İrfan Erdem, Tersanelerin Son Durumunu Değerlendirdi
Kdz. Ereğli ilçesinde İMEAK Deniz Ticaret Odası Batı Karadeniz Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı İrfan Erdem, Türkiye ve Ereğli'de yaşanan kriz ile ilgili basın toplantısı düzenleyerek tersanelerinde son durumunu değerlendirdi.
Zonguldak'ın Ereğli İlçesi Deniz Ticaret Odası Başkanı İrfan Erdem, ''Kriz öncesinde tersanelerde çalışan sayısı 5 bin 500 iken bu sayı kasım 2009 itibarıyla yüzde 73,6 azalarak bin 450 kişiye düşmüştür'' dedi.
Ereğli'nin, Türkiye'nin Tuzla'dan sonra ikinci tersane bölgesi olduğunu, kriz öncesinde bu sektörde çalışanların sayısının 5 bin 500'den geçen ay itibarıyla bin 450 kişiye düştüğünü anlatan Erdem, bunun krizin Ereğli tersanelerinde yaptığı tahribatın büyüklüğünü gösterdiğini söyledi. Halen bölgede faaliyet gösteren 10 tersanede inşası devam eden 13 geminin tesliminden itibaren tersanelerin elinde bir sipariş dahi kalmayacağını, yeni sipariş alınmaması durumunda bölgedeki tersanelerin tamamının ya faaliyetlerinin durdurmuş, ya da en geç 2010'un mart ayına kadar durdurmuş olacağını savundu.
Buna bağlı olarak bölgeye yapılacak dört yatırımdan üçünün devletten ek süre isteyerek yatırımlarını askıya aldığını anlatan Erdem, dördüncüsünün ise kendi olanaklarıyla yatırımını tamamlamaya çalıştığını kaydetti.
Ereğli hakkında düzenlediği raporu basın mensuplarına dağıtan İrfan Erdem, bu raporun her ay hazırlanarak Başbakanlık başta olmak üzere, mecliste bulunan 550 milletvekiline, ilçede bulunan siyasi partilere kadar birçok kuruluş ve noktalara gönderdiğini, ancak hiçbir gelişme olmaması nedeni ile basın toplantısı yapma ihtiyacı duyduğunu kaydetti. Ereğli'nin Türkiye'de ikinci sırada olan tersanelerinde 2008 yılında 123 bin 600 DWT'luk gemi üretimi yapılırken, bu sayının 2009 yılında 18 bin 610 DWT'a düştüğünü ve bu düşüşle birlikte işçi sayısında da azalma olduğunu kaydeden Erdem, "Dünya ekonomisini derinden sarsan küresel krizden kaçınılmaz olarak ülkemizde olumsuz yönde etkilendi. Ekim 208'de etkisini hissettirmeye başlayan ve giderek etkisini artıran krizin özellikle demir ve çelik sektörü ile gemi inşa sektörü üzerindeki etkisi yıkım seviyesinde olmuştur. Dolayısıyla ekonomisinin neredeyse tamamı demir ve çelik ile gemi inşa sektörüne dayanan Kdz. Ereğli'de krizden büyük oranda etkilenmiş ve ekonomi durma noktasına gelmiştir. Ekonomideki durgunluğun doğal sonucu olarak her geçen gün artan işsizlik önemli boyutlara ulaşmıştır. Dünya demir ve çelik sektöründeki krizden önemli oranda etkilenmesine rağmen tersanelerimize gemi imalatındaki sac ihtiyacının karşılanmasında büyük katkıları olan ERDEMİR'in, çalışanlarının ücretlerini geçici bir sürede olsa yüzde 35 oranında azaltmak zorunda kalması ilçe ekonomisini olumsuz yönde etkilenmiştir. Krize dayalı olarak deniz taşımacılığının azalması sonucu önce deniz yolu navlunları dibe vurdu ve ardından gemi siparişlerinde toplu iptaller meydana geldi. Ülkemizin çeşitli bölgelerinde olduğu gibi Kdz. Ereğli'de de krizin hemen öncesi yoğun gemi siparişlerine bağlı olarak mevcut tersanelerin kapasite artırması, yeni tersanelerin kurulması ile tersanelerde fiilen istihdam edilen eleman sayısı 5 bin 500, yan sanayi ile birlikte oluşturduğu istihdam 7 bin kişiye ulaşmıştır ki bu aileleri ile birlikte yaklaşık 25 bin kişiye iş ve aş imkanı demektir. Kriz öncesi ilçemiz ve bölgemize iş ve aş kaynağı olan tersanelerin krizle birlikte başlayan iptaller ile iş hacimlerinin önemli oranda daralması sonucu işçi çıkarmak zorunda kalmaları ciddi sıkıntılar doğurmuştur. Kriz öncesi fiili çalışan sayısı 5 bin 500 olan tersanelerdeki çalışan sayısı Kasım 2009 itibariyle yüzde 73,6 azalarak bin 450 kişiye düşmüştür. Buda krizin Kdz. Ereğli tersanelerinde oluşturduğu tahribatın ne derece büyük olduğunu göstermektedir. Türkiye'nin birçok ilinden önde olan ve ülkemizin parlayan ışığı olarak gösterilen Kdz. Ereğli krizle birlikte başlayan olumsuz gelişmeler sonucunda göç vermeye başlamıştır. Ekonomik birikim ve deneyimlerini yatırıma yönelten, iş ve aş üreten sanayicilerimiz büyük sıkıntılar içindedir. Sanayicilerimiz yılların birikimi yatırımlarını, bölge insanımız iş ve aşını bir daha bulamamak üzere kaybetme noktasındadır. İşsiz kalan çalışanların çaresizliği toplumsal barışı bozabilecek boyutlara ulaşma noktasındadır. Ülkemizi yöneten siz değerli büyüklerimize sunulan ekli rapor ile Kdz. Ereğli'nin son iki yolda yaşadığı çöküntünün tersanelerle ilgili bölümünü ve krizden çıkabilmek için yapılabileceklere yönelik çözüm önerilerini sizlerle paylaşmak istedik. Bu raporda yer alan çözüm önerilerinin ve Kdz. Ereğli ekonomisinin canlandırılmasına yönelik diğer çözümlerin tarafınızca dikkate alınacağına inancımızın tam olduğunu belirterek bu raporu takdir ve tensiplerinize arz ediyorum" dedi.
"2010 YILI ÇOK KÖTÜ GEÇECEK"
İrfan Erdem, 2005 yılında Başbakan Recep Tayip Erdoğan tarafından açılan ve 624 bin 48 metrekarelik alanda 7 bin kişiye iş imkanı sağlayan tersanelerin 25 bin kişinin geçim kaynağı olmasına rağmen 2009 yılında yaşanan kriz nedeni ile bu işçi sayısının bin 450'ye kadar düştüğünü söyledi.
Aralık ayı sonuna kadar mevcut rakamın yarısının dahi kalmayacağına dikkat çeken Erdem, Dünya Gemi Borsaları'nda yerini almasına rağmen yeni siparişlerin olmaması dolayısıyla Şubat ayı içinde tersanelerin kapısına kilit vuracağını savundu.
Ereğli'de ki gemi tersanelerinin bazılarının faaliyetlerini durduğuna dikkat çeken Erdem, "Sektörün uzun yılar verilen emeklerle elde etmiş olduğu birikimin ve dünya markası olan Türkiye Gemi İnşa Sanayi imajının kaybedilebilmesine izin verilmeyecektir. Kdz. Ereğli Deniz Ticaret Odası ile Halk Eğitim Müdürlüğünün birlikte düzenlediği usta kaynakçı kursları ile yetiştirilen 2 bin usta kaynakçının işsiz kalarak bölgeyi terk etmelerine izin vermeyeceğinize, Kdz. Ereğli'de bulunan önceki yıllarda denizcilik sektörünün gelişmesi için kurulan Hatice Erdem Denizcilik Meslek Lisesi, ZKÜ Alaplı Meslek Yüksek Okulu, ZKÜ Deniz İşletmesi Yüksek Okulu öğrencilerinin staj imkanlarının ve gelecekte iş ve aş sahibi olma hayallerinin yok olmasına izin vermeyeceğinize, tersaneler ve buna dayalı yan sanayilerde çalışarak evlerine aylık ortalama 700 TL götüren yaklaşık 7 bin işçinin evlerinin aşının kesilmesine izin vermeyeceğinize, Kdz. Ereğli TSO resmi verilerine göre, Kdz. Ereğli'de 2008 yılında 200, 2009 yılında 300 firma ticari faaliyetini durdurmuştur. Vergi dairesine, sosyal güvenlik kurumlarına ve bankalara olan borçlarından dolayı kapanışını tamamlayamayan birçok gayri faal firmada sıradadır. Kasım 2009 itibariyle vergi dairesi borcundan dolayı e-icra yoluyla hesaplarına haciz konacak yaklaşık bin 100 mükellef bulunmaktadır. Esnaf Kefalet Kooperatifi'nden kredi alan üyelerin yüzde 40'ı kredilerini ödeyemediklerinden icralık olmuşlardır. Bu kötü gidişin devamına izin vermeyeceğinize, Kasım 2009 itibariyle vergi tahsilâtında yüzde 45, ERDEMİR hariç enerji kullanımında yüzde 42 oranında düşüş yaşanmıştır ki bu da Kdz. Ereğli ekonomisinin kötü durumunu ortaya koymaktadır. Bu olumsuz gelişmelerin sonucunda 94 bin nüfuslu ilçede 2008 yılında 13 bin olan icra dosya sayısı Kasım 2009'da yüzde 146'lık gibi büyük bir artışla 32 bine ulaşmıştır. Bu gidişle 2010 yılı çok daha kötü olacaktır. Girişimcilerimizin icra kapılarında yok olmalarına izin vermeyeceğinize inancımız tamdır" diye konuştu.
"BANKALARIN KRİZDE Kİ ROLÜ ÇOK BÜYÜK"
Deniz Ticaret Odası Başkanı İrfan Erdem, tersanelerin bu durumda olmasının en büyük etkenlerinden bir tanesinin de bankalar olduğunu söyledi. Sanayiciyi, işçiyi soyan bir banka düzeni olduğunu iddia eden Erdem, "Dünyanın Hiçbir yerinde böyle bir soygun düzeni olmaz. Türkiye´de bütün sektörler bitmiş durumda iken, bankalar halen daha para kanabiliyor. Bugün bir yakınınıza para göndermek istediğinizde en az 25 lira havale ücreti ödüyorsunuz. Global ekonomik krizin büyük etkisi ile daralan deniz yolu taşımacılığı ve buna bağlı olarak deniz yolu navlunlardaki düşüşü ile başlayan sipariş iptallerine ilaveten yerli ve yabancı basında çıkan tersanelerimizdeki münferit kaza olayları sonucu uygulanan tersane kapatılma işlemlerinin yabancı ülkelerdeki armatörlük kuruluşlarında olumsuz yankı bulunması sonucu tersanelerimiz yeni sipariş alamaz hali gelmiştir. Buna bağlı olarak durumu göz önüne alan bankalar; verdikleri kredileri zamanından önce geri çağırmakta, vade kısaltma talebinde bulunmakta, Yüksek faizler uygulamakta, borçlarını zamanında ödemeyen tersanelerin tekrar kredi başvurularını geri çevrilmektedir. Bu da tersanelerin bittiğinin bir göstergesi olarak karşımıza çıkıyor" dedi.
Global krizin etkisiyle daralan dünya ticaretinin gemi siparişlerinin iptal edilmesine neden olduğunu ifade eden Erdem, mevcut durumu göz önüne alan bazı bankaların, verdikleri kredileri zamanından önce ödenmesini istediklerini, vade kısaltma taleplerinde bulunduklarını, yüksek faizler uyguladıklarını veya tersaneler borçlarını zamanında ödese bile yeniden kredi talebinde bulunduklarında bu talepleri geri çevirdiklerini ifade ederek, bu durumu eleştirdi.
''2009'da bankalar dışında kar eden var mı?'' diye soran Erdem, sözlerini şöyle sürdürdü:
''Türkiye'de tüm sektörler bitmiş, bankacılık sektörü kar ediyor. Herkese kredi kartı dağıttılar, kredi kartı batağı oluştu. Tersanenin 10 milyon avro parası geliyor, banka el koyuyor, işçiye dağıtmak için vermiyor. Kim yaptırım uygulayabilecek? Devlet de bir şey diyemiyor, çünkü bankacılık sektörünün yüzde 44,8'i yabancıların elinde. Talimatlar dışarıdan geliyor.''
"EREĞLİ'NİN KRİZDEN KURTULMASI ZOR"
Ereğli'nin söz konusu krizden kurtulmasının zor olduğunu kaydeden İrfan Erdem, bundan sonra rapor hazırlamayacağını ve bölgedeki genç iş adamlarına başka ülkelere yerleşerek iş kurmalarını tavsiye etti. Ereğli'de 400 olan sac tüccarından sadece 40 tanesinin ayakta kaldığını belirten Erdem, "İş yeri açmak için 13 bakanlıktan izin almanız gerekiyor. Ben burada kazandığımı yine buraya harcıyorum. Eyalet sistemi ile yönetimlere baktığınız da ülke genelinde kazanılan her kuruş, eşit olarak dağıtılıyor. Kurumlar arası diyalogun kaybolduğu günümüzde bunu yapmamız mümkün bile değil. Siyasi kavganın olduğu bir yerde ekonomik barışın sağlanması söz konusu bile olamaz. Bugün televizyonlarda siyasi partilerin genel başkanlarının tartışmaları yayınlanıyor. Bir gün bile olsa iktidar ve muhalefet partileri el ele vererek Anıt Kabir'i ziyaret etseler, ertesi gün emin olun barış konuşulacaktır" diye konuştu.
Bölgedeki tersanelerin kurtuluşuna yönelik rapor hazırladıklarını belirten Erdem, yaşlanmış olan koster filosunun, Türkiye'deki yerleşik tersanelerde yenilenmesi yönünde karar alınarak tersanelere iş, çalışanlara da aş imkanı sağlanması gerektiğini söyledi. Kalkınmada Öncelikli Yöre (KÖY) kapsamındaki bölgelere uygulanan devlet desteğinin en az üç yıl süreyle gemi inşa sanayisi sektörüne de uygulanması gerektiğini belirten Erdem, Ereğli tersanelerinde inşa edilmekte olan gemilerin kredilerinin yeniden yapılandırılmasını, önceden verilen kredilerden geri çağrılan ve çağrılmayanlara iki yıl ödemesiz beş yıllık süre tanınmasını istedi.
Erdem, yurt dışından gelen ihraç bedellerine el konulan tersanelere yardımcı olunması gerektiğini belirtti.
"ÖNERİLERİMİZ DİKKATE ALINMALI"
Gemi tersanelerinin kurtuluşu noktasında önerileri olduğunu da dile getiren Erdem, "Yaşlanmış 20 yaş ve üzeri olan koster filonuzun Türkiye'de yerleşik tersanelerde yenilenmesi yönünde karar alınarak tersanelerimize iş, tersanede çalışanlara aş imkanı sağlanmalıdır. 'Kalkınmada öncelikli yöre' kapsamındaki illerde uygulanan devlet destekleri vergi, stopaj ve SSK muafiyeti gibi en az üç yıl süre ile gemi inşa sanayisi sektörüne de uygulanmalıdır. Kdz. Ereğli tersanelerinde inşa edilmekte olan gemilerin kredileri yeniden yapılandırılarak, daha önce verilen kredilerden geri çağırılan ve çağırılmayanlara iki yıl ödemesiz, beş yıllık bir süre tanınmalıdır. İlk iki yıl için faizsiz ikinci üç yıl için de Merkez Bankası borç verme faizi oranları uygulanmalıdır. Yatırımların idame edilebilmesi amacıyla tersanelere yönelik orta vadeli yatırım ve işletme kredisi için yeni fon oluşturulmalıdır. Alacaklı bankaların sıkıştırdığı ve yurt dışından gelen ihraç bedellerine el koyduğu tersane sahiplerine yardımcı olunmalı, iş yerlerinin yaşaması ve çalışanların aylıklarının ödenebilmesi için tersane sahiplerine orta ve uzun vadeli krediler açılmalıdır" dedi. Ereğli'de zora giren tersanelerin yaşatılmasının ileride yaşanabilecek toplumsal bunalımların önünü keseceğini belirten Erdem sözlerini şöyle tamamladı:
"Kaldırılan gemi teşviklerinin tekrar hayata geçirilmesi önemli bir konudur. Çünkü teşvik olmadığı takdirde Türk armatörleri Türk tersanelerine gemi yaptırmaz. 1970 yılında tek bir tersane ile başlayan ve 2005 yılından itibaren hızla büyüyerek oluşturduğu yan sanayi ile birlikte 7 bin çalışana ulaşan 10 tersanemiz Kdz. Ereğli ilçemizin kan damarlarıdır. Ekonomik kriz nedeniyle zora giren tersanelerimizin düze çıkarılarak yaşatılması, gelecekte olabilecek istenmeyen toplumsal bunalımların önünün kesilmesi konusunda da büyük destek olacaktır."
"VALİZİNİZİ TOPLAYIP GİDİN"
Toplantıda, gazetecilerin sorularını da yanıtlayan Erdem, Ereğli'de 30-45 yaşları arasındaki iş adamlarına, valizlerini toplayıp üçüncü dünya ülkelerine göç etmeleri tavsiyesinde bulundu. Tersanelerin durumunun ortada olduğunu belirten Erdem, ilçede 3 adet çimento fabrikası bulunduğunu, ama bir torba çimentonun yıllardır bir paket sigara fiyatına satıldığını, ilçede faaliyet gösteren sac tüccarı sayısının 400'den 50'ye düşmesine işaret etti. İlçe ekonomisinin durumunu bu rakamların özetlediğini belirten Erdem, her mesleğin okulu bulunduğunu ancak müteşebbislikle ilgili böyle bir okul bulunmadığını söyledi.
Erdem, sözlerini şöyle tamamladı:
''2010'dan itibaren devlet 10 kişi çalıştırana giderek halini hatırını soracak. Şu anda bile ülkedeki 4 kişiden biri işsiz. Çözümü bürokrat ve siyasetçi bulacak. Kurumlar arasında diyaloğu yitirdik. Siyasi barışın olmadığı yerde ekonomik barış olmaz. 2015'e kadar ekonomi düzelse bile işsizlik çözülmez. İşini kaybeden, çocuğunu okutamayan toplum kutuplaşmaya daha yatkındır.''
