İki Başbakan İngiliz Gizli Arşivinde

Başbakanlar Bülent Ecevit ve Süleyman Demirel’in, İngiliz başbakanları ile yaptıkları görüşmelerin gizli tutanakları açıklandı.

Gizli belge - 1

Demirel,
ABD ambargosuna karşı İngilizlerden silah istedi

Gizli belge - 2

Ecevit, İngiltere’ye Türkiye’de ortaklaşa silah üretimi önerdi

Başbakanlar Bülent Ecevit ve Süleyman Demirel’in, dönemlerindeki İngiliz başbakanları ile yaptıkları görüşmelerin İngiliz arşivlerindeki gizli tutanakları 30 yıllık yayın yasağının sona ermesi üzerine açıklandı. Belgelerde yer alan bilgiler şöyle:

Demirel Helsinki’de

Demirel, dönemin Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil ile birlikte, mevkidaşı Harold Wilson ve Dışişleri Bakanı James Callaghan ile 31 Temmuz 1975’de Helsinki’de görüştü. Tutanaklara göre Demirel,
ABD’nin silah ambargosu sürmesi halinde Kıbrıs sorununun çözülemeyeceğini söyledi. Wilson ise Amerikalıların ambargoyu kaldırmak için ellerinden geleni yaptıklarına dikkat çekti.

Wilson, "Türkiye’ye silah göndermeye hazır olduğumuzu ilan edince Avam Kamarası’nda popülerliğimizi kaybettik" demesi üzerine Demirel,
ABD’yi ima ederek, bir ülkenin müttefikine silah vermeyi reddetmesinin dostluk anlamında kafalarda soru işareti yarattığına dikkat çekti. Türkiye’nin görüşüne göre, ABD karışmazsa Kıbrıs sorunu daha rahat çözülecekti. Görüşmenin sonunda, ABD ambargosuna maruz kalan Türkiye’nin İngiltere’den silah almasının yolu açıldı.

Ecevit ile Callaghan

15 Mayıs 1978’de 10 Downing Street’te yapılan görüşmede Başbakan Bülent Ecevit, başbakanlığa yükselen James Callaghan’a
ABD silahlarına alternatif olarak, İngiltere ile ortaklaşa Türkiye’de silah üretmeyi teklif ettiği ortaya çıktı. Ecevit, Kıbrıs sorununu açarken, Atina’dan diyalog çağrılarına yanıt almamaktan şikayet etti. Maraş’ın açılmasına Türklerin izin vermek istediği belirtilen belgelerde Ecevit’in, "Bu 30 bin Kıbrıslı Rum’un, Ada’nın en zengin bölgesine yerleşmesi anlamına gelir. Değeri ölçülemez" ifadesi yer alıyor.

Yine belgelere göre, Ecevit, anarşinin Türkiye’de büyük bir sorun olduğunu, polis gücünün başa çıkamadığını söyledi ve Türk polisine İngiltere’de eğitim verilmesini önerdi. Toplantının sonunda, Callaghan, Ecevit’in Türkiye’de ortak bir silah fabrikası kurma teklifini ele alacağını söyledi.

 

Editör: TE Bilişim