Acentelerin yasağı neden kaldırıldı?
14 Mart 2019 tarih ve 30714 Sayılı Resmi gazete’de yayınlanan Yönetmelik değişikliği ile kılavuzluk ve römorkörcülük teşkilatında şirket sahipleri, ortakları veya şirketi yönetmeye yetkili olanlar ile bunların birinci derece yakınlarının acentelik hizmetleri ile iştigal etmelerine ilişkin yasağı içeren asıl Yönetmeliğin 17. Maddesinin 10. Fıkrası yürürlükten kaldırıldı.
Liman hizmetlerinde donatanın temsilcisi durumunda "taraf" olan gemi acentelerinin yasağının yapılan yönetmelik değişikliği ile kaldırılması, kamusal niteliği bulunan ve tüm taraflara eşit uzaklıkta verilmesi gereken kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerinde, bu tarafsızlığın artık nasıl korunabileceğine yönelik soru işaretleri doğurmuş durumda.
İdare’nin “kılavuz kaptanlar gemi kaptanlarını etkileyerek kendi römorkörcülük şirketlerinden hizmet almalarını sağlayabilir” gerekçesini kullanarak, bir kılavuzluk bölgesinde hizmet veren şirketin aynı bölgede römorkörcülük hizmeti de vermesini engellediğine dikkati çeken sektör temsilcileri; “Hem kaptanı hem armatörü asıl etkileyebilme pozisyonu ve imkanı olan, etkilemenin ötesinde çıkar ortaklığı kurmuş bulunan gemi acentelerinin, gemi sahipleri ile temsil ilişkisi ortada iken, gemi acentelerine kılavuzluk ve römorkörcülük şirketlerine ortak olma yasağının kaldırılması, bizleri Yönetmelik ile ilgili hayal kırıklığına uğrattı” dediler.
Kılavuz kaptanlara yasak devam ediyor
Acentelerin yasağı kaldırılırken, kılavuz kaptanların bir şirkete ortak iseler bir başka kılavuzluk şirketine ortak olmakları yasağına ise dokunulmadı.
Oysa, IMEAK Deniz Ticaret Odası'nın taslak Yönetmelik ile ilgili Ankara'ya (Kendi ilgili Meslek Komitesinden bile habersiz olarak) gönderdiği "görüş yazısında" bile; "Taslak Yönetmelikte gerek gemi acenteleri ve gerekse başka bir meslek grubunun kılavuzluk ve/veya römorkör şirketinin ortaklık yapısında olması engellenmemelidir" dediği ortada idi.
Kaldı ki, kılavuzluk şirketleri monopol yapıda olmasına rağmen kılavuz kaptanların seçim noktasında hiçbir etkileme imkanları bu monopol yapı nedeniyle mümkün değil iken, onların yasağının kaldırılmayıp, gemi acentelerinin yasağının kaldırılmış olması, çifte standardın ötesinde bir haksızlık olarak nitelendiriliyor.
Acentelerin yasağının kaldırılmasının hangi hukuki gerekçeyle yapıldığının bu ihtiyacın nereden doğduğunun açıklanmasını isteyen sektör temsilcileri; “Bu ihtiyaç nereden hasıl oldu? Tam lisans verme aşamasında neden 17nci maddenin 10. Fıkrası kaldırıldı? Kılavuz kaptanların yasağı ortada dururken acentelerin yasağının kaldırılmasının hangi kamusal yararı gözettiği açıklanmasını istiyoruz” şeklinde görüş belirttiler.
Acenteler yönetmeliği nasıl aşılacak?
Acentelerin önünde şimdi de Gemi Acenteleri Yönetmeliği’nin 12/C maddesinin bulunduğuna dikkat çeken sektör temsilcileri; “Bu madde de aynı nitelikte. İdaremizden Acenteler Yönetmeliğini dikkate almasını ve kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerinde taraf durumunda olan gemi acentelerinin bu hizmetlerin verilmesinde çıkar sahibi olmaktan uzak tutulmaya devam etmesini beklemekteyiz” dediler.
Şirketinde acente ortak iken, Kılavuz kaptan nasıl tarafsız olacak?
Acentelerin kılavuzluk hizmeti veren kuruluşlara ortak olmaları na izin verilmesi halinde hizmetin tüm dünyada geçerli temel ilkelerinin ihlal edilmiş olacağına dikkat çekiliyor.
Oluşacak herhangi bir deniz olayında veya kazada kılavuz kaptanın yazacağı raporun tarafsız ve teknik nitelikte olması gerekeceğini belirten uzmanlar, İdare’nin bu gerekçelerle hem Acenteler Yönetmeliği’ne 12/c maddesini koyduğunu hem de Kılavuzluk ve Römorkörcülük Hizmet Yönetmeliği’ne 17/10 maddesini koyduğunu, şimdi 17/10 dan geri dönülmesinin hizmetlerde kaosa yol açacağını vurguladılar.
