Gürcistan’ın en büyük ve en önemli limanına sahip olan Poti son on yılda kat ettiği ilerlemeyle Avrupa ve Orta Asya arasında Karadeniz üzerinden bir köprü rolü üstlendi. Poti bu özelliğiyle Gürcistan ekonomisinin de yıldızı niteliğinde.

Rioni nehrinin Karadeniz’e kavuştuğu noktada konumlanan Poti antik çağlardan itibaren gerek ekonomik gerekse askeri anlamda taşıdığı stratejik konumu ile önemli bir liman kenti.

Karadeniz’in batısında, Gürcistan’ın Samagrelo-Zemo Svateni bölgesinde, Rioni nehrinin denizle buluştuğu noktada konumlanan, 51 bin nüfuslu Poti eski dönemlerde Türkçe’deki Faş adıyla anılan önemli bir liman kenti. Faş adını ise antik dönemde burada kurulan Yunan kolonisi Phasis’ten alıyor.

Tarih boyunca Roma, Bizans ve Cenevizlilerin yönetiminde bir koloni kimliğiyle varlığını sürdüren kent 1578’de Türklerin yönetimine geçmiş. 250 yıl boyunca, arada Gürcü Krallığı’nın yönetimindeki iki dönem harici Türklerin egemenliğinde olan Poti 1828’de Çarlık Rusya’ya dahil olmuş. Sanayi devriminin Rus İmparatorluğu’na gelişiyle stratejik ve ekonomik öneme sahip olan bu bölge de gelişmeye başlamış ve 1872’de Gürcistan’ın ilk demiryolu Poti’de kurulmuş. 1863-1905 yılları arasında ticari bir liman olarak gelişme gösteren Poti Gürcistan’ın manganez ve kömür ihracatının ana çıkış noktası olmasından ötürü büyük önem taşımış.

1917 Bolşevik Devrimi’nin ardından 1921’e kadar kısa bir bağımsızlık dönemi yaşayan Poti bu süreçte ülkenin vitrini işlevini görmüş. 1921’de Gürcistan Kızıl Ordu tarafından işgal edilerek Sovyet Rusya’nın bir parçası haline gelmiş ancak Poti ticari ve askeri bir liman olmasının getirdiği önemi korumaya devam etmiş. 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla,ülkenin yeniden bağımsızlığına kavuşmasını takiben Poti; Gürcistan’ın ve gelişmeye aç Kafkasya bölgesinin dünyaya açılan kapısı, Gürcistan donanmasının Karadeniz’deki üssü olmayı sürdürmüş.

Gürcistan’da liman kenti deyince her ne kadar birçok kişinin aklına doğal bir liman olan Batum gelse de gelişmeye yatkın coğrafi şartları ve başkent Tiflis’le aralarındaki demiryolu bağlantısı Poti’yi ticari anlamda çok daha önemli bir liman kılıyor. Bu nedenle Poti limanı Avrupa’yı Kafkaslar ve Orta Asya’ya bağlayan bir kapı olarak nitelendiriliyor.

Binlerce yıllık bir ticaret yolu

Gürcistan’ın jeopolitik konumu onu antik çağlardan itibaren bir ticaret yolu yapıyor. Tarihi İpek Yolu rotaları üzerinde yer alan Gürcistan Avrupa ile doğu ülkeleri arasındaki en kısa ve pratik ticaret yolu aynı zamanda. Poti limanı da bu rotanın kilit noktasında yer alıyor. Poti’yi ekonomik bir dinamo kılan unsurlar sadece işlek limanıyla sınırlı değil. 16 Kasım 2010 itibarıyla oluşturulan Serbest Sanayi Bölgesi (FIZ) Kafkasya’nın ilk serbest sanayi bölgesi. Bu bölge Birleşik Arap Emirlikleri merkezli Ras Al Khaimah Yatırım Makamı (RAKIA) tarafından yönetiliyor.

Burada girişimcilere vergi, kota, yönetmelikler ve bürokrasi gibi sınırlamalardan muaf bir şekilde iş yapma ve mevcut tüm vakitlerini bu işleri geliştirmeye adama imkanı tanınıyor. 300 hektarlık bir alanda, 400 milyon dolarlık bir yatırımla kurulan FIZ, en yeni teknolojilerle donatılmış, üstün kalitede alt yapı, depolama ve ofis alanları sunuyor. Poti limanının hemen yanında konumlanması da FIZ’ı lojistik anlamda sunduğu düşük maliyetlerinden ötürü oldukça avantajlı bir noktaya taşıyor. Özellikle de Türkiye, Azerbaycan, Rusya ve Kazakistan gibi yükselişteki pazarlara tek bir noktadan etkin bir şekilde ulaşmak açısından oldukça elverişli.

Poti Limanı

Özellikle son on yılda büyük gelişim kaydeden liman şu anda Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan’ın Avrupa’ya açılan birincil uluslararası ticaret kapısı. Gürcistan hükümeti üstün kalitede, işlek bir liman ve ona eşlik edecek serbest sanayi bölgesi projesiyle Poti’yi Avrupa-Orta Asya ticaret hattının ana limanlarından biri haline getirmeyi en önemli ekonomik hedefleri arasında belirlemiş.

Gürcistan’ın en büyük limanı olan Poti’de sıvı ve kuru dökme yük ile konteyner yükleme ve boşaltma işlemleri gerçekleştiriliyor. Ayrıca Karadeniz’in çeşitli limanlarına araç ve yolcu taşıması için feribot seferleri de yapılıyor. 15 adet yanaşma yeri olan limanın toplam rıhtım alanı 3 kilometreye yaklaşıyor ve yirmiden fazla konteyner vinci gemilere hizmet veriyor. Limanın 2010 yılı iş hacmi yaklaşık 7.3 milyon ton. Rusya-Gürcistan savaşını takiben 2009 yılındaki ani düşüş harici liman her yıl iş hacmini düzenli olarak yükseltmeyi başarmış. 2010 yılı rakamları göz önünde bulundurulduğunda toplam iş hacminin yüzde 19’unu ihracat, yüzde 39’unu ithalat, yüzde 42’sini ise transit yükler oluşturuyor.

2008 yılında yatırımcı RAKIA tarafından, liman geliştirme ve serbest ticaret bölgesi kurulumu amacıyla satın alınan Poti Limanı'nın yüzde 80 oranında hissesi 2011 yılında, gelişmekteki pazarlarda gerçekleştirdiği yatırımlarla tanınan APM Terminals firması tarafından satın alındı. Son üç yılda Poti'de önemli işler başarmış olduğu ifade edilen RAKIA ortak bir girişim çerçevesinde APM Terminals ile birlikte Poti limanının işletmesinde söz sahibi olmaya devam edecek.

APM Terminals, Poti Limanı'nı bünyesinde bulunan üst düzey liman işletmeleriyle aynı performans seviyesine taşımak üzere önümüzdeki 5 yıllık süreçte 100 milyon dolarlık bir yatırım yapmayı planlıyor. Bu yatırımlarla kapasitesini ve potansiyelini daha da artıracak olan Poti Limanı'nın yaşayacağı değer artışıyla birlikte iş potansiyelinin de daha üst seviyeye çıkmasına kesin gözüyle bakılıyor.

Arkas Gemisi Poti Limanında

Arkas Georgia

2002 yılından bu yana Arkas'ın Gürcistan'daki acentesi olarak dökme yük gemi acenteliği ve forwarder hizmeti veren ofis, Arkas'ın kendi armatörlük şirketi olan Arkas Line'ın 2010 yılının Haziran ayında Poti Limanı'na servis başlatmasının ardından Arkas Georgia ismiyle yeniden kuruldu. Arkas Georgia, ikinci ofisini ise 2011 yılında Tiflis'te açtı. 

Editör: TE Bilişim