Küresel krize rağmen Türk deniz ticaret filosu, hızlı büyümesini sürdürüyor. Gelir kaybına uğrayan gemi inşa sanayisinde faaliyet gösteren bazı tersaneler yeni özel gemilerle uluslararası arenada fark yaratmaya çalışıyor.
Türk deniz ticaret filosu hem ikinci el hem de yeni inşa gemilerle büyümeye devam ediyor. Ocak 2009 itibariyle 15 milyon dwt olan Türk deniz ticaret filosunun kapasitesi, yıl içinde büyük tonajlı gemi girişileriyle 17,2 milyon dwt’ye ulaştı.
Deniz Ticaret Odası’nın verilerine göre, 1 Ocak 2010 itibariyle Türk deniz ticaret filo kapasitesi bir önceki yıla göre yüzde 13 büyüyerek 15,3 milyon dwt’den 17.2 milyon dwt’ye çıktı. Türk armatörlerinin 1000 grt ve üzerindeki gemileri dikkate alındığında, filonun yüzde 42,1’i Türk bayrağında, yüzde 57,9’u ise yabancı bayrakta bulunuyor.
Küresel krize Uzakdoğu tersanelerinde büyük sipariş defteriyle yakalanan Türk armatörler, yeni yılla birlikte gemileri teslim alamya başladılar. Siparişlerin bir kısmı 2011 sonrasına ötelenmiş olsa da tersanelerdeki siparişlerin büyük kısmı bu yıl filoya girecek. Türk tersanelerinde inşası devam eden gemileri de hesaba kattığımızda Türk deniz ticaret filosu tarihinde görmediği bir yıl yaşayacağa benziyor. Uzakdoğu tersanelerinden bu yıl filoya katılacak gemilerin tonajı 4 milyon dwt’yi aşıyor. Teslim alınacak gemilerle birlikte Türk armatörüne ait deniz ticaret filosunun bu yıl içinde 20 milyon dwt’yi geçmesi bekleniyor.
Türk armatörü yeni inşada olduğu kadar, ikinci el piyasalarında da oldukça aktif bir görüntü sergiliyor. Türk armatörler geçen yıl yaklaşık yarım milyar dolar yatırım yaparak 50 civarında gemi satın aldı. Bu gemilerin 10 tanesini ise denizde agresif büyüme gösteren Horizon Denizcilik aldı.
Son yıllarda Türk denizcilik sektöründe görülen en güzel gelişme büyük grupların ve işadamlarının yüzlerini denize de dönmüş olması. Hüsnü Özyeğin, Ömer Sabancı ve Turgay Ciner yeni gemi yatırımlarıyla denize hızlı giriş yapan işadamları olarak öne çıkıyor. Bu şirketlerin denizde başarılı olması hiç şüphesiz yeni isimleri de denize çekecektir. YaSa Denizcilik ve Genel Denizcilik örneğinde olduğu gibi.
Filo yapısı değişiyor
Geleneksel armatör grubundaki değişime benzer yapısal bir değişim de Türk deniz ticaret filosunda yaşanıyor. Türk deniz ticaret filosunu oluşturan koster filosu kendini yenileyemediği için küçülürken, filodaki büyük tonajlı gemi sayısı giderek artıyor. Türk armatörü artık küçük tonaj yerine handysize ve üstündeki gemi işletmeciliğini tercih ediyor. Tradewids’in 2.el raporlarında Türk armatörlerinin yılın ilk altı ayında 25.000 dwt üstü 8 gemi aldığı görülüyor.
Gemi inşa sanayi yarasını askeri projelerle sarıyor
2000 ile 2008 yılları arasında % 350 oranında büyüme gösteren sektörde, 2002 yılında 37 olan tersane sayısı, 2010 yılı Mart ayı itibariyle 66 adet faal, 60 adet yatırım aşamasında 126 tersaneye ulaştı. 2002 yılında mevcut tersanelerin kurulu kapasitesi 550.000 DWT iken, 2009 itibariyle 3,48 milyon dwt’ye çıkarak 6 kat büyüme sağladı. 2006 yılında 2,07 milyon dwt olan toplam sipariş, 2008 sonunda 4,34 milyon dwt’ye ulaştı ancak krizden dolayı yaşanan sipariş iptalleriyle 2010 Mart ayında sipariş defteri 1,47 milyon dwt’ye geriledi. Global ekonomik krizin ardından yeni siparişlerde yüzde 52 düşüş yaşayan Türk gemi inşa sanayisi, yaralarını kamu ve askeri projelerle sarmaya çalışıyor. Haziran ayı itibariyle 6 tersanede 2,2 milyar dolarlık askeri ve kamu projesinin devam ettiği belirtiliyor.
2009 yılı ihracat şampiyonlarını açıklayan Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin listesinde ilk 100’e bir, ilk 500’e ise 10 tersane girebildi. GİSBİR verilerine göre sektörün ihracatı bir önceki yıla göre 2009 yılında 815 milyon dolar düşüş gösterdi.
Son yıllarda inşa ettikleri kimyasal tankerlerde dünyada bir marka haline gelen Türk tersaneleri, yelpazeyi genişletmeye başladı. Yılın ilk yarısında 20’nin üstünde suya inen gemi arasında tanker ve kuru yük gemileri dışında LPG tanker, enerji gemisi ve off shore hizmet gemileri de bulunuyor.
Öte yandan suya inen her geminin yerine yeni sipariş almakta zorlanan tersaneler, bu süreci bakım onarım işleri ile geçiştirmeye çalışıyor.
