Rusya'nın Karadeniz tahıl anlaşmasını terk edip etmediği belirsiz
Kremlin, Ukrayna'nın bazı Karadeniz limanlarından tahılın güvenli bir şekilde ihracına izin veren anlaşmanın 18 Mayıs'tan sonraya uzatılması ihtimalinin umut verici olmadığını belirtti., Bu da Birleşmiş Milletler (BM) destekli deniz koridorunun geleceği hakkında endişelere yol açıyor.
Geçen yıl Temmuz ayında varılan anlaşma, Avrupa'da 2. Dünya Savaşı'ndan bu yana yaşanan en ölümcül savaşla daha da kötüleşen küresel gıda krizinin hafiflemesine yardımcı oldu.
Anlaşma imzalanmadan önce Ukrayna'nın limanları bloke edilmişti ve Rusya'nın çekilmesi halinde tahıl sevkiyatının mümkün olup olmayacağı belirsiz.
Bu, sigorta oranlarının artmasına yol açacaktır ve armatörler, Rusya'nın onayı olmadan gemilerini bir savaş bölgesine göndermek konusunda isteksiz olabilirler.
Sigorta şirketlerinin göz önünde bulundurması gereken riskler arasında Karadeniz sularında Rus donanmasına ait gemilerin ve yüzen deniz mayınlarının bulunması yer alıyor.
Savaş çiftçilerin daha az mısır ve buğday ekmesine neden olduğundan, Ukrayna'nın tahıl ihracatının 2023/24 sezonunda düşmesi bekleniyor.
Bununla birlikte, uygun yetiştirme koşulları düşüşün boyutunu sınırlayabilir. Uluslararası Tahıl Konseyi'ne göre, Ukrayna'nın mısır mahsulünün önceki sezondaki 27 milyon tondan 21 milyon tona, ihracatın ise 20,5 milyon tondan 15 milyon tona düşmesi bekleniyor.
Ukrayna'nın buğday üretiminin 2022/23'te 25,2 milyon tondan 20,2 milyon tona, ihracatının ise önceki sezondaki 14,5 milyon tondan 11 milyon tona düşmesi bekleniyor.
Bu hacimdeki tahılın Doğu Avrupa Birliği üzerinden ihraç edilmesi, özellikle sınıra ulaşmak için uzun ve meşakkatli bir yolculukla karşı karşıya olan Ukrayna'nın doğu bölgelerinde yetişen mahsuller için zor ve pahalı olacaktır.
Ukrayna, çatışma başladığından beri doğu AB ülkeleri, özellikle Macaristan, Polonya ve Romanya üzerinden önemli miktarlarda tahıl ihraç ediyor.
Ancak, farklı ray ölçüleri de dahil olmak üzere birçok lojistik zorluk yaşandı.
Ukrayna'daki demiryolu ağı, diğer Sovyet sonrası ülkelerle tutarlı olan 1.520 mm'lik bir hat üzerindedir.
Doğu AB'deki ülkeler ise 1.435 mm'lik bir hat kullanıyor ve bu da trenlerin bir ağdan diğerine kesintisiz olarak çalışmasını imkansız hale getiriyor.
Diğer bir konu da, Ukrayna tahılının AB'nin doğusundan akışının, yerel arzı azalttığını ve fabrikalar tarafından satın alındığını ve onları mahsulleri için bir pazardan mahrum bıraktığını söyleyen bölgedeki çiftçiler arasında huzursuzluğa neden olması.
Polonya, yine de ülke üzerinden geçişe izin vereceğini söylemesine rağmen, fiyatlar üzerindeki etkiyi azaltmak için geçen hafta Ukrayna tahıl ithalatını geçici olarak engelledi.
Rumen çiftçiler ayrıca traktör ve kamyonlarla trafik ve sınır kontrollerini engelledi.
Ukraynalı çiftçiler, ihracatlarının başka yerlerde karlılığı azalttığı iddiasını reddettiler, ancak Ukrayna'nın Doğu Avrupa üzerinden önemli ölçüde daha büyük bir hacim ihraç etmesi gerekirse bu durum daha da artabilir.
Başlıca ihracatçı Ukrayna'dan yapılan azaltılmış sevkiyatlar, küresel gıda fiyat krizine katkıda bulundu, iklim aşırılıkları ve Covid krizinin ardından da oldu.
Koridor kapatılırsa, küresel tahıl fiyatlarında bir artışa yol açacak ve birçok ülke gıda ve yakıt ithalat maliyetlerinde şimdiden büyük bir artış yaşıyor.
Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı (UNWFP), gıda güvensizliğinin benzeri görülmemiş seviyelerde kaldığını belirtti.
Korumalı geçiş koridoru, önemli bir tahıl ve yağlı tohum üreticisi olan Ukrayna'daki üç limandan ihracatın yeniden başlamasını sağlamak için geçen yıl Temmuz ayında oluşturuldu.
Ukrayna, anlaşma kapsamında 13,9 milyon tonu mısır ve 7,5 milyon tonu buğday olmak üzere 27,7 milyon ton tarım ürünü ihraç edebildi.
Bu, mevcut 2022/23 sezonunda Ukrayna'nın mısır ihracatının yüzde 60'ını ve buğday ihracatının yüzde 56'sını temsil ediyor.
Sevk edilen diğer mallar arasında kolza tohumu, ayçiçek yağı, ayçiçeği küspesi ve arpa bulunmaktadır.
