“İkinci Kuveyt” iptal edildi. Ya da belirsiz bir süre için askıya alındı. Hazar bölgesinin, dünyada kilit role sahip petrol ve doğalgaz ihracatçılarından birine dönüştürülmesi düşüncesi, eskisi gibi gerçekleşmeye uzak kalıyor. Bunun tamamen objektif bir nedeni var, üretim düzeyi artacağına düşüyor.
Hazar bölgesinde herkes kendi oyununu oynamak istiyor. Türkmenistan Çin’e ihracatı arttırıyor. Kazakistan sıvılaştırılmış gaz sevk etmeyi hayal ediyor. Bölgenin en güçlü oyuncusu ise Azerbaycan, çok zengin Şah-Deniz doğalgaz yatağına sahip. Nabucco boru hattının kısaltılmış sürümü olan Nabucco West boru hattının ve Anadolu boru hattının Şah-Deniz’de üretilen doğalgazla doldurulması planlanıyor. Ayrıca, Adriyatik boru hattı projesi de var. Tüm bu boru hatları Avrupa’ya kadar uzanacak. Fakat ihracatın Avrupa yönünde henüz başarılardan söz edilemez. Sberbank CIB şirketi petrol ve doğalgaz ihracatı uzmanı Valeriy Nesterov, Rusya’nın Sesi radyosuna verdiği demeçte bu hususta şunu söyledi:
“Kazakistan, genellikle, Avrupa’ya doğalgaz ihraç edebilecek ülke olarak kabul edilmiyor. Azerbaycan’ın gaz ihracatını arttırması için olanaklar var, ama bu olanaklar kısıtlı. Türkmenistan gazı ise şimdilik sadece Çin’e sevk ediliyor. Bir de İran’a yapılan ihracat arttırılıyor. Her halde şimdilik, Avrupa’nın ilgisini daha çok sıvılaştırılmış gaz çekecek. Üstelik Avrupa, Rusya’dan aldığı gazdan vazgeçmek niyetinde değil.”
Hazar bölgesindeki doğalgaz ihracatçılarının amaçlarına ulaşmaları yolunda engeller çıkabilir. Örneğin, sadece para yetersizliği yüzünden problemler oluşabilir. Valeriy Nesterov, sözüne devamla, Azeri doğalgaz boru hattının doldurulması seçeneklerine değinerek şunu söyledi:
“Azerbaycan, belirli miktarda doğalgazı Türkmenistan ve Kazakistan’dan alabilir. Fakat boru hattının Hazar Denizi üzerinden döşenmesi yolunda çok ciddi problemler oluştu. Büyük olasılıkla, sıvılaştırılmış gaz ihracatı üzerinde durulacak. Ancak ilgili projelerin bedeli çok yüksek olacak. Tabii zaman geçtikçe Azerbaycan, Avrupa’ya gaz ihraç eden ülke olarak daha büyük rol oynayabilir, ama belirleyici bir atılım söz konusu değil, çünkü rezervleri kısıtlı.”
Bu koşullarda Azerbaycan, suçluyu aradı ve BP şirketini bulundu. Hazar petrol-doğalgaz bloğunun Azerbaycan bölümü olan Azeri–Çerag–Güneşli’nin hazırlanması görevi İngiliz şirkete verilmişti. İngilizler, büyük hacimlerde yakıt üretimini planlıyordu. Fakat hacimlerin pek büyük olmayacağı anlaşıldı. BP şirketi, başarısızlığının nedenini teknik problemlerde buldu. Azeriler ise uluslararası konsorsiyumu beceriksizlikle suçladı. Elbette, söz konusu özel bir olay. Fakat bu olay bile, “İkinci Kuveyt” hayallerinin gerçekleşmesinin zor olduğunu gösteriyor. Bu düşüncenin hayata geçirilmesi için planlandığından daha uzun zaman ve daha büyük paraya ihtiyaç var. Oysa para, Avrupa’da devamlı mali krizin yaşandığı günümüzde büyük bir problem haline geldi.
