KKTC'de Deniz Güvenliğinde Büyük Adım
Denizde can emniyetini düzenleyen ve 11 Eylül saldırılarından sonra yeni bölümler eklenen "SOLAS Konvansiyonu" KKTC'de de yürürlükte .
KKTC'de ilk kez 1999 yılında yasalaşan ve yürürlüğe giren ancak 11 Eylül saldırılarından sonra denizden terör saldırılarına karşı geniş kapsamlı yeni bir bölüm eklenen Uluslararası Denizcilik Teşkilatı'nın (IMO) "SOLAS Konvansiyonu", yenilenmiş haliyle KKTC'de de Aralık ayında yürürlüğe girdi.
Denizde can güvenliği konusundaki standartları oluşturan ve denizcilikle uğraşan birçok çağdaş ülkenin imzalayıp yasallaştırdığı SOLAS'ı, bazı IMO üyelerinin dahi imzalamamasına rağmen, üye olmayan KKTC de, güncellenmiş haliyle Kasım ayında yasalaştırarak, gereklerini yerine getirme taahhüdünde bulundu. SOLAS'a imza koymayan ülkelerin bandırasını taşıyan gemiler dahi, konvansiyonu uygulayan ülke limanlarında bunun gereklerini yerine getirmek zorunda.
SOLAS'taki "11" numaralı yeni bölümü içeren 53/2008 sayılı yeni yasadaki hükümle, 61/1999 sayılı SOLAS'a ilişkin yasa yürürlükten kaldırıldı ve geniş kapsamlı değişiklikleri içeren yeni konvansiyon Resmi Gazete'de yayımlandığı 2 Aralık'ta yürürlüğe girdi.
SOLAS nedir?
Tarihteki en büyük deniz kazası olan ve 1503 kişinin öldüğü Titanic faciasından sonra, 1914'te, denizcilikle ilgili ülkeler Londra'da toplanarak, söz konusu felaketten alınan derslerle, Denizde Can Güvenliği Uluslararası Konvansiyonu'nu (Safety Of Life At Sea-SOLAS) hayata geçirdi.
SOLAS'ta sadece can güvenliğiyle ilgili değil, haberleşmeden inşaata kadar güvenlik önlemlerine ilişkin birçok konu var. Bunlardan bazıları şöyle:
"Gemi inşaatıyla ilgili bölümler, stabilite, makine ve elektrik donanımları, yangın önleme, yangın ihbar ve söndürme, cankurtaran araçları ve donanımları, telsiz haberleşmesi, seyir güvenliği, yüklerin taşınması, tehlikeli yüklerin taşınması, nükleer gemiler, yüksek süratli tekneler, bulunması gerekli belgeler, teçhizat kayıtları ve formlar."
Geniş çaplı güvenlik önlemleri
SOLAS konvansiyonu, 11 Eylül saldırıları öncesinde sadece gemilerle ilgili güvenlik önlemlerini içerirken, bu tarihten sonra limanlarla ilgili geniş çaplı güvenlik önlemleri de eklendi.
İnternetten ve konunun uzmanları ile 53/2008 sayılı yasadan derlenen bilgilere göre SOLAS'ın 1914'teki versiyonu yerini 1929'dakine bıraktı. Ardından SOLAS 1948, SOLAS 1960 (Uluslararası Denizcilik Teşkilatı-IMO himayesinde düzenlenen ilk SOLAS Konvansiyonu), SOLAS 1974 konvansiyonları geldi. Birçok defa güncellenmesine rağmen SOLAS 1974, bugün tüm dünyada kabul edilen ve IMO üyesi birçok ülke tarafından imzalanan SOLAS'ın temeli olarak halen yürürlükte bulunuyor.
SOLAS protokolleri
SOLAS'ta sürekli güncellenen ve konvansiyonun altında imzası bulunan ülkelerin zorunlu olarak kabul etmek zorunda olduğu değişikliklerin yanı sıra 1978'de Tanker Güvenliği ve Kirliliği Önleme Protokolü, 1988'de ise navigasyon sistemleriyle ilgili protokol kabul edildi ve imzaya açıldı. Öte yandan 11 Eylül 2001'de New York'taki İkiz Kulelere yönelik uçak saldırılarından sonra, 2002 yılında, denizden gelebilecek terörist önlemelere karşı süratli bir şekilde SOLAS'ta yeniden eklemeler ve düzenlemeler yapıldı.
SOLAS'ın başlıkları
53/2008 sayılı yasada yer alan SOLAS'ın 11 bölümü ve kodu şöyle:
"Bölüm I: Genel hükümler, Bölüm II: Bu bölümde SOLAS'ın 1960 versiyonundan temel farklılıklar arz eden yangın emniyetiyle ilgili bölümün iki kısma ayrılarak, Bölüm II-1: İnşa, bölümleme, denge, makine ve elektrik tesisatı ve sistemleri olarak, genelde yolcu gemileriyle ilgili düzenlemeleri içermektedir, Bölüm II-2: İnşa, yangın emniyeti, yangın ihbar ve yangınla mücadele ile ilgili tanımları ve bilgileri içermektedir, Bölüm III: Bu bölümde can kurtarma teçhizatı ve ekipmanları ile ilgili gereksinimler bulunmaktadır, Bölüm IV: Telsiz Haberleşmesi; bu bölüm, radyo telgraf ve radyo telefonla ilgili gemilerde bulunması gereken minimum standartları içermektedir, Bölüm V: Bu bölüm, genelde tümüyle seyir güvenliği hakkında operasyonel yapı ile ilgili standartları belirtmektedir, Bölüm VI: Kargoların Taşınmasıyla ilgilidir, Bölüm VII: Tehlikeli maddelerin taşınmasıyla ilgilidir, Bölüm VIII: Nükleer gemilerle ilgilidir, Bölüm IX Gemilerde Güvenli Operasyon Yönetimi (ISM), Bölüm X: Yüksek hızlı tekneler için güvenlik önlemleri, Bölüm XI-Genişletilmiş Deniz Güvenliği Özel Ölçümleri:XI-1 Deniz Güvenliğinin arttırılması için özel önlemler, Bölüm XI-2 Deniz Emniyetinin arttırılması için özel önlemler, ISPS Kodu (Uluslararası gemi ve Liman Tesisi Güvenlik Kodu)."
ISPS kodu
11 Eylül saldırılarının ardından SOLAS'a eklenen ISPS (International Ship and Port Facilities Security Code-Uluslararası Gemi ve Liman Tesisleri Güvenliği Kodu), SOLAS 1974'e imza koyan tüm ülkeler için uygulanması zorunlu hükümleri içeriyor.
Yeni değişiklikler yürürlükte
KKTC, SOLAS konvansiyonunu kabul ederek yasalaştırdığı 1999'un ardından, XI'inci bölümü ve ISPS kodunu da içeren konvansiyonun yeni şeklini geçtiğimiz günlerde Cumhuriyet Meclisi'nden meclisten geçirip resmi gazetede yayınlayarak yürürlüğe koydu ve denizciliğin gelişmesine verdiği önemi gösterdi.
SOLAS'a taraf devletler, kendi ulusal mevzuatlarını, yasalar, tüzükler, yönetmelikler ve benzeri düzenlemelerle SOLAS'ı etkili kılacak önlemler almakla yükümlü.
Protokol, IMO himayesinde hazırlanmasına rağmen, teşkilatın bazı üyeleri çeşitli gerekçelerle konvansiyonu imzalamadı.
