Yemen’deki Husilerin İsrail’in Filistin’de Refah’a yönelik saldırılarına misilleme olarak bu ülkeye giden tüm gemileri hedef alacağı yönündeki açıklamasının ardından, küresel navlun yeniden yükselişe geçti.
İsrail-Filistin savaşında yeni açılan Refah cephesi, deniz ticaretinde krizin boyutunu derinleştirdi. Yemen’deki Husilerin İsrail’in Filistin’de Refah’a yönelik saldırılarına misilleme olarak bu ülkeye giden tüm gemileri hedef alacağı yönündeki açıklamasının ardından, küresel navlun yeniden yükselişe geçti.
Drewry Dünya Konteyner Navlun Endeksi, geçen hafta yüzde 16’lık yüksek artışla 40’lık konteyner başına 3 bin 159 dolara yükseldi. Çin ve Avrupa'daki Drewry uzmanları, Orta Doğu'daki jeopolitik risklerden endişe duyan nakliyecilerin teslimat tarihlerini değiştirdiğini aktarırken, küresel satın alma yöneticilerinin de panik alımlara yöneldiği belirtiliyor. Armatörlerin belli rotalarda kapasitelerini azaltmaları da arz-talep dengesini değiştirerek, navlunu artıran bir diğer etken olarak öne çıkıyor.
Maersk: Kapasite %20 düşebilir Dünya denizcilik devi Maersk’ün yetkilileri, geçen hafta saldırıların yoğunlaştığını ve risk bölgesinin daha da genişlediğini belirterek, şirketin Kızıldeniz’i bypass ederek gemilerini Afrika üzerinden göndermeye devam edeceğini açıkladı. Maersk yetkilileri, rotaların uzamasının yılın ikinci çeyreğinde gemi kapasitesinde yüzde 20'lik bir düşüşe ve ek maliyetlere neden olacağını duyurdu. Geçtiğimiz hafta, Asya ve Kuzey Avrupa arasında seyahat eden konteynerlere uygulanan ek ücreti üç katına çıkararak 250 dolardan 750 dolara yükseltilmişti. Diğer yandan Maersk, yaşanan gelişmelere paralel yılsonu karlılık beklentilerini de yukarı yönlü revize etti.
110 gemi saldırıya uğradı
İran destekli Husi isyancılar, Gazze’deki savaş nedeniyle Kasım 2023 itibarıyla Kızıldeniz’de Süveyş Kanalı’ndan geçen İsrail bağlantılı gemilere yönelik saldırı başlatmıştı. Kasım 2023’ten bu yana Kızıldeniz’de Husiler tarafından saldırı düzenlenen gemi sayısı 110 yaklaşırken, birçok armatörlük şirketi, gemilerini daha güvenli ancak çok daha uzun ve maliyetli olan Güney Afrika'nın Ümit Burnu'ndan geçen rotaya yönlendirmişti.
Bu durum transfer sürelerini 10 günden fazla artırırken, yakıt maliyetlerinin ise yüzde 40 oranında yükselmesine neden olmuştu. Olağan dönemde küresel ticaretin yüzde 12’sinin geçtiği Süveyş Kanalı'nda, nisan ayı başında trafik yıllık bazda yüzde 66 oranında azaldı.
Kriz, Türkiye’nin küresel ticarette rolünü artırıyor
Orta Doğu’da yaşanan jeopolitik gelişmeler, küresel tedarik zincirinde Türkiye’nin rolünü artırıyor. Kızıldeniz’de Husilerin ticari gemilere yönelik saldırıları, Asos ve Boohoo gibi birçok uluslararası şirketin, Asya yerine Türkiye ve Fas'tan daha fazla ürün tedarik ederek “nearshoring” uygulamalarını hızlandırmasına neden oldu. Bu durum Türkiye limanlarını da ön plana çıkardı. Denizcilik Genel Müdürlüğü’nün Türk limanlarında elleçlenen yük miktarına yönelik son verilerine göre, Ocak- Nisan 2024 döneminde limanlarda elleçlenen konteyner miktarı yüzde 15,8 yükselişle 4 milyon 482 bin 347 TEU'ya ulaştı. Türkiye limanlarındaki bu değişimde ihracat yüklemelerindeki artışın yanı sıra Tekirdağ Asyaport gibi bazı limanların Akdeniz’deki transit yük trafiğinde rolünü artırması etkili oldu.
Kaynak: Aysel Yücel / Ekonomim
