Kara nakliyecileri denizde boğuşuyor
Geçen yıl satışa çıkarılan UN Ro-Ro'u alamayan Uluslararası Nakliyeciler Derneği, kendi Ro-Ro şirketini kurmaya karar verdi. Böylece İstanbul-İtalya hattındaki UN Ro-Ro'nun tekelinin kırılması planlanıyor. UND, kendi şirketlerinin faaliyete geçmesiyle, navlunların yüzde 30 düşeceği iddiasında. İki şirketin de kurucularının denizci değil, kara nakliyecisi olması rekabetin en ilginç boyutu.
Karayolu taşımacılığında 40 bin TIR'la Avrupa'nın en büyük filosuna sahip olan Türkiye, bu araçların tekerleğini karada döndürmekte zorlanıyor. Özellikle de Avrupa yollarında. Durum böyle olunca bundan 10 yıl önce bulunan TIR'ları deniz yoluyla taşıma yöntemi olan Ro-Ro, bugün bir hayli ileri bir noktaya geldi.
İlk başladığı yıllarda TIR filosu sahiplerinin pek de yüz vermediği bu yöntem şimdilerde o kadar talep görüyor ki, sektörün önde gelen temsilcileri arasında ciddi polemiklere yol açıyor.
1994 yılında Uluslar arası Nakliyeciler Derneği'nin (UND) bazı üyelerinin gönüllü katılımıyla kurulan Un Ro-Ro, şu anda bu alanın en etkili şirketi. Şirketin en büyük ortağı, uzun yıllar UND'nin başkanlığını da yapmış olan Saffet Ulusoy'un sahibi olduğu Ulusoy Grubu. UND Un Ro-Ro'nun bu hakimiyetini kırmak için en aktif hat olan İstanbul-Trieste (İtalya) arasında seferler yapmaya hazırlanıyor.
Anımsanacağı gibi UN Ro-Ro geçen yıl saüşa çıkarılmış ve bu konuda City Group yetkilendirilmişti. UND de alıcılar listesinde yerini almış fakat yapılan görüşmelerde bir anlaşma sağlanamamıştı. UN Ro-Ro konusunda bir İngiliz-İspanyol ortaklı şirketin daha cazip teklif vermesi üzerine UND kendi şirketini kurmaya karar vermişti. Yeni şirketin yatırım bedelinin 300 milyon Euro'yu bulacağı hesaplanıyor.
UN Ro-Ro 700 milyon Euro
Bugünlerde City Group'tan işlemlerin sürmesi gerekçesiyle açıklama yapılmamasına karşın, filosunda dokuz gemi bulunan UN Ro-Ro'ya, 650-700 milyon Euro'luk bir bedel biçildiği söyleniyor.
Haziran'da faaliyete geçecek
UND Başkanı Çetin Nuhoğlıı, UND Ro-Ro ile ÜN Ro-Ro'nun elinde bulunan İtalya tekelinin kırılacağını ve bu hatta taşıma fiyatlarının düşeceğini ifade ediyor. İstanbul-İtalya hattında ciddi oranlarda kârlar olduğunu söyleyen Nuhoğlıı, "Bu hatta girmemizle hattaki taşıma bedelleri minimum, yüzde 30 seviyesinde düşecek. Bu da Türkiye'nin ihracatına destek olacak. Çünkü tasıma maliyetlerinde en önemli kalemi Ro-Ro fiyatları oluşturmakta" diyor.
Nuhoğlu, Haziran ayında faaliyete geçmesi planlanan UND Ro-Ro şirketiyle batıya yönelik İstanbul-İtalya (Trieste), Karadeniz'de de İstanbul-Koper (Slovenya), Samsun-Novoryssisk (Rusya) hattında taşımacılık hizmeti verileceğini ifade ediyor.
Dünyanın büyük denizcilik şirketlerinden biri olan İtalyan bir firmayla yüzde 50 ortaklık yapmak üzere görüşme halinde olduklarını anlatan Nuhoğlu, UND Ro-Ro'nun ağırlıklı olarak UND üyelerinden oluşacağını söylüyor.
UND, UN Ro-Ro'ya karşı
Nuhoğlu, yaklaşık 300 milyon Euro'luk bir yatırımla kurulması planlanan UND Ro-Ro'nu batı hattında altı, Karadeniz hatlarında da iki gemi ile faaliyet göstereceğini söylüyor.
Böylece UND Ro-Ro'nun, UN Ro-Ro'nun satışı için söylenen 700 milyon Euro'luk bedelin yarısı kadar bir yatırımla İstanbul-Trieste hattındaki UN Ro-Ro tekelini kıracağı ileri sürülüyor.
UND'nin bu çalışmaları konusunda UN Ro-Ro Genel Müdürü Cemil Ba-yülgen ise oldukça sakin konuşuyor. Ro-Ro haüarı-nın Türk ve yabancılara açık olduğunu ve isteyen her kuruluşun bu hatlara yatırım yapabileceğini söyleyen Bayülgen, UND'nin UN Ro-Ro'nun tekel olduğu hatta yatırım yaparak, rekabete yeni bir boyut getirecek olması karşısında şunları söylüyor:
"Rekabet her zaman güzel şeydir, rekabetten çekinmeyiz. Ro-Ro hattı emek, sermaye isteyen bir iştir. Bu işte başarılı olmak için ise en az altı gemi olmalı."
Üyeleri ağırlıklı olarak UN Ro-Ro ortaklarından oluşan Gemi İşletmecileri ve Kombine Taşımacılar Derneği (RODER) İkinci Başkam Erol Soylu ise bu gelişmeyle ilgili olarak, 14 yıldır sektörde faaliyet gösteren UN Ro-Ro'nun Avrupa'nın birinci, dünyanın dördüncü büyük işletmesi olduğunu anımsatıyor.
2006'da 165 bin TIR taşıdı
Öte yandan İstanbul-Trieste hattında gemj ile TIR taşıyan UN Ro-Ro, 2006 yılında 81 bini İstanbul'dan Tries-te'ye, 84 bini de Trieste'den İstanbul'a olmak üzere toplam 165 bin araç taşımış bulunuyor.
UN Ro-Ro, bünyesindeki beş şirketi ve dokuz gemisi ile Pendik'teki Ro-Ro terminalinden her gün, Ambarlı Set terminalinden de haftada üç sefer ile taşımacılık yapıyor. UN Ro-Ro'nun hâkim olduğu piyasada, bu şirketin fiyatlarına 2002 yılından sonra dolar bazında yüzde 40'Iara ulaşan oranda zam yaptığı, taşıma maliyetlerinin ihracat fiyatlarını olumsuz etkilediği ileri sürülürken, 'tekel oluştuğu' eleştirisi de yapılıyordu. İstanbul-İtalya (Trieste) hattında tekel durumunda olan 46 ortaklı UN Ro-Ro'da, UND'nin ve UND ile RODER Üyelerinin de hisseleri bulunuyor.
Evet, sektörün UND'nin yaptığı bu hazırlıkların tamamlanmasıyla hareketleneceği anlaşılıyor. Ro-Ro taşımacılığı, güvenli olmasının yanı sıra Avrupa Biıii-ği'nin (AB) uygulamaya koyduğu yeni taşımacılık sistemi dolayısıyla da son dönemde önem kazandı.
Ro-Ro ile giden bir TIR, Türkiye'den direkt AB ülkesine girdiği için 2 bin dolara ulaşan yüksek teminat bedellerinden kurtuluyor. Bu nedenle halen toplam nakliyatta yüzde 8 civarında payı olan Ro-Ro taşımacılığı, taşımacılık alanında daha cazip bir hale gelmiş bulunuyor.
Nakliyeciler, Ro-Ro taşımacılığının önümüzdeki dönemde daha büyük önem kazanmasını ve pastanın giderek büyümesini bekliyor.
SEKTÖR ANALİZİ
Başka oyuncular da var
Ro-Ro taşımacılığında faaliyet gösteren irili ufaklı başka şirketler de bulunuyor. TİM şemsiyesi altında TİM Başkanı Oğuz Satıcı, Damat Tvveen'in sahibi Süleyman Orakçıoğlu, Barmek Holdingin patronu Ayhan Barmek, Çanakkale Liman İşletmeleri, . Çanakkale Ticaret ve Sanayi Odası, Ege ihracatçılar Birliği Liman İşletmeleri, Kale Nakliyat ve Öztiryakiler Maden Eşya'nın da aralarında yer aldığı 26 ortaklı 4.4 milyon YTL sermayeli T.İ Ro-Ro da geçen yıl Çanakkale (KepezHtalya hattında çalışmaya başlamıştı.
Hattın işletmeciliğini ise italyan şirketi İtal Ro-Ro ile Türkiye'deki acentesi Kiptrans yapıyor.
Ulusoy Grubu ise Çeşme-Trieste hattında iki gemisiyle, Ulusoy Martı Ro-Ro da yine aynı hatta iki gemisiyle faaliyet gösteriyor. Bu alanda iş yapan Arkas da dünya çapında Ro-Ro taşımacılığı yapan Grimaldı Group-ACL, konteyner taşımacılığı yapan Yang Ming Line ve Rostov Linein Türkiye temsilcisi. Arkas, izmir ve Gemlik limanlarından, Avrupa, Batı Afrika, Kuzey ve Güney Amerika Limanları arasında taşıma yapıyor. Şirket, çok amaçlı Ro-Ro gemileriyle 20'ye yakın limana konteyner, Ro-Ro ve konvansiyonel yük taşıyor.
Kınay Ro-Ro da, tek gemisi ile Dikili-Yunanistan arasında taşıma yapıyor. Sektöre son olarak Demiral, M.G.T, Troyka, Transmekik ve UNO Uluslararası Nakliye şirketleri; Birlik Ro-Ro İşletmeleri'ni kurdular.
Birlik Ro-Ro İşletmeleri Yönetim Kurulu Başkanı Nagihan Soylu, Rusya'ya yönelik taşımalarda yıllardır yaşanan Ro-Ro kaynaklı sorunları bitirmek amacıyla bu şirketi kurduklarını söylüyor.
Kaynak: EKONOMİST Dergisi Levent Gökmen [email protected]
Yayın Tarihi: 18 Şubat 2007
