2008 Cari Açığı Beklentinin AltındaTürkiye, 2008 yılını 41.4 milyar dolarlık cari işlemler açığıyla kapadı. Son aylarda küresel krizin etkisiyle küçülerek önceki yılın altında seyreden cari açığın yıllık tutarında 2007’ye göre artış yüzde 8.4 oldu.Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Aralık ayına ait ödemeler dengesi istatistiklerini açıkladı.Buna göre Aralık ayında cari açık, 2007 yılının aynı ayına göre yüzde 42.5 azalarak 5 milyar 220 milyon dolardan 3 milyar 3 milyon dolara geriledi. 2008 yılı toplamında cari açık, 2007 yılının Ocak-Aralık dönemine göre yüzde 8,4 artarak 38 milyar 219 milyon dolardan 41 milyar 416 milyon dolara yükseldi. Cari işlemler açığı (Milyon dolar) 2007 2008 Değ.(%)Ocak -3.201 -4.140 29,3Şubat -3.155 -3.865 22,5Mart -3.067 -4.292 39,9Nisan -3.303 -5.160 56,2Mayıs -3.628 -4.800 32,3Haziran -3.152 -5.529 75,4Temmuz -2.877 -4.001 39,1Ağustos -1.699 -2.999 76,5Eylül -2.322 -916 -60,6Ekim -3.254 -2.333 -28,3Kasım -3.341 -378 -88,7Aralık -5.220 -3.003 -42,5**/50 Milyar doları aşması bekleniyorduYılın ilk sekiz ayında önceki yılın aynı dönemine göre hızlı artışlar gösteren cari açık, özellikle Eylül ayından itibaren hissedilmeye başlanan küresel krizin etkisiyle küçülmeye başladı. Açık önceki yılın aynı ayının Eylül’de yüzde 61, Ekim’de yüzde 28, Kasım’da yüzde 89, Aralık’ta yüzde 42.5 altında kaldı. Böylece Ağustos sonunda 48.9 milyar dolara ulaşan ve 2008’in tümünde 50 milyar doları aşacağı öngörülen cari açık, özellikle son çeyrekteki küçülmeyle 41.4 milyar dolarda kaldı.Cari işlemler açığı (2008;Milyon dolar) Aylık YıllıkOcak -4.140 -39.158Şubat -3.865 -39.868Mart -4.292 -41.093Nisan -5.160 -42.950Mayıs -4.800 -44.122Haziran -5.529 -46.499Temmuz -4.001 -47.623Ağustos -2.999 -48.923Eylül -916 -47.517Ekim -2.333 -46.596Kasım -378 -43.633Aralık -3.003 -41.416**/Dış ticaret dengesi2008 yılında ödemeler dengesi tablosundaki tanımıyla dış ticaret dengesi, 2007 yılına oranla yüzde 13.3 artarak 52 milyar 870 milyon dolar açık verdi. 2008 yılı alt kalemler itibariyle incelendiğinde, ithalat (CIF) harcamalarının bir önceki yıla oranla yüzde 18.7 artarak 201 milyar 823 milyon dolara ulaştığı; ihracat (FOB) gelirlerinin yüzde 23,1 artarak 132 milyar 3 milyon dolara ve bavul ticareti gelirlerinin ise yüzde 3,3 artışla 6 milyar 200 milyon dolara yükseldiği görüldü.TÜİK’in turizmle ilgili olarak gerçekleştirdiği anket çalışmalarının sonuçlarına göre, 2008’de turizm gelirleri önceki yıla gore yüzde 18.5 artarak 21 milyar 910 milyon dolara, turizm giderleri de yüzde 7,5 artarak 3 milyar 506 milyon dolara yükseldi. Bunun sonucunda söz konusu dönemde, net turizm gelirleri yüzde 20,9 artışla 18 milyar 404 milyon dolar oldu.Hizmetler başlığının 2007 yılında 385 milyon dolar net çıkış yaşanan taşımacılık kaleminde, 2008 yılında 167 milyon dolar tutarında net giriş gerçekleşti.Yurt içinde yerleşik inşaat şirketlerinin yurt dışında gerçekleştirdikleri inşaat hizmetlerinden kaynaklanan net döviz girişi, 2007 yılına oranla yüzde 28,3 artarak 974 milyon dolar oldu.Yurt dışında yerleşik kişilerle gerçekleştirilen sigorta ve reasürans işlemlerine ilişkin verilerden oluşan sigorta hizmetleri kalemiyle ilgili olarak net gider, 2008 yılında yüzde 24,8 azalarak 676 milyon dolara geriledi.Bu gelişmeler sonucunda, 2007 yılında toplam 13 milyar 323 milyon dolar olan Hizmetler Dengesi kalemindeki fazla, 2008 yılında yüzde 30,3 artarak 17 milyar 356 milyon dolara yükseldi.Ücret ödemeleri ve yatırım geliri kalemlerinden oluşan “gelir dengesi” kalemindeki net çıkış, 2008 yılında yüzde 11,4 oranında artarak 7 milyar 921 milyon dolar olarak gerçekleşti.Cari transferler kalemi, 2008 yılında yüzde 10 oranında azalarak 2 milyar 19 milyon dolar giriş kaydetti.Doğrudan yatırım girişi azaldı, borçlanma arttı2008 yılında finans hesaplarında gerçekleşen net sermaye girişi, 2007 yılına oranla yüzde 0,4 azalarak 36 milyar 489 milyon dolar oldu.Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketlerin yurt dışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurt dışında yerleşik kişilerin Türkiye’de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren yurt dışında yerleşik kişilerin yurt içinde yaptıkları net yatırımlar, 2008’de yüzde 19,6 azalarak 17 milyar 718 milyon dolara geriledi. Söz konusu yatırımlar 2007 yılında 22 milyar 46 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. Bu kapsamda, yurt dışında yerleşik kişilerin Türkiye’de gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımları 2007 yılına oranla yüzde 0,4 artarak 2 milyar 937 milyon dolara yükseldi. Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketler yurt dışındaki ortaklarından 374 milyon dolar net kredi kullandı.Yurt içinde yerleşik kişilerin 2007 yılında net 2 milyar 106 milyon dolar olan yurt dışındaki yatırımları, 2008 yılında 2 milyar 585 milyon dolara yükseldi. Böylece doğrudan yatırımlar kaleminde 2008 yılında gerçekleşen net sermaye girişi yüzde 24,1 oranında azalarak 15 milyar 133 milyon dolar oldu.2007 yılında 717 milyon dolar net sermaye girişi olan portföy yatırımlarında 2008 yılında 4 milyar 778 milyon dolar tutarında net çıkış gerçekleşti.Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan “diğer yatırımlar” kaleminde 2007 yılında 23 milyar 997 milyon dolar olan net giriş, 2008 yılında 25 milyar 77 milyon dolara yükseldi.2007 yılında 8 milyar 32 milyon dolar artan resmi rezervlerde, 2008’de toplam 1 milyar 57 milyon dolar düşüş yaşandı.Ödemeler dengesi gerçekleşmeleri (Milyon dolar) 2007 2008CARİ İŞLEMLER HESABI -38.219 -41.416DIŞ TİCARET DENGESİ -46.677 -52.870Toplam Mal İhracatı 115.364 140.793Toplam Mal İthalatı -162.041 -193.663HİZMETLER DENGESİ 13.323 17.356Gelir 28.615 34.449Gider -15.292 -17.093GELİR DENGESİ -7.108 -7.921Gelir 6.420 6.860Gider -13.528 -14.781CARİ TRANSFERLER 2.243 2.019Genel Hükümet 809 732Diğer Sektörler 1.434 1.287İşçi Gelirleri 1.209 1.324Diğer Transferler 225 -37SERMAYE VE FİNANS HESAPLARI 36.622 36.489Doğrudan Yatırımlar 19.940 15.133Yurt dışında -2.106 -2.585Yurt içinde 22.046 17.718Diğer Sermaye (Net) 727 374Gayrimenkul (Net) 2.926 2.937Portföy Yatırımları 717 -4.778Diğer Yatırımlar 23.997 25.077Rezerv Varlıklar -8.032 1.057Uluslararası Para Fonu Nezd. Var. 0 0Resmi Rezervler -8.032 1.057NET HATA NOKSAN 1.597 4.927