TRACECA programı dahilinde, Samsun ve Hopa limanlarını da kapsayan "Trans-Avrupa Şebekeleri ile TRACECA Koridorları Arasında Deniz Taşıma Bağlantılarının İyileştirilmesi" projesi Samsun Limanı'nın küresel ticaretteki rolünü güçlendirecek.

Proje için önümüzdeki günlerde ihale açılacağını açıklayan Ulaştırma Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı TRACECA Türkiye Ulusal Sekreteri Kaptan Barış Tozar, proje kapsamında Samsun Limanı ile Karadeniz'deki diğer önemli limanlar arasında, demiryolu + denizyolu kombine taşımacılığının mümkün hale getirilmesi ve Akdeniz varışlı Karadeniz yükünün Samsun Limanın'ndan demiryolu ile Mersin ve İskenderun limanlarına taşınması için çalışmalar yapıldığını söyledi.

TRACECA koridorunda Türkiye'nin etkinliğinin ve gücünün giderek arttığına dikkat çeken Ulaştırma Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı ve TRACECA Türkiye Ulusal Sekreteri Kaptan Barış Tozar, sürdürülen ısrarlı çabalar sonucu Türkiye'nin TRACECA programına dahil edilmek üzere sunduğu projelerin 2004-2006 Eylem Planında yer aldığını söyledi.

Söz konusu projeler hakkında bilgi veren Barış Tozar, ayrıca kaydedilen gelişmelere paralel olarak yeni bir TRACECA haritasının ortaya çıkmasının beklendiğini ifade etti. Barış Tozar İran, Afganistan ve Pakistan'ın TRACECA programına tam üye olması ve AB'nin genişleme süreci ve yeni komşuluk politikalar çerçevesinde. Trans-Avrupa ulaşım şebekeleri ve liman bağlantıların yeniden şekillendirmesi ile birlikte yeni yolların TRACECA haritasına dahil edilmesinin kaçınılmaz olduğunu belirtti. Kaptan Tozar. Türkiye TRACECA Ulusal Sekretaryası olarak gelecek dönemler için gerekli hazırlıkları sürdürdüklerini söyledi.

UTA Lojistik: İstanbul'da 17-18 Şubat tarihlerinde yapılan TRACECA Hükümetler arası Komisyonu Ulusal Sekreterler Toplantısı'nda, Türkiye'nin TRACECA koridorunda gücünü artıracak nitelikte son adımlar neler oldu?

Barış Tozar: TRACECA, Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerini Kafkasya ve/veya Karadeniz üzerinden Avrupa'ya bağlanmasını sağlamak amacıyla AB tarafından oluşturulan bir doğu-batı koridorudur. 2002 tarihinde Türkiye. Romanya ve Bulgaristan'ın TRACECA programına dahil edilmesinden sonra. TRACECA haritası Türkiye'nin de içinde yer alacağı şekilde yeniden düzenlendi. Aralık 2002 tarihinde TRACECA Türkiye Ulusal Sekreterliği'ne atanmamın hemen akabinde, başkanlığımda Ulaştırma Bakanlığı'nda TRACECA Ulusal Sekretaryası Bürosu ve çalışma grupları kuruldu. Bürodaki periyodik çalışmalara katılmak üzere ilgili kuruluşlardan (Demiryolları. Kara Ulaştırması. Denizcilik Müsteşarlığı ve UND) temsilciler görevlendirildi.

1993 yılından beri faaliyette olan TRACECA programı kapsamında ilk defa Türkiye'de bir toplantı düzenlendi. Bu toplantı aynı zamanda TRACECA içerisinde giderek etkin bir duruma gelen ve Avrupa-Asya ulaşım bağlantıları açısından stratejik bir konumda olan Türkiye'ye verilen önemin bir göstergesi oldu.

Yapılan toplantı, bu açıdan da önem arz ediyor. 21-22 Nisan 2000'de Bakü'de yapılması planlanan 4. IGC TRACECA Yıllık Bakanlar Konferansı gündemi bu toplantıda belirlendi. TRACECA koridorunun geliştirilmesine yönelik 2005-2010 stratejisi, 2005-2(K16 eylem planında yer alacak projeler. 2006 yılından sonra TRACECA daimi sekretaryasının ortak finansmanı gibi önemli konular müzakere edildi. Nisan 2005'teki bakanlar konferansından sonra bazı konular daha da kesinlik kazanacak. Genel olarak son dönemdeki gelişmelere bir göz atarsak şunları söyleyebilirim: Tüm TRACECA ülkelerini kapsayan ve transit taşımacılığın geliştirmesini amaçlayan dört adet teknik yardım projesinden Türkiye de yararlandı, projelerle ilgili faaliyetlerde akiıl olarak yer aldı. Ayrıca, tüm masrafları TRACECA tarafından karşılanmak üzere 2004 yılında Almatı, Taşkent ve Avrupa'nın belli ülkelerinde gerçekleştirilen eğitime ülkemizden (Demiryolları. Kara Ulaştırması, Gümrük. Denizcilik Müsteşarlığı. UND ve RODER'den) 26 kişi katılmıştır. Bunun yanı sıra, TRACECA programı kapsamında ulaştırma altyapısının iyileştirilmesi ve ticaretin kolaylaştırılmasını amaçlayan, Avrupa Komisyonu ve Uluslararası Finans Kuruluşlarının (IFIs) ve 14 altyapı rehabilitasyon projesine mali destek sağlandı. Sağlanan mali destek daha çok AB TACIS Programı kapsamında yapılıyor. Türkiye, TACIS kapsamında olmadığı için, önerdiği projelere mali destek sağlanmasında güçlüklerle karşılaştı. Ancak Türkiye, tüm IGC TRACECA toplantılarında bir taraftan ısrarla projelerini gündeme getirmeye devam etti. diğer taraftan da TACIS fonlarından sadece BDT ülkeleri değil; daha fazla ülkenin faydalanması için bir formül bulunması gerektiğini vurguladı. Bu ısrarlı çabalar sonuç verdi ve TRACECA programına dahil edilmek üzere sunduğu projeleri 2004-2006 eylem planında yer aldı.

UTA Lojistik: Peki önümüzdeki dönemde TRACECA için planlanan çalışmalar nelerdir?

Barış Tozar: İran. Afganistan ve Pakistan'ın hem TRACECA Çok Taraflı Temel Anlaşması'na taraf olma hem de TRACECA programına tam üye olma yönünde resmi talepleri bulunuyor.

Ayrıca, AB yeni genişleme sürecine paralel olarak, mevcut Trans-Avrupa ulaşım şebekelerini komşu ülkelere uzatılması yönünde bir çalışma başlattı. AB'nin genişleme süreci ve yeni komşuluk politikaları çerçevesinde, önümüzdeki dönemde Karadeniz ve Hazar Denizi bölgesine yönelik yapılacak tüm çalışmalarda, gerek koordinasyon ve işbirliği gerekse teknik destek açısından TRACECA Sekretaryası'nın kullanılmasına karar verildi. Bu gelişme TRACECA'nın önümüzdeki dönemde giderek daha önem kazanacağını gösteriyor. Türkiye TRACECA Ulusal Sekretaryası da gelecek dönemler için hazırlıklarını yapıyor ve gerek TRACECA Genel Sekretaryası gerek AB Komisyonu ve gerekse üye ülkelerle çok yakın şekilde teknik çalışmalar yürütüyor.

UTA Lojistik: Karadeniz limanları arasında ulaşım hatlarının belirlenmesi ve iyileştirilmesi çalışmaları kapsamında neler yapılacak, bunlar ne zaman hayata geçirilecek?

Barış Tozar: Bilindiği gibi TRACECA çok modlu bir ulaşım koridoru ve deniz taşımacılığı bunun en Önemli ayağını oluşturuyor. Dolayısıyla Karadeniz ve Hazar Denizi bağlantıları çalışmalar arasında ağırlıklı olarak yer alıyor. Deniz taşıma bağlantılarının iyileştirilmesi amacıyla TRACECA'nın kuruluşundan bu yana birkaç teknik yardım ve altyapı projesi gerçekleştirildi. Bunların en önemlileri, Karadeniz'deki Poti ve İlişevsk limanlarındaki demiryolu Mariobet - ferry bağlantı imkanlarının geliştirilmesidir. Bu sayede. Varna-İlişevsk-Poti üçgeninde kargo taşımacılığında önemli miktarda artış sağlandı.

Türkiye olarak, deniz taşıma bağlantıları ve liman iyileştirilmesi çalışmaları kapsamında TRACECA yıllık eylem planlarında yer almak üzere birtakım proje önerilerinde bulunuldu. TRACECA Prog-ramı'na dahil edilmek üzere sunulan "Samsun Limanı ile Batum, Poti. Varna. Burgaz. Köstence. İlişevsk limanları arasında -Samsun Limanı'nda bir buji değiştirme istasyonunun kurulmasını da içeren-demiryolu+denizyolu şeklinde kombine taşımacılık haltının oluşturulmasına ilişkin fizibilite çalışması" projesinin 2003-2004 Eylem Planında yer alması sağlandı. Bu projeye ilave olarak; "Deniz taşımacılık hatlarına, özellikle demiryolu feribot bağlantılarına ilişkin pazar araştırması -Burgaz, Varna, Köstence ve İlişevsk limanlarının TRACECA Koridoru lojistik merkezlerine dönüştürülmesi ve ileri aşamada Avrupa lojistik merkezleri şebekesine entegrasyonu" konulu projeye Samsun Limanı da dahil edilerek Bulgaristan. Ukrayna ve Türkiye'nin ortak proje önerisi olarak 2004-2006 Eylem Planı'nda yer alması sağlandı.

TRACECA Programı kapsamında sağlanan mali fonlardan ülkelerin daha adil faydalanmasına ilişkin TRACECA Türkiye Ulusal Sekretaryası'nın göstermiş olduğu çabalar sonucunda, söz konusu her iki proje, AB ve TRACECA uzmanlarınca değerlendirmeye alındı, amaç ve kapsamı benzer olduğundan birleştirilerek "Trans-Avrupa şebekeleri ve TRACECA koridorları arasında deniz taşıma bağlantılarının iyileştirilmesi" başlığı altında yeni bir proje olarak TACIS komitesine sunuldu. Proje Haziran 2004 tarihinde TACIS Komitesince onaylanmış olup önümüzdeki günlerde ihaleye çıkılacak. Maliyeti 2,5 milyon etıro olan projeye Avrupa Komisyonu'ndan hibe niteliğinde mali destek sağlanacak. Proje ortakları ise Türkiye, Bulgaristan. Gürcistan. Romanya ve Ukrayna'dır. Türkiye, Samsun ve Hopa limanları ile projede yer alıyor. 2006'nın sonunda da çalışmaların tamamlanması planlanıyor.

Ayrıca, TRACECA 2005-2006 Eylem Planı'nda yer almak üzere. Bulgaristan. Türkiye ve Ukrayna tarafından önerilen "Karadeniz limanlarında konteynır elleçleme ve izleme bilgi sisteminin oluşturulması" konulu proje, ön değerlendirmede altı projeden oluşan ilk öncelikli projeler listesinde yer aldı. Maliyeti 2.5 milyon Euro olan proje, Karadeniz'deki beş TRACECA ülkesini ve 10 limanı (Haydarpaşa, Samsun ve Trabzon limanları dahili kapsıyor.

Yine TRACECA 2005-2006 eylem planında, öncellikli altı proje arasında yer alan; "Karadeniz'deki liman ve deniz taşımacılık hatlarında ortak bir güvenlik yönetim sisteminin geliştirilmesi" ve "TRACECA ülkeleri için bir yük/ticaret tahmin modelinin oluşturulması" konulu iki projeye Türkiye de dahildir. 2005 Eylem Planı'nda yer alacak projelerin kesin listesi ise 21-22 Nisan 2005'te Baku'de yapılacak Bakanlar Konferansının onayına sunulacak. Diğer taraftan TRACECA Türkiye ofisimiz projeler üretip bu projelerini TRACECA'ya sunuyor. Bunlardan biri de; 2005-2006 TRACECA eylem planında yer almak üzere. "Hopa-Sarp-Batum yeni demiryolu hattı yapımı için bir fizibilite çalışması projesi" önerisidir...

UTA Lojistik: Trabzon, Erdemir, Hopa, Derince limanlarının TRACECA kapsamında doğu-batı ulaştırma koridoruna dahil olması durumunda, bu limanların küresel ticaretteki rolü ne şekilde değişecek?

Barış Tozar: Türkiye olarak. Karadeniz bölgesinde bulunan. Trabzon. Erdemir ve Hopa özel limanları ile Derince Limanı'nın TRACECA haritasına dahil edilmesi yönünde taleplerimiz var. Ayrıca 2001 yılında Türkiye tarafından önerilen haritada yer alan Samsun'dan Mersin ve İskenderun'a inen demiryolu hat kesimi ve Mersin, İskenderun limanlarının da TRACECA koridoruna dahil edilmesi yönündeki çabalarımız devam ediyor...

Bilindiği gibi. Haydarpaşa ve Samsun limanları mevcut TRACECA haritasında yer alıyor. Ancak şunu vurgulamakta fayda var: Derince limanımız ve Karadeniz kıyı şeridinde yer alan Trabzon. Erdemir ve Hopa gibi özel limanlarımızın, TRACECA programı kapsamında yürütülen fizibilite çalışması veya bölgede ticaretin ve taşımacılığın kolaylaştırılmasına yönelik yürütülen genel projelerde yer alma imkanı mevcuttur.

Nitekim bahsettiğim bazı projelerde bu limanlarımızın bir kısmı yer alıyor. Önümüzdeki dönemde TRACECA kapsamında liman içi hizmetlerin iyileştirilmesine yönelik (idari yapı. bilgi işlem bağlantıları, küçük çaplı ekipman alımı, yükleme rampalarının iyileştirilmesi gibi) birtakım yatırım projelerinden de yararlanma imkanı olabilecek. Bu limanlarımız, denizyolu odaklı intermodal taşımacılık açısından doğu-batı ve kuzey-güney ulaşım bağlantılarında önemli bir yere sahip, gerek mevcut imkanlarıyla gerekse bölgeye yönelik devam eden çalışmaların sağlayacağı yeni imkanlarla küresel ticaretin gelişmesine büyük katkı sağlayacak.

UTA Lojistik: Samsun limanı için demiryolu-ferry bağlantılı ayrı bir öneri getirdiniz. Bu konuda bilgi alabilir miyiz?

Barış Tozar: Samsun limanı TCDD tarafından işletilmekte olan ve halen Karadeniz bölgesinde en uygun altyapıya sahip önemli limanlardan biridir. Samsun limanından Rusya'ya düzenli Ro-Ro seferleri gerçekleştiriliyor. Liman aynı zamanda kısa denizyolu taşımacılığı ve inlermodal taşımacılık için ana liman olabilme özelliğine sahip. Bazı küçük projelerin uygulanması ile bu limanın kapasitesini arttırma imkanı mevcut.

Biraz, evvel bahsettiğim "Trans-Avrupa şebekeleri ile TRACECA koridorları arasında deniz taşıma bağlantılarının iyileştirilmesi" projesi Avrupa Komisyonu tarafından onaylandı. Proje kapsamında yapılacak çalışmaları kısaca özetlemek gerekirse: özellikle Samsun limanı ile Karadeniz'deki diğer limanlar arasında bir demiryolu feribot bağlantısının ekonomik ve teknik analizi yapılacak. Her bir bağlantı hattı için trafik analizi, trafik tahminî, maliyet analizi ve muhtemel liman altyapı yatırım ihtiyaçları belirlenecek. Proje kapsamında ayrıca rehabilitasyon veya yeni yalının gerektiren alanlar (ferry rampalar, buji değiştirme sistemleri vs.) belirlenecek ve bu alanlara yapılacak yatırımlar için gerekli olan tüm ihale dokümanları hazırlanacak. Bu projede Samsun limanı anahtar rol oynamakta olup. proje kapsamındaki çalışmaların bu yönde yoğunlaşarak gerçekleşmesi bekleniyor.

(Kaynak: UTA Dergisi Nisan 2005 Sayısı/Aydın ARICIOGLU / ANKARA)



 

Editör: TE Bilişim