Eski Sovyet cumhuriyetlerindeki kadife devrimlerle güç erozyonuna uğrayan Moskova ile devrimlerin baş destekçisi ABD arasında bu kez Hazar bölgesindeki nüfuz mücadelesi kızışıyor.
ABD, Rusya’nın sanayi merkezi olan Ural bölgesine de etki edecek şekilde stratejik Hazar havzasını kontrol altına almaya çalışıyor. Moskova kaynaklı haberlere göre ABD Savunma Bakanlığı, Hazar muhafız birlikleri örgütü oluşturmak için başta Azerbaycan olmak üzere bölge ülkeleriyle birtakım projeler üzerinde çalışıyor; Rusya ise buradaki deniz filosunu güçlendiriyor. ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld’in hafta içinde Bakü’de bu konuyu Azeri meslektaşı Sefer Abiyev ile görüştüğü belirtiliyor. Bazı haberlere göre Hazar muhafız birliklerine Türkiye de katkıda bulunacak. Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Türkiye’nin desteğiyle kurulması planlanan birlikler, petrol yatakları ve enerji boru hatlarına yapılabilecek muhtemel saldırıları engellemek için “hızlı polis gücü” şeklinde organize edilecek.
Hazar muhafız birliklerinin karargâh merkezinin büyük ihtimalle Azerbaycan’ın başkenti Bakü’ye konuşlandırılacağı belirtiliyor. ABD’nin, Hazar’a kıyısı bulunan Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan sahil güvenlik kuvvetlerini bu amaçla silahlandırdığı ifade ediliyor. Havzasındaki zengin enerji kaynaklarının paylaşımı ve Hazar’ın statüsünün belirlenmesinde anlaşamayan kıyıdaş 5 ülke, karasularını ayrı ayrı silahlandırıyor. Ancak en güçlü filo Rusya’ya ait.
ABD’nin bölgedeki zengin enerji kaynaklarını korumak için İran ve Rusya hariç diğer Betlike üyelerle aktif işbirliği yaptığı gözleniyor. Türkmenistan Devlet Başkanı Saparmurat Türkmenbaşı ise 1997 yılında enerji boru hatlarının korunmasının BM tarafından gerçekleştirilmesini teklif etmişti. Bazı iddialara göre ABD, bölgede Rusya’yı dengelemenin yanı sıra İran’ı sürekli baskı altında tutmak için de Bakü merkezli askeri bir üs konusunda ısrar ediyor.
ABD’nin Hazar havzası ve Orta Asya ile doğrudan ilgilenmesi, Rusya tarafından hoş karşılanmazken Nezavisimaya gazetesi, ABD’nin askeri varlığının, havzayı kontrol altına almanın yanı sıra “Rusya sanayisinin kalbi olan Ural bölgesi için son derece tehditkar olduğunu” öne sürdü. Gazete, geçtiğimiz yıl İstanbul’daki NATO zirvesinde Kafkasya ve Hazar bölgelerinin örgütün stratejik alanı olarak belirlendiğini belirtti. Nezavisimaya’ya göre NATO liderler zirvesinde alınan bu karara Rusya kayıtsız kaldı.
Rusya ordusunun son dönemlerde ülkenin güney kesimlerindeki askeri tatbikatları daha sıklaştırdığı gözleniyor. Washington’ın bölgeye yoğun ilgisi devam ederken, Hazar’daki Rusya askeri filosuna ait bazı gemiler “dostluk ilişkileri” kapsamında 4 gün boyunca Bakü yakınlarında demir atacak. Ağır roketler fırlatabilen gemiler, Rusya’nın Hitler Almanyası’na karşı kazandığı zaferin 60. yıldönümü dolayısıyla Bakü kıyılarında olacak.
Zaman Gazetesi
Mirza Çetinkaya - Enes Cansever
Moskova - Bakü
