Petrol fiyatlarındaki hızlı yükseliş, en büyük maliyet kalemi yakıt olan taşımacılara büyük darbe vurdu. Havayolu şirketlerinde sıkıntı büyük. Yakıt maliyeti yüzde 30’a yakın artan birçok şirket kış seferlerinin sayısını azaltmaya hazırlanıyor. Bilet fiyatlarına zam, şirketlerin gündeminde. Kara ve deniz taşımacılığında da benzer durum yaşanıyor. Nakliyecilerin yakıt maliyeti yüzde 40 artarken, armatörler de gemilerin günlük gelirlerinde yüzde 20’ye yakın kayıp yaşıyor. Navluna da zam kapıda. Talebin yanı sıra İran’a yaptırımların tekrar gündeme gelmesi petrol fiyatlarında hızlı yükselişe neden oldu. Küresel piyasalarda yıla 66.87 dolardan başlayan brent petrolün fiyatı, geçtiğimiz cuma günü neredeyse 75 doları bulmuştu. Son bir yıldaki artış ise yüzde 44. ABD’nin ikinci büyük havayolu şirketi Delta’nın CEO’su Edward BASTIAN, artan yakıt fiyatlarının şirketlerin kârlılıkları üzerinde büyük baskı yarattığını söyledi. Fiyatlardaki artış nedeniyle bu yıl yakıt maliyetlerinin 2 milyar dolar arttığını dile getiren Bastian, yoğun geçen yaz sezonunun ardından önümüzdeki dönemde bilet fiyatlarına zam yapılacağını, düşük performanslı rotalarda ise sefer sayısını azaltacaklarını ve koltuk sayısı daha düşük olan uçakları tercih edeceklerini söyledi. EN BÜYÜK SIKINTI İÇ HATLARDA Globaller gibi Türkiye’nin havayolu şirketleri de artan yakıt maliyeti nedeniyle büyük sıkıntı yaşıyor. Özellikle iç hatlarda gelirlerin TL, giderlerin ise döviz olması şirketler üzerinde baskı yaratıyor. Atlasglobal Yönetim Kurulu Başkanı Murat ERSOY, özellikle iç hatlarda en büyük maliyet kalemlerinin akaryakıt olduğuna dikkat çekerek, maliyet artışının kış aylarında sektörde büyük sıkıntı yaratacağını, seferlerde azalmaya neden olabileceğini dile getirdi. Bu artışın fiyatlara yansımasının ise 2019’un yazından önce gerçekleşmesinin zor olduğunu belirten ERSOY, “Fiyatlarındaki artışla özellikle iç hatta yüzde 35 olan yakıt maliyetimiz yüzde 45’e yaklaştı. Dövizin artması da sektörü çok olumsuz etkiledi. Çünkü gelirimiz TL, gider ise döviz. Ekonomi sınıfında şu anda tavan fiyat 358 TL olarak belirlenmiş durumda. Dolayısıyla fiyata bir şey yapamayız. Ama asıl sorun kışın olacak. Başlangıç ve tavan arasındaki makas iyice açılacak. Seferler azalabilir. Bu maliyet artışını ancak 2019’un yaz ayında fiyata yansıtabiliriz. Kışın zaten işler düşük oluyor. Dış hatlarda ise maliyet yüzde 7’ye yakın arttı” dedi. Ersoy, özellikle Kıbrıs uçuşlarında maliyetlerin çok yüksek olduğunu belirterek, Kıbrıs hükümetinin havayolu şirketlerine bir kolaylık sağlamasını beklediklerini söyledi. BİLET FİYATINDA DEĞİŞİKLİK BEKLENEBİLİR Pegasus Hava Yolları Genel Müdürü Mehmet NANE de, petrol fiyatları ve dolardaki artışın özellikle TL ile fiyatlanan yurtiçi maliyetleri önemli oranda artırdığına dikkat çekerek, “Henüz bu artışlar fiyatlarımıza yansımadı. Fiyatlarımıza en son artış, geçen sene Ocak ayı sonunda yapılmış ve aynı yıl Nisan ayında uygulamaya alınmıştı. Önümüzdeki dönemlerde bu konuda bir değişiklik beklenebilir” dedi. ARMATÖRLER BÜYÜK BASKI ALTINDA Armatörlerin yakıttaki artış nedeniyle büyük baskı altında olduğunu, günlük gemi gelirlerinde yüzde 20'ye yakın kayıp yaşadığını belirten İstanbul Navlun Endeksi (ISTFIX) uzmanı Engin KOÇAK, “Gemi yakıt fiyatları fuel-oil cinsinde yüzde 42, en ince yakıtta ise yüzde 38 ila 40 yukarıda. 2017 Haziran ortası fiyatlarına kıyasla ise fark yüzde 50 civarında. ISTFIX’in geçen seneki seviyelerine göre yüzde 5 yukarıda olduğu görülüyor. Şu anda ton başına navlunların da yakıtla beraber yukarı gittiğini söyleyebilsek de yakıt fiyatları arttığında navlunlarda ve gemi gelirlerinde de göreceli bir artış beklendiği için şu anda armatörün yakıt fiyatlarının ciddi baskısı altında kaldığı ortada. Armatörlerin kiracılara durumu izah etmekte zorlandığı, mevsimsel ton başı navlun düşüşleriyle yakıttaki yükselişlerin eş zamanlı olmasıyla da çoğu zaman kendini koruyamadığı bir gerçek. Bir de kiracıların kur farklarından ötürü ticaret yapamaması da eklenince çok zor bir bahar dönemi geride kaldı. Denizde yakıt yüzde 21-22’lik bir zorluk çıkarıyor" dedi. Aysel Yücel / DÜNYA