TÜRKİYE'NİN DENİZCİLİK HEDEFLERİ

Bir önceki yazımda; Türkiye’nin son yıllarda hayata geçirdiği “deniz ulaştırma” projelerinden bahsetmiş ve Türkiye'nin denizcilik alanındaki stratejik amaç ve hedeflerini de ihtiva eden "Türkiye Ulaşım ve İletişim Stratejisi Hedef 2023" adlı belgeye atıf

Bir önceki yazımda; Türkiye’nin son yıllarda hayata geçirdiği “deniz ulaştırma” projelerinden bahsetmiş ve Türkiye'nin denizcilik alanındaki stratejik amaç ve hedeflerini de ihtiva eden "Türkiye Ulaşım ve İletişim Stratejisi Hedef 2023" adlı belgeye atıf yapmıştık.

Bu yazımda ise; bir önceki yazımla bağlantılı olarak söz konusu belgede yer alan denizcilik sektörü için tanımlanmış stratejik amaç ve hedeflerden detaylı olarak bahsedeceğiz.

Eski adıyla "Ulaştıma Bakanlığı" şimdiki adıyla "Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı" tarafından hazırlanan "Türkiye Ulaşım ve İletişim Stratejisi Hedef 2023" Belgesi’ne göre; Türk denizcilik sektörünün stratejik amacı:

“Türkiye denizcilik sisteminin, uluslararası rekabet gücü yüksek, küresel ağ ile entegrasyonu sağlanmış, ülke ekonomisini destekleyen ve istihdamda artan paya sahip bir yapıda, yolcu ve yüklerin zamanında, güvenli ve kesintisiz ulaşımını sağlayacak yapıya kavuşturulması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması.”

olarak tanımlanmakta.

2023 yılı için belirlenen stratejik hedefler ise;

1. Kurumsal Yapılanma ve Yasal Düzenlemeler
2. Altyapı
3. İşletme
4. Ar-Ge
   

olmak üzere 4 ana başlık altında sıralanmakta.  

1) Kurumsal Yapılanma ve Yasal Düzenlemeler (2023 Hedefleri):

• Uluslararası alanda denizcilik sektörünün daha etkin bir şekilde temsil edilebilmesi ve uluslararası sözleşmelerin yükümlülüklerinin etkin ve sürdürülebilir olarak yerine getirebilmesi için ulusal koordinasyonu tek elden yürütecek kurumsal bir yapı oluşturulacaktır.
  
• Dünya denizcilik eğitimi ve iş gücü piyasasından Türkiye’nin aldığı payın artırılması ve Türk denizcilik idari yapısı ve eğitim sisteminin kalitesinin en üst seviyeye çıkartılması amacıyla denizcilik eğitimi konusunda sahip olunan teknoloji, eğitimci kalitesi ve öğrenci sayısı itibariyle bölgesinde lider denizcilik eğitim merkezi kurulacak ve Türk gemi adamlarının çalışma koşullarının ve haklarının uluslararası standartlar düzeyine çıkartılacaktır.
  
• Denizcilik sektöründe nitelikli işgücü ihtiyacının karşılanması ve gemiadamlarının aracılara bağımlılığının azaltılması için yasal istihdam büroları kurulacak ve uluslararası gemi adamları istihdam kuruluşlarıyla kurumsal bazda düzenli ilişkiler kurulacaktır.
  
• Yapılacak liman, tersane, gemi yan sanayi gibi deniz kıyı yapıları yatırımları, şehirlerin gelişimi, sanayi, ticaret ve tarımın ağırlık merkezlerini dikkate alarak yapılacak bütüncül planlara uyumlu olarak gerçekleştirilecektir.
  
• Standart altı gemilerin karasularımızda kullanılması ve uğrak yapmasını önleyecek teknik ve yasal düzenlemeler yapılacaktır.
  
• Deniz gümrüğü, limancılık ve transit işlemlerinin basitleştirilmesi yönünde düzenlemeler yapılacaktır.
  
• ILO standartları doğrultusunda deniz iş kanununda gerekli değişiklikler yapılacaktır.
  

2) Altyapı Hedef ve Önerileri (2023):

• Liman ve deniz tesislerinin ulusal ulaşım ve trans Avrupa ağlarına entegre edilmesi sağlanacaktır. Transit taşımacılıktan daha fazla pay almak için Akdeniz, Ege ve Karadeniz’de kurulacak aktarma limanları lojistik merkezleriyle bağlantılı hale getirilecek ve Trans Avrupa ağlarının üzerindeki deniz ulaştırma altyapısı geliştirilecektir.
• En az bir limanın, dünyanın en büyük on limanı arasında yer alması sağlanacaktır.
  
• 55 adet balıkçı barınağının kademeli olarak yat limanına dönüştürülmesi ya da ortak kullanım modeli oluşturulacaktır.
  
• Stratejik gereksinimlere uygun olarak Türk Ticaret filosuna VLCC, LNG ve LPG gemileri temin edilmesi, sıvılaştırma ve gazlaştırma özelliğine sahip doğalgaz terminalleri başta olmak üzere, bu amaca uygun kıyı yapıları kapasitesinin arttırılması amacıyla ilgili Kurumlar nezdinde çalışmalar yürütülecektir.
  
• Marmara’da Avrupa, Ege’de Adalar ve Doğu Akdeniz’de Mısır ve Ortadoğu coğrafyasına yönelik hizmet verecek en az 3 adet Ana Liman (home port) statüsünde kruvaziyer limanın inşa edilecek ve kruvaziyer limanların bulunduğu bölgedeki tarihi ve turistik yerlere rahat ulaşım imkânları sağlanması yönünde çalışmalar yapılacaktır.
  
• Yatçıların denizde gün içinde yol alabilecekleri menzilde uğrak yapabilecekleri marina ve marinetler oluşturulacak, Mega yatlara hizmet veren tam donanımlı en az 4 adet marina kurulacaktır.
  
• Balıkçı barınaklarının atıl kapasitesinden yatların da yararlandırılacak şekilde geliştirilmesi sağlanacaktır.
  
• Bölge ülkelerine göre ticari anlamda rekabet avantajı sağlanması, bürokrasinin azaltılması ve deniz ticareti hacminin arttırılması amacıyla yapılacak idari ve mevzuat düzenlemeleri ile serbest bölge özelliklerine sahip liman bölgeleri inşa edilmesi teşvik edilecektir.
• Türk koster filosunun sahip olduğu bölge liderliğini korumak ve rekabet gücünü yükseltmek için, filo gençleştirilecek, nehirlerde seyretme kabiliyeti olan gemiler üretilecek ve yeşil gemi kavramını karşılayacak düzenlemeler yapılacaktır.
  
• Gemi inşa sektöründe bölge ülkelerine göre rekabet avantajı sağlanması maksadıyla Türk tersanelerinin kimyasal ve ürün tankeri inşasındaki imkân ve kabiliyetleri yükseltilecek, özel amaçlı gemiler ve açık deniz terminallerinin ülkemizde üretilmesi için altyapı imkanları geliştirilecektir.
  
• Boru hatları ile gelen petrol ürünlerini taşıyan büyük tonajlı (VLCC, Capesize) gemilerin bakım onarım ihtiyacını karşılayacak kapasite ve nitelikte tersanecilik altyapısı geliştirilecektir.
  
• Gemi inşa ve yan sanayinde küresel oyuncu olmak için ülkemiz gemi ve yat inşa sanayinde kullanılan malzeme ve her türlü teknolojinin yerli imkânlarla karşılanabilmesine yönelik altyapı imkanlarının oluşturulması teşvik edilecektir.
  
• Ulusal ve uluslararası transit bağlantılarının güçlendirilmesi, diğer ulaştırma modlarıyla uyumlu, hızlı aktarma sistemleri oluşturulması amacıyla Marmara’da kuzey-güney, doğu-batı hatlarında, çok modlu taşımacılığa uygun hızlı yükleme boşaltma imkânlarına sahip Ro-Ro terminalleri inşa edilmesi teşvik edilecektir.
  
• Olaylara zamanında, daha hızlı ve etkin müdahale edilerek can ve mal kaybının en aza indirilmesi için ileri teknolojik sistemler kullanılarak Türk Arama Kurtarma ve çevre acil müdahale sistemlerinin imkan ve kabiliyetleri geliştirilecektir.
• Türk Boğazları ile liman ve deniz yetki alanlarımızda seyir emniyetinin ve çevrenin korunmasının sağlanması konusunda etkin önlemler alınması için gerekli mevzuat düzenlemeleri ve ileri teknoloji yatırımları yapılacaktır.
  
• Doğal felaketlerde (Deprem, Sel, Şiddetli Fırtına gibi) acil ulaşım ve lojistik ihtiyaçlarının denizyoluna düşen kısmının eksiksiz karşılanması amacıyla altyapı imkânları teknik ve idari düzenlemeler yapılarak en üst düzeyde tutulacaktır.
  

3) İşletme Hedef ve Önerileri (2023):

• Yurtiçi taşımacılıkta; denizyolu payı %10’a (Ton/km) ve konteynerleşme oranı %15’e (TEU) yükseltilecektir.
  
• Denizcilik sektöründeki tüm işlemler tek pencere (single window) sistemiyle izlenecek ve yürütülecektir.
  
• Deniz taşımacılığında üçüncü şahıslara verilebilecek zararın karşılanmasını teminen Türk P & I (Koruma ve Tazmin) Kulübü kurulacaktır.
  
• Sektörün ihtiyaçlarına tam olarak cevap veremeyen deniz ihtisas mahkemelerinin sayısının bölge odaklı arttırılmasına yönelik çalışmalar yürütülecektir.
  
• Belirlenmiş kriterlere uygun olarak özellikle dolguyla kazanılan deniz alanları ve mendirek ya da kıyı mahmuzu gibi temel liman yapılarının inşası ve birbirine yakın olan iskele türündeki tesislerin tek yönetim çatısı altında bir araya getirilmesini sağlamak üzere teşvik edici ortam oluşturulacaktır.
  
• Yurtiçinde yük taşımacılığının karayolundan denizyoluna kaydırılması için finansman modelleri geliştirilerek Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz limanları arasında yurtiçi yük taşımacılığı için deniz otobanları oluşturulacaktır.
  
• Limanlarda verilen römorkörcülük hizmetleri rekabete açılarak kalitesi arttırılacaktır.
  
• Türkiye’nin enerji taşımalarının Türk sahipli gemilerle daha fazla yapılmasını sağlamak üzere çalışmalar yapılacaktır.
  
• Toplumda deniz ilgisi ve sevgisinin geliştirilmesi ve deniz çevresinin korunmasının önemi üzerine bilinçlendirilme çalışmaları yürütülerek deniz turizmi sektörünün kalitesi, eğitim seviyesi ve oluşturduğu katma değer arttırılacaktır.
  
• Yapılacak organizasyonlar ile yelkencilik, yüzme, rüzgâr sörfü gibi deniz sporları yaygınlaştırılacak ve Türk vatandaşlarına kolay tekne edinme imkânları sağlamak üzere finansman yöntemleri geliştirilecektir.
  

4) AR-GE Hedef ve Önerileri (2023):

• Türkiye’nin denizcilik alanındaki teknolojik önceliklerin belirlenmesi amacıyla AR-GE Master Planı oluşturulacaktır.
  
• Ülkemize uygulanan karayolu taşımacılığı kısıtlamalarını ortadan kaldırmak üzere Avrupa’ya kolay ulaşımı sağlayacak olan Türk kullanıcıların işletiminde Avrupa ülkelerinin birinde Liman Sahipliğinin araştırılması ve uygulamaya konulması.
  
• AR-GE faaliyetleri sonucunda oluşan bilginin sanayiye ve üretime aktarılmasında görev yapacak Teknoloji Transfer Merkezlerinin kurulması sağlanacaktır.
  
• Verimliliğin ve rekabet gücünün artırılması amacıyla AR-GE faaliyetleri Pazar ihtiyaçlarına paralel yürütülecek, AR-GE harcamalarının GSYIH içindeki payı ve özel sektörün ağırlığının artırılması için çalışmalar yapılacaktır.
  
• Denizcilik sektörüne yönelik AR-GE ve mesleki eğitim olanaklarının arttırılması amacıyla kamu ve üniversite işbirliği kurulacaktır.
  
• Deniz ulaştırma sistemlerinin tüm unsurları engelli ve hareket kabiliyeti kısıtlı kişilerin erişimine imkân tanıyacak şekilde geliştirilmesine yönelik AR-GE çalışmaları yapılacaktır.
  
• Deniz taşıtlarının gürültü ve gaz salınım miktarlarını en az seviyeye düşürmek ve enerji verimliliğini arttırmak üzere alternatif enerji kullanımı ile hafif ve dayanıklı tekne formları geliştirilmesine yönelik AR-GE çalışmaları yapılacaktır.
  
• Deniz ulaşımına ilaveten iç su yollarımızın etkin kılınması konusunda AR-GE çalışması yapılacaktır.