2008 Cari Açığı Beklentinin Altında

Türkiye, 2008 yılını 41.4 milyar dolarlık cari işlemler açığıyla kapadı. Son aylarda küresel krizin etkisiyle küçülerek önceki yılın altında seyreden cari açığın yıllık tutarında 2007’ye göre artış yüzde 8.4 oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Aralık ayına ait ödemeler dengesi istatistiklerini açıkladı.

Buna göre Aralık ayında cari açık, 2007 yılının aynı ayına göre yüzde 42.5 azalarak 5 milyar 220 milyon dolardan 3 milyar 3 milyon dolara geriledi. 2008 yılı toplamında cari açık, 2007 yılının Ocak-Aralık dönemine göre yüzde 8,4 artarak 38 milyar 219 milyon dolardan 41 milyar 416 milyon dolara yükseldi.

 
Cari işlemler açığı (Milyon dolar)
                              2007           2008    Değ.(%)
Ocak                     -3.201        -4.140    29,3
Şubat                   -3.155        -3.865    22,5
Mart                     -3.067        -4.292    39,9
Nisan                   -3.303        -5.160    56,2
Mayıs                   -3.628        -4.800    32,3
Haziran                -3.152        -5.529    75,4
Temmuz               -2.877        -4.001    39,1
Ağustos               -1.699        -2.999    76,5
Eylül                     -2.322           -916   -60,6
Ekim                     -3.254        -2.333   -28,3
Kasım                   -3.341           -378   -88,7
Aralık                    -5.220        -3.003   -42,5
**/
50 Milyar doları aşması bekleniyordu

Yılın ilk sekiz ayında önceki yılın aynı dönemine göre hızlı artışlar gösteren cari açık, özellikle Eylül ayından itibaren hissedilmeye başlanan küresel krizin etkisiyle küçülmeye başladı. Açık önceki yılın aynı ayının Eylül’de yüzde 61, Ekim’de yüzde 28, Kasım’da yüzde 89, Aralık’ta yüzde 42.5 altında kaldı. Böylece Ağustos sonunda 48.9 milyar dolara ulaşan ve 2008’in tümünde 50 milyar doları aşacağı öngörülen cari açık, özellikle son çeyrekteki küçülmeyle 41.4 milyar dolarda kaldı.

Cari işlemler açığı (2008;Milyon dolar)
                                            Aylık        Yıllık
Ocak                                  -4.140     -39.158
Şubat                                -3.865     -39.868
Mart                                  -4.292     -41.093
Nisan                                -5.160     -42.950
Mayıs                                -4.800     -44.122
Haziran                             -5.529     -46.499
Temmuz                            -4.001     -47.623
Ağustos                            -2.999     -48.923
Eylül                                     -916     -47.517
Ekim                                  -2.333     -46.596
Kasım                                   -378     -43.633
Aralık                                 -3.003     -41.416
**/
Dış ticaret dengesi

2008 yılında ödemeler dengesi tablosundaki tanımıyla dış ticaret dengesi, 2007 yılına oranla yüzde 13.3 artarak 52 milyar 870 milyon dolar açık verdi. 2008 yılı alt kalemler itibariyle incelendiğinde, ithalat (CIF) harcamalarının bir önceki yıla oranla yüzde 18.7 artarak 201 milyar 823 milyon dolara ulaştığı; ihracat (FOB) gelirlerinin yüzde 23,1 artarak 132 milyar 3 milyon dolara ve bavul ticareti gelirlerinin ise yüzde 3,3 artışla 6 milyar 200 milyon dolara yükseldiği görüldü.

TÜİK’in turizmle ilgili olarak gerçekleştirdiği anket çalışmalarının sonuçlarına göre, 2008’de turizm gelirleri önceki yıla gore yüzde 18.5 artarak 21 milyar 910 milyon dolara, turizm giderleri de yüzde 7,5 artarak 3 milyar 506 milyon dolara yükseldi. Bunun sonucunda söz konusu dönemde, net turizm gelirleri yüzde 20,9 artışla 18 milyar 404 milyon dolar oldu.

Hizmetler başlığının 2007 yılında 385 milyon dolar net çıkış yaşanan taşımacılık kaleminde, 2008 yılında 167 milyon dolar tutarında net giriş gerçekleşti.

Yurt içinde yerleşik inşaat şirketlerinin yurt dışında gerçekleştirdikleri inşaat hizmetlerinden kaynaklanan net döviz girişi, 2007 yılına oranla yüzde 28,3 artarak 974 milyon dolar oldu.

Yurt dışında yerleşik kişilerle gerçekleştirilen sigorta ve reasürans işlemlerine ilişkin verilerden oluşan sigorta hizmetleri kalemiyle ilgili olarak net gider, 2008 yılında yüzde 24,8 azalarak 676 milyon dolara geriledi.

Bu gelişmeler sonucunda, 2007 yılında toplam 13 milyar 323 milyon dolar olan Hizmetler Dengesi kalemindeki fazla, 2008 yılında yüzde 30,3 artarak 17 milyar 356 milyon dolara yükseldi.

Ücret ödemeleri ve yatırım geliri kalemlerinden oluşan “gelir dengesi” kalemindeki net çıkış, 2008 yılında yüzde 11,4 oranında artarak 7 milyar 921 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Cari transferler kalemi, 2008 yılında yüzde 10 oranında azalarak 2 milyar 19 milyon dolar giriş kaydetti.

Doğrudan yatırım girişi azaldı, borçlanma arttı

2008 yılında finans hesaplarında gerçekleşen net sermaye girişi, 2007 yılına oranla yüzde 0,4 azalarak 36 milyar 489 milyon dolar oldu.

Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketlerin yurt dışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurt dışında yerleşik kişilerin Türkiye’de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren yurt dışında yerleşik kişilerin yurt içinde yaptıkları net yatırımlar, 2008’de yüzde 19,6 azalarak 17 milyar 718 milyon dolara geriledi. Söz konusu yatırımlar 2007 yılında 22 milyar 46 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. Bu kapsamda, yurt dışında yerleşik kişilerin Türkiye’de gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımları 2007 yılına oranla yüzde 0,4 artarak 2 milyar 937 milyon dolara yükseldi. Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketler yurt dışındaki ortaklarından 374 milyon dolar net kredi kullandı.

Yurt içinde yerleşik kişilerin 2007 yılında net 2 milyar 106 milyon dolar olan yurt dışındaki yatırımları, 2008 yılında 2 milyar 585 milyon dolara yükseldi. Böylece doğrudan yatırımlar kaleminde 2008 yılında gerçekleşen net sermaye girişi yüzde 24,1 oranında azalarak 15 milyar 133 milyon dolar oldu.

2007 yılında 717 milyon dolar net sermaye girişi olan portföy yatırımlarında 2008 yılında 4 milyar 778 milyon dolar tutarında net çıkış gerçekleşti.

Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan “diğer yatırımlar” kaleminde 2007 yılında 23 milyar 997 milyon dolar olan net giriş, 2008 yılında 25 milyar 77 milyon dolara yükseldi.

2007 yılında 8 milyar 32 milyon dolar artan resmi rezervlerde, 2008’de toplam 1 milyar 57 milyon dolar düşüş yaşandı.

Ödemeler dengesi gerçekleşmeleri (Milyon dolar)
                                                                   2007               2008
CARİ İŞLEMLER HESABI                             -38.219          -41.416
DIŞ TİCARET DENGESİ                               -46.677          -52.870
Toplam Mal İhracatı                                  115.364          140.793
Toplam Mal İthalatı                                  -162.041        -193.663
HİZMETLER DENGESİ                                  13.323            17.356
Gelir                                                            28.615            34.449
Gider                                                         -15.292           -17.093
GELİR DENGESİ                                          -7.108              -7.921
Gelir                                                             6.420               6.860
Gider                                                         -13.528           -14.781
CARİ TRANSFERLER                                      2.243               2.019
Genel Hükümet                                               809                  732
Diğer Sektörler                                             1.434               1.287
İşçi Gelirleri                                                   1.209               1.324
Diğer Transferler                                              225                  -37
SERMAYE VE FİNANS HESAPLARI                 36.622             36.489
Doğrudan Yatırımlar                                    19.940             15.133
Yurt dışında                                                  -2.106             -2.585
Yurt içinde                                                   22.046             17.718
Diğer Sermaye (Net)                                        727                  374
Gayrimenkul (Net)                                         2.926               2.937
Portföy Yatırımları                                            717               -4.778
Diğer Yatırımlar                                           23.997              25.077
Rezerv Varlıklar                                           -8.032                1.057
Uluslararası Para Fonu Nezd. Var.                      0                        0
Resmi Rezervler                                           -8.032                1.057
NET HATA NOKSAN                                        1.597                4.927

Editör: TE Bilişim