Özel sektör limanlara yanaşıyor
ÖZEL sektörde yeni liman yatırımına ve kapasite artırımına giden firmaların sayısı hızla artıyor.
Yabancılar da liman yatırımı için geliyor Türkiye'de tekrar hareketlenen dış ticaretle birlikte limanların cazibesi yeniden artmaya başladı.
Aldığımız bilgilere göre yakın dönemde hem liman özelleştirmeleri hem de özel sektör liman yatırımları hızla artıyor.
Petkim'in Aliağa'daki limanını almak için 10 talip sıraya girerken Arkas, Akfen, Borusan mevcut liman yatırımlarını hızlandırdı. Türkiye'nin yıllar içinde liman kapasitesinde de devletin payı gittikçe azalıyor. Yeni liman yatırımları için fırsat kollayan holdingler var.
Türkiye'nin bu yıl hedefi 115 milyar dolar ihracat, 153 milyar dolar ithalat. Toplamda 270 milyar dolarlık dış ticaretin önemli bir kısmı limanlardan geçiyor. Türkiye'nin 100'üncü yılı olan 2023'te hedef 500 milyar dolarlık ihracat. Bu ihracatın karşılığında aynı miktarlarda ithalat da yapılacağı düşünülürse Türkiye 2023'e 1 trilyon dolarlık bir dış ticaret hacmiyle girecek.
Deniz Ticaret Odası Başkanı Halim Mete de soruyor: ""Peki Türkiye'nin limanları bu rakamları kaldırabilir mi? Bunun farkında olan yatırımcılar da şimdiden kolları sıvamış görünüyor. Görüştüğümüz şirketlerin verdiği bilgiler milyarlarca dolar yatırımın limanlara demirleyeceğini gösteriyor."
REKABET ARTMAYA BAŞLIYOR
Dün Global Yatırım Holding, yüzde 40'ına sahip olduğu Antalya Limanı'nda, diğer ortakların sahibi oldukları yüzde 60'lık hisseyi devraldığını açıkladı. Çelebi Holding ve Antmarin'in sahip olduğu yüzde 60 hissenin devralınmasına ilişkin olarak Rekabet Kurumu'na başvurulacak. En dikkat çeken gelişmeler ise Petkim'de yaşanıyor. Aliağa tesisleri içinde yapacağı limanı asıl işlerine ağırlık vermek için işin ehline devretmek istiyor Petkim. Bunun için açtığı ihaleye denizcilik sektöründe bilinen tüm uluslararası yatırımcıların ilgilendiği bilgisine ulaştık. Petkim'in küçük bir payının (yüzde 15 tahmin ediliyor) olacağı limanla ilgili ihalenin yazın tamamlanacağı öğrenildi.
TÜRKİYE'NİN % 29'UNU TAŞIDI
Türkiye'nin en büyük limanına sahip olan Arkas ise İstanbul Ambarlı'daki limanı 1.8 milyon TEU'luk (konteynerla ifade edilen birim) kapasiteye ulaştı. Arkas'ın yaptığı yatırım tutarı 300 milyon dolar. Ancak duracak görünmüyor. Marport limanı 2008 ve 2009'da Türkiye konteyner trafiğinin yüzde 29'unu yaptı. İzmir Liman ihalesine giren ve ikinci en yüksek teklifi veren firma özelleştirme sürecinin aksaması nedeniyle bir yerel yönetim modelini istiyor. Borusan Limanı ise 90 milyon dolarlık yatırımla 400 bin TEU'luk ve 250 bin araçlık büyük bir liman haline geldi. Ek 100 milyon dolar yatırım da hedefleniyor.
Teknolojiye yatırımla hız artırılmalı
"Türkiye'de liman yapmak 4-5 yıl kadar bir süre gerektiriyor. Şu anda yapılması gereken limanların teknolojilerini arttırarak daha hızlı hale getirmek ve kapasitelerini arttırmak. Böylece birim başına maliyeti azaltmak gerekiyor. Şu anda limanlar kapasitelerinin yüzde 40-50 arasında bir oranını kullanıyor ama bir kıpırdanma var 2010'un ilk üç ayı itibariyle. Bizim Borusan olarak toplam 90 milyon dolarlık bir yatırımımız oldu. Bu yatırımla 400.000 TEU ve 250.000 araç kapasiteli bir liman yaptık. Limanı daha da büyüteceğiz. Önümüzdeki yılarda ikinci ve üçüncü fazda toplam 100 milyon dolar daha harcama yapabiliriz. "
Liman yatırımı hızla artıyor
Petkim Aliağa'ya liman yapımı için ihale açtı. 10 firmanın talip olması beklenen limanın 1.5 milyon TEU kapasiteli olması amaçlanıyor.
Borusan Lojistik 90 milyon dolarlık yatırımla 400 bin TEU'luk ve 250 bin araçlık liman yatırımı yaptı. Firma 100 milyon dolarlık yatırım hedefliyor.
Arkas, İstanbul Ambarlı'da 2001'de başladığı Marport'ta 1.8 milyon TEU kapasiteye ulaştı ve en büyük liman oldu. Yatırımlar devam ediyor.
MSC, Tekirdağ'da 2013'te 500 bin TEU kapasiteli bir liman yatırımı yapmayı planlıyor. Yatırım izin aşamasında.
İzmir Limanı'na en iyi ikinci teklifi veren Çelebi Holding'in 45 günlük süresi 22 Nisan'da doluyor. Liman için İzmirli firmalar ve yerel yönetim otonom bir işletme öneriyor.
TCDD'ye ait Bandırma Limanı mahkeme kararı bekliyor. Samsun'da Danıştay kararı bekleniyor. Derince Limanı'nda devir bekleniyor. İskenderun liman özelleştirmesi iptal edildi.
Global Liman İşletmeleri Antalya Limanı'nda Çelebi ve Antmarin'in yüzde 60'lık payını aldı.
PSA-Akfen'in özelleştirmeden aldığı Mersin Limanı devirden sonra kapasite hedefini 2.5 milyon TEU'ya çıkardı. Akfen İskenderun limanı ile hâlâ ilgileniyor.
500 milyar $'lık ihracat için limanlar beşe katlanmalı
Deniz Ticaret Odası Başkan Yardımcısı Halim Mete:
"TÜRKİYE Odalar ve Borsalar Birliği'nde bundan altı yıl önce 2023 için 500 milyar dolarlık ihracat hedefi koymuştuk. 500 milyar dolar hedefleniyorsa Türkiye'nin liman kapasitesinin dört - beş kat artması lazım. Çünkü şu anda 100 milyar dolarlık ihracat yapıyoruz. Buna transit yükler de eklenecek. İthalat da artacak tabi. Yeni limanlara ihtiyacımız var. Kriz yatırım için fırsat olur. Devlet özelleştirmelerle elini limanlardan çekme yolunda. Özel sektör bu alanda yatırım yapıyor ve yapmalı. Demiryollarını da limanlara bağlamak lazım. Suriye ve İran gibi ülkelere giden ve oradan gelen yükler için de transit liman olmak lazım. Bizim diğer ülke limanları ile rekabet etmemiz lazım. "
Yabancılar da liman yatırımı için geliyor
DÜNYANIN en büyük armatörlük firmalarından biri olan Mediterranean Shipping Company (MSC) ise Tekirdağ'da 2013'te 500 bin TEU kapasiteli olacak bir liman yatırımı yapmayı planlıyor. 2015 yılında ise sadece transit konteyner hareketinin 1 milyon 200 bin TEU'yu bulması amaçlanıyor.Yatırım hali hazırda izin aşamasında.
Kulislerde ayrıca Aliağa bölgesinde bir kaç firmanın yatırım yapacağı konuşuluyor. İki firmanın bu bölgede yatırım için fırsatları değerlendirdiği belirtiliyor. Özelleştirmesi iptal edilen İskenderun limanı ise yeni sahibini bekliyor. Şartname nedeniyle ihaleyi alamayan İskenderun limanını alamayan Hamdi Akın, yeniden özelleştirme sürecine girince teklif vereceklerini de belirtti.
