Kirlilik yaratmayan sessiz 'Caretta Bot'lar Dalyan kanallarında yol alıyor. Ancak projenin amacına ulaşması için deltada tura çıkan 280 teknenin tamamının elektrikle çalışacak şekilde dönüştürülmesi gerekiyor
TÜRKİYE'NİN 14 Özel Çevre Koruma Bölgesi'nden biri olan Dalyan, zengin biyoçeşitliliğe ve hassas bir ekosisteme sahip. Dünyada doğal olarak denizle buluşan 7 gölden biri olması, eşsiz İztuzu Kumsalı, Caretta Carettaları, Nil kaplumbağaları, mavi yengeçleriyle bir doğa harikası, Kaya Mezarları ve Kaunos Antik Kenti gibi tarihsel kalıntılarıyla da Türkiye'nin en büyük zenginliklerinden biri.
Dalyan'ın bu eşsiz niteliği turizm alanında da karşılığını buluyor. Bölgeyi geçen yıl 800 bin turist ziyaret ederken, bu sayının 2011'de 1 milyona ulaşması bekleniyor. Ancak bu yoğun turizm etkinliğinin bazı sonuçları hem çevre ve doğal yaşamı, hem de turizmin sürdürülebilirliğini tehdit ediyor.
HIZLA KİRLENİYOR
Bölge halkının en önemli geçim kaynağı deltada turistleri gezdiren tekneler. 491 kayıtlı tekne bulunuyor. Yaz aylarında dizel motorlu 600'e yakın gezi teknesi her gün sefere çıkıyor. Teknelerin neredeyse tümü "çıkma motor" tabir edilen ikinci el kamyon motorlarıyla çalışıyor.
Eski ve bakımsız motorların periyodik bakımları iyi yapılmıyor. Yüksek emisyon oranları ve yakıt kirliliği günden güne de artıyor. Bu nedenlerle Dalyan'ın sularına turizm mevsiminde günde yaklaşık 2 ton mazot karışıyor!
Dizel motorların ses seviyesi de, Dalyan Körfezi'ndeki hassas sualtı ve doğal hayat için bir tehdit unsuru oluşturuyor.
ÇÖZÜM ELEKTRİK
Dalyan'ı kaçınılmaz sondan kurtarmak amacıyla hparekete geçen İnci Akü, 4 yıldır özverili ve yüksek maliyetli bir AR-GE çalışmasının ardından bu soruna bir çözüm yolu buldu. Geliştirilen özel aküler ve ürettirilen özel motorlarla çevre dostu teknelerin mümkün olabileceği görüldü. Tekne işletmecilerinin beklenti ve talepleriyle daha da geliştirilen teknelerin 2 prototopi şu anda Dalyan Deltası'nda yol alıyor. Çevreye zarar vermiyor, gürültü yapmıyor.
İşte bölgedeki tur teknelerinin eski motorlarının, gücünü aküden alan elektrikli motorlara dönüştürülmesi, tehlikeyi yaratan başlıca faktörü ortadan kaldırarak, hem çevreyi koruyacak, hem de bölgedeki turizm faaliyetini herkes için sürdürülebilir kılacak.
Çünkü elektrikli motorlar egzoz gazı çıkarmıyor. Hiç emisyon salmıyor. Elektrikli motorlar yağ ve mazot içeren sintine sızıntısına yol açmıyor. Ve elektrikli motorlar dizel motorla kıyaslandığında, çok daha sessiz...
DÖNÜŞÜM MALİYETİ
Bölgedeki çevre sorununun sona ermesi için en azından turlarda kullanılan 280 motorun dönüştürülmesi gerekiyor. Buna paralel olarak yeterli şarj istasyonunun kurulumu da şart. Tüm bunlar için gereken toplam maliyet ise sadece 8.5 milyon lira.
Her bir teknenin çıplak dönüşüm maliyeti yaklaşık 30 bin TL. Teknelerin sezonluk kazancının ise 12 bin lira olduğu göz önünde bulundurulursa, tekne sahiplerinin kendi imkanlarıyla bu yükün tamamını karşılaması oldukça güç.
Bu noktada çözüm için devletin, yerel yönetimlerin ve çevreye duyarlı kişi ve kuruluşların desteği şart. Sponsorluk, uygun koşullarda kredi, KDV indirimi ve halkın bilinçlendirilmesi gerekiyor...
PROJENİN HEDEFLERİ
İNCİ Akü, proje kapsamında kısa vadede, 2011 yılı içinde 20 teknenin dönüşümünü içeren pilot uygulamayla tekne sahipleri ve tüm paydaşların motivasyonunu artırmayı amaçlıyor. Diğer hedefler ise şöyle sıralanıyor:
* Yasal mevzuatın en geç 2012 yılı sonuna kadar dönüşümü teşvik edecek hale getirilmesi için gerekli yasal zemini oluşturmak.
* 2014 sonuna kadar kooperatif üyesi tüm teknelerin kredi ve sponsorluklar ile dönüşümünü tamamlamak.
* 2016 sonuna kadar Dalyan'da yoğun olarak kullanılan tüm gezi teknelerinin motorlarının çevre dostu motorlara dönüştürülmesini sağlamak.
BUGÜNE KADAR NELER YAPILDI?
SORUNUN çözümü için kendi uzmanlık alanından yola çıkan İnci Akü, tüm maliyetini üstlendiği 3 yıllık AR-GE çalışmaları sonucu hem dizel motorlarınkine eş değer performans sağlayan, hem de yakıt giderlerini 10 kata kadar azaltan, 'Enerjisini akülerden alan Elektrikli Motorlu Tahrik Sistemi'ni geliştirdi ve patentini aldı. 2 tekneyi, atık sıvı bırakmayan, egzoz gazı üretmeyen, 4 kata kadar daha sessiz Caretta Bot'a dönüştürdü. Proje geliştirme ve ön iletişim için fon ayrıldı. Bir belgesel ve bir kısa tanıtım filmi çekildi. Tüm teknelerin dönüşümünü ekonomik ve sosyal olarak mümkün kılacak bir proje ve sponsorluk yapısı kurgulandı.
'ÇABALARIMIZA DESTEK VERİN'
İnci Akü Yönetim Kurulu Başkanı Neşe Gök:
'Mavi Deniz Özgür Caretta' projemize dört yıl önce başladık. İnci Akü olarak teknolojideki bilgi birikimimizin yansıtıldığı bu projenin ilk aşaması bitti. Şimdi bir başka aşamaya; bu sorunu geniş kitlelere anlatmaya, sorunun çözümü için toplumda yaygın bir farkındalık yaratmaya yöneliyoruz. Projemizin odağında çevrenin tüm canlılarla birlikte, sağlıklı biçimde sürdürülebilirliği yer alıyor. Bunun beraberinde bölge insanının ekonomik kazançlarının sürekliliğini sağlamak, bir milyon turistin ziyaret ettiği bu bölgede turizmin de sürdürülebilirliğini korumak da diğer hedeflerimiz. İnanıyorum ki, Türkiye'nin başka bölgelerine de ilham kaynağı olabilecek bu proje, özel sektör, sivil toplum kuruluşları ve devlet kurumlarının işbirliğiyle başarıya ulaşacak. Ve gelecek kuşaklar için daha sağlıklı bir çevre bırakma çabamıza katkı sağlayacak.
İnci Akü CEO'su Göksel Paker:
TURMEPA'nın çağrısıyla 2007'de başladığımız AR-GE çalışmalarında yaklaşık 500 bin lira harcadık. Projenin tanıtım ve duyurusu için de 200 bin lira ayırdık. Ürettiğimiz 'Caretta Bot'u, tekne işletmecilerine örnek olması için Dalyan Tekne Kooperitafi'ne bağışlayacağız. Ancak tüm teknelerin dönüşümünün sadece biz ve kooperatifin çabalarıyla gerçekleştirilmesi mümkün değil. Ticari bir beklenti içinde olmadan, sadece sosyal sorumluluk olarak gördüğümüz bu projenin hayata geçirilmesi için hükümetten KDV indiriminin yanı sıra diğer şirketlerden de destek bekliyoruz.
