden bir devlet politikası haline geldi ve o dönemden bu yana da bu politika agresif olmayan yöntemlerle sürdürülüyor.

Ne var ki, Cebelitarıklıların kendileri de İspanya ile birleşmek istemiyor. 2002 yılında yapılan bir referandum ile bu öneri bölge halkı tarafından reddedildi. Cebelitarık meclisi tarafından yayınlanan deklerasyonda "Cebelitarık varolan özerklik ve hükümranlığından asla vazgeçmeyecektir. Avrupa ile komşuluk ilişkileri isteyen ülkemiz ne İspanya'nın alabileceği ne de İngiltere'nin verebileceği bir topraktır" denildi.

İspanya ise Cebelitarık konusunda İngiltere ile ikili bir anlaşmaya varmak konusunda ısrarını sürdürüyor. İngiltere ise bu tür bir müzakereyi "Cebelitarık da taraf olarak masada yer alırsa yapmayı düşünebilirim" diyor. Brexit müzakereleriyle birlikte İspanya "Benim onayım olmadan AB ile Birleşik Krallık arasında Cebelitarık pazarlığı ve/veya anlaşması yapılamaz" dedi.

İspanya Cebelitarık'ı metinden çıkarmak istiyor

İspanya Başbakanı Pedro Sanchez İspanya'nın bu hassasiyeti 27 AB ülkesi tarafından Brexit müzakereleri başlamadan önce kabul edilmişti.

İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve hükümeti Cebelitarık'ın AB-İngiltere arasında gelecek ilişkileri düzenleyen anlaşma metninden çıkarılmasını istedi. Geçiş süreci içerisinde Cebelitarık'ı bağlayan bir madde olmamasını ve bu yarımadanın geleceğinin yalnızca iki ülke arasında müzakere edilmesini şart koştu.

İngiltere Başbakanı Theresa May ise Sanchez ile telefonda görüştüklerini ve Pazar günü Cebelitarık dahil tüm Birleşik Krallık ailesi için geçerli bir anlaşma sağlanacağına inandığını söyledi. May Pazar günü yapılacak zirve için Cumartesi gününden Brüksel'e gelerek liderler ile bu ve çözüm bekleyen diğer birkaç konuyu el aldı.

BM'ye göre hala bir koloni

Her ne kadar İngiltere Cebelitarık'ı özerk ve önemli ölçüde bağımsız bir ülke gibi görse de Birleşmiş Milletler'e göre ise Cebelitarık'ın statüsü hala 'kendi kendini yönetmeyen bölgeler' kategorisinde. Bu kategori 'koloni' ifadesi yerine kullanılan diplomatik bir tabir.

İspanyol hükümeti bu nedenle Cebelitarık'ın bir anayasasının olmasını koloni olduğu gerçeğini değiştirmediğini düşünüyor ve hak iddiasını sürdürüyor.

İşte tüm bunlar Brexit sürecinin tamamlanması için May hükümetinin açması gereken bir kilit daha olduğu anlamına geliyor. İspanya'nın Cebelitarık konusunda Brexit kozunu kaçırmayacağı ve gerekirse süreçte her tür zorluk çıkaracağı öngörülüyor.

Pazar günü yapılacak zirvede bir Brexit anlaşması çıkarsa İngiltere'nin üyelikten anlaşma ile ayrılabilmesi için Avrupa Konseyi'nde tüm ülkelerin oy birliği gerekmiyor. Nitelikli oy çoğunluğu (AB nüfusunun yüzde 65'i ve üye ülkelerin yüzde 55'i) yeterli. Avrupa Parlamentosu'nda da onay için sadece salt çoğunluk aranacak.

Kısaca ayrılık sürecini İspanya tek başına durduramaz ancak gelecek için tasarlanan tüm ticaret anlaşmalarına engel olabilir.

Cebelitarıklıların Brexit'e bakışı

Cebelitarık'ta halk yüzde 96 gibi ezici bir çoğunlukla referandumda Brexit'e karşı çıktı çünkü bölge nüfusunun yarısı her gün İspanya'da bulunan işlerine gitmek için sınırı geçmek zorunda. Özellikle anlaşmasız bir Brexit bölge halkı için büyük zarara yol açacak.

300 yıllık Cebelitarık tartışmasında kim ne istiyor?

Denizci Fenerbahçeliler Derneği, Başkan Ali Koç'u Ziyaret Etti

Global Ports, Saint Lucia'da operasyonlarına başladı

Çin'in Yeni Uçak Gemisi İlk Denemeler İçin Denize Çıkıyor

Kocaeli Evyap Limanında hasar gören rıhtımlar onarıldı

İngiliz donanma gemisi de İzmir’e söküme getirildi

Kafkametler'in kaptan köşkü karaya çıkartıldı

Türk Loydu’nun 69. Olağan Genel Kurulu gerçekleşti

İTÜBOA Deniz Kazaları Çalıştayı düzenledi

İTÜ DEFAV Öğrenci Yurdu'nda plaket takma töreni

İzmir'in iskeleleri sanatla bütünleşiyor