Deniz suyu arıtmak daha ekonomik Arıtım Mühendislik İş Geliştirme Koordinatörü Pelin Torunoğlu, deniz suyundan üretilen 1 metreküp arıtılmış suyun işletme maliyetinin, Reverse Osmosis sistemlerinde kullandıkları özel enerji geri kazanım sistemi ile 0,30 sente kadar indiğini belirterek, ``İSKİ `nin bugün suyu evlerimize metreküp başına 1,71 YTL `ye satığı dikkate alındığında son derece ekonomik bir sistem olarak karşımıza çıkıyor`` dedi.Torunoğlu, en az enerji tüketimi ile ekonomik temiz su üretimine imkan tanıyan Reverse Osmosis (ters osmoz) sistemi ile deniz suyunu arıttıklarını söyledi.Deniz , kuyu ve şebeke suyu arıtması konusunda 1994 yılından beri tesisler kurduklarını söyleyen Torunoğlu, ``Üretim Türkiye `de yapıyoruz. Hadımköy `de 2 bin 500 metrekare üretim alanımız var. Sadece membranları ve membran kaplarını yurt dışından getirtiyoruz. Bunu da dünyada yapan üç dört firma var`` dedi.Metreküp başına üretilen suya çok düşük kilovat saat harcandığına dikkat çeken Torunoğlu, burada özel enerji geri kazanım sistemi (caretta) uyguladıklarını, bununla enerji maliyetlerinin yüzde 60 oranında azaldığını anlattı.Torunoğlu, klasik geri kazanım ünitelerinin aşınan ve sık değişmesi gereken çok parçası varken, özel enerji geri kazanım sistemlerinin aşınabilecek ve değişmesi gereken hiçbir parçası bulunmadığını, klasik sistemlere göre çok az yer kapladığını söyledi.Pelin Torunoğlu, ``Deniz suyundan üretilen 1 metreküp arıtılmış suyun yatırım hariç işletme maliyeti Reverse Osmosis sistemlerinde kullandığımız özel enerji geri kazanım sistemi ile 0,30 sente kadar iniyor. İSKİ `nin bugün suyu evlerimize metreküp başına 1,71 YTL `ye (konut başına ilk 30 metreküp/ay`a kadar kullanım fiyatı) satığı dikkate alındığında son derece ekonomik bir sistem olarak karşımıza çıkıyor. Yatırım maliyeti de kendisini 3-4 yılda amorti ediyor`` şeklinde konuştu.DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ `NDE TERS OSMOZ SİSTEMİ İLE DENİZ SUYU ARITIMI...Kıbrıs `ta Doğu Akdeniz Üniversitesinin kullandığı, kurulu olan ve 5 yıldır işletilen günlük bin metreküp kapasiteli deniz suyu Reverse Osmosis sistemleri bulunduğunu bildiren Torunoğlu, ters osmoz sistemi ile deniz suyunu alıp arıttıktan sonra içme suyu olarak üniversiteye verdiklerini söyledi.Ankara `nın Polatlı Beldesinin içme ve kullanma suyu ihtiyacının Yüzükbaşı deresinden alınan suyun özel bir membran teknojisi sisteminden geçirilmesi suretiyle karşılandığını, bunun Türkiye `nin en büyük membran teknolojisi sistemi olduğunu belirten Torunoğlu, kişi başı günlük su ihtiyacı 80 litre olarak ele alındığında Polatlı `da 360 bin kişinin içme ve kullanma suyu ihtiyacının karşılandığına dikkat çekti.Pelin Torunoğlu, ``Şu anda çok büyük talep geliyor. Yeraltı su seviyesinin düşmesinden dolayı Çorlu , Trakya bölgesinde endüstriyel su ihtiyacı arttı. Deniz göl gibi suların kullanımı daha cazip hale geldi`` diye konuştu.Torunoğlu, devletin açtığı ihalelere de hazırlandıklarını, yakında sonuçlanacak olan İller Bankası Avşa Adası deniz suyu ters osmoz ihalesine katıldıklarını da açıkladı.Pelin Torunoğlu, sisteme 100 metreküp deniz suyu verildiğinde bunun 40-45 metreküpünün arıtılmış su olarak alındığını, göl akarsu gibi tatlı sularda bu dönüşün yüzde 75-80`i bulduğunu kaydetti.Bu sistemin günlük 50 metreküpten 500 bin metreküpe kadar geniş aralıkta istenilen kapasiteyi karşılayacak şekilde kurulabileceğine işaret eden Torunoğlu, şu anda dünyanın en büyük ters osmoz tesislerinden birinin İsrail `de hizmet vermeye başlayan Ashkleon arıtma tesisi olduğunu, günlük 330 bin metreküp kapasite ile İsrail `in üçte ikisinin su ihtiyacını karşıladığını bildirdi.``VİLLA SAKİNLERİ VE OTELLER BU TÜR CİHAZLARI İSTİYOR``CRS Su Arıtma Sistemleri Proje Sorumlusu Mustafa Genç de, deniz suyunu arıtma konusunda Akdeniz ve Ege bölgesinde çalışmalar yaptıklarını, villa sakinleri veya otellerin bu tür cihazları istediğini belirtti.Genç , ``Ters osmoz sistemi ile deniz suyunu alıp tuzunu ayrıştırıyoruz. Daha sonra bunu tatlı su olarak kullanıma sunuyoruz`` dedi.CRS Su Arıtma Sistemleri olarak en son İzmir Karşıyaka Belediyesi ile görüştüklerini ifade eden Genç , ``Günlük 400 ton deniz suyunu arıtıp kullanmak istiyorlar`` dedi.Genç , Türkiye `de deniz suyunu arıtma konusunda şu ana kadar 10-15 adet tesis kurduklarını, bunların içinde oteller villalar, küçük işletmelerin yer aldığını söyledi.``İZMİT `TE BİR TERSANEYE MARMARA DENİZİNDEN GÜNLÜK 6 TON SAF SU ÜRETİLECEK``Kazancı Çevre Tekniği Şirketinde Çevre Proje Mühendisi olarak görev yapan İrfan Güneş de, deniz suyunun arıtılması konusunda İzmit `te bir tersaneye deniz suyunu arıtma sistemi kurduklarını belirtti.Güneş , ``Marmara denizinden alınan su arıtılacak, içmede ve kullanma suyu olarak günlük 6 ton saf su üretilecek. Sistemin kurulumu 8-10 hafta sürdü, sistemi bu günlerde devreye alacağız `` dedi.Deniz suyunu arıtmanın metreküp başına maliyetinin amortismanla 0,60 avro civarında olduğunu ifade eden Güneş , sistemin anahtar teslimi kurulma maliyetinin ise 20 bin avro olduğunu kaydetti.Güneş , ``Oteller olsun belediyeler olsun Güney sahillerinde Ege bölgesinde talepler yoğun bir şekilde geliyor. Kıbrıs `a da bu sistemleri gönderdik. İngilizler `in Kıbrıs `ta satın aldığı villalarda bulunan tuzluluk oranı deniz suyuna yakın olan kuyu sularını arıtıyoruz`` dedi.``YAĞMUR KANALLARINDAKİ SULAR AYRIŞTIRILARAK BARAJLARA GÖNDERİLEBİLİR``Mayer Kimya Su Arıtma Bölge Müdürü Necati Aslan ise, deniz suyunu arıtma konusunda yatlara, deniz kenarındaki villalara kişisel sistemler kurduklarını söyledi.İstanbul geneli için denizden su arıtılmasının maliyetinin çok yüksek olacağını, İstanbul `un bütçesinin bunu kaldıramayacağını ifade eden Aslan , elektrik masrafı ile birlikte deniz suyundan elde edilen suyun şebeke suyu maliyetinin 10 katını geçebileceğini belirtti.Aslan , ``İstanbul `da 5 milyon nüfus olarak baktığımızda böyle bir tesisin kurulma maliyeti 70-80 milyon dolara çıkıyor. Suyun yüzde yüzüne elektrik işlemi uyguluyorsunuz, ancak suyun yüzde 75`ini geri bırakıyorsunuz. Maliyet de buradan kaynaklanıyor` dedi.Necati Aslan , İstanbul `da su kayıplarını önlemenin maliyetinin deniz suyunu arıtmaktan daha düşük olacağını belirterek, ``Kanalizasyon suları arıtılarak tekrar çevreye kazandırılabilir. Yağmur kanalları ile lağım kanalları ayrıştırılır, yağmur kanallarındaki sular tekrar barajlara gönderilebilir. Bunun dışında fotoselli musluklara teşvik uygulanabilir. Fotoselli musluk sayesinde günlük su harcamasının yüzde 20`si geri kazanılabilir`` diye konuştu.(AA) Sabah