Dünya destekliyor Tuzla cepten yiyor

Güney Kore hükümeti, zor günler geçiren büyük gemi inşa tersanelerine ve yan sanayisine finansman desteğini artırma kararı aldı. Hükümet, bu karar doğrultusunda yürürlüğe koyacağı finansal destek planını ikiye katlayarak 7 milyar dolara yükseltti. Ciddi iş kaybına uğrayan ve istihdamı yarı yarıya azaltan Türk gemi inşa sanayisini ayakta tutacak kan ise, henüz pompalanmış değil.

Gerek Güney Kore basınında gerekse de dünya denizcilik çevrelerinde büyük yankı uyandıran finansal destek planının, tersanelerin likidite ve kredibilite konularında yaşadıkları sorunlarda henüz iyileşme emarelerinin görülmemesi nedeniyle iki katına çıkarıldığı bildiriliyor. Geçtiğimiz on yıl içinde ülke ekonomisine çok ciddi katkı yapan gemi inşa sanayinin kendi imkânlarıyla darboğazdan çıkışını mümkün görmeyen hükümet çevreleri, olası bir çöküşün bugünden önüne geçebilmek maksadıyla hiçbir fedakârlıktan çekinmeyeceklerini her fırsatta vurguluyorlar. Hükümetten geçtiğimiz günlerde yapılan açıklamada; toplam 7 milyar 100 milyon dolarlık paketin “Export-Import Bank of Korea” ve “Korea Export Insurance Corp.” tarafından birlikte yürütüleceğini ayrıca gemi inşa alanında faaliyet gösteren şirketlere kredi ve geri ödeme konusunda garantiler verileceği ifade edildi. Daha önce uygulamaya konulacağı açıklanan planda küçük ve orta boydaki işletmelerin yaklaşık 3 milyar 400 milyon dolarlık bir paketle desteklenmesi öngörülüyordu. Hükümete yakın çevreler, şirket merkezinin nerede olduğuna bakılmaksızın tüm Güney Kore menşeli denizcilik firmalarını kapsayacak ve hemen hemen bu büyüklükte olması beklenen bir başka destek planıyla da deniz ticaretine doping yapılmasının gündemde olduğunu belirtiyorlar.

Türkiye için kriz derinleşiyor!

Global krizin ardından Türk tersanelerinde 200’ün üstünde yeni gemi projesi iptal edildi. Sipariş iptallerinin devam etmesinden korkuluyor. Birçok tersane, satış amaçlı başlanan gemileri tamamlayıp satmayı planlıyor. Ancak tersanelerin bu gemilerin tamamlayabilmesi için finansman desteğine ihtiyacı var.  Hükümetin denizcilik sektörüne yönelik paket çalışmalarıyla ilgili yorumda bulunan Deniz Ticaret Odası Başkanı Metin Kalkavan, “Bir destek paketi için çalıştıklarını biliyoruz ancak henüz açıklanan bir paket yok. Bu destek yeni krediler ve kredilerin ertelenmesi şeklinde olabilir. Bu sanayinin ayakta kalması lazım. Desteğin geleceğinden kişisel olarak ümitliyim ama ne zaman olacağını bilemiyorum” dedi.

Devler de paketi bekliyor

Dünyanın en büyük tersane gruplarına (Hyundai Heavy Industries, Daewoo Shipbuilding & Marine Engineering ve Samsung Heavy Industries) ev sahipliği yapan ülkede 2008 yılının ikinci yarısından bu yana siparişlerde yaşanan büyük düşüşe bir türlü çözüm bulunamıyor. Samsung Heavy Industries’in Ocak ayında aldığı 680 milyon dolarlık platform siparişi dışında Güney Kore tersaneleri 2009 yılında neredeyse hiç dişe dokunur bir sipariş alamadılar. Brezilya’nın dev petrol şirketi Petrobras’ın multi-milyar dolarlık siparişlerinden pay kapabilmek için yoğun çaba sarf eden tersanelerin, en azından ekonomik bakımdan yaşadıkları zorlukları aşarak pazarlık masasında daha rahat olabilmeleri açısından destek paketinin çok önemli olduğu belirtiliyor. Dünya deniz ticaretinde yaşanan daralmanın tüketicilerin lüks ve ithal mallara olan ilgisini kaybetmesine bağlanması gerektiğini belirten kimi ekonomistler ise, dünya limanları arasında dolaşımda bulunan malların azalmasıyla her gemi siparişinin daha değerli hale gelebileceği ve tersaneler tarafından sözleşme masasında verilecek tavizlerin ekonomik tabloları daha da kötüleştirebileceği uyarısını yapıyorlar. Güney Kore hükümetinin kritik durumdaki sektörleri destekleyebilmek adına parlamentoya 21 milyar dolarlık ek bütçe getirdiği ve bunun onayını aldığı biliniyor. Yönetimin bu bütçeyi geniş bir perspektifte değerlendirmek istediğine dair Güney Kore basınında birbiri ardına haberler çıkarken hükümetin tersaneler ve gemi inşa yan sanayi için 7 milyar dolar ayırması, ülkede gemi inşa sanayine verilen önemi de gözler önüne seriyor.  Önümüzdeki dönemde 3 büyük tersane kadar irili ufaklı diğer gemi inşa merkezlerinin de dikkatle izlenmesi gerektiğini belirten uzmanlar, finansal destek planının başarıya ulaşması halinde bir model oluşturulabileceği yönünde görüş bildiriyorlar.

30 yılda zirveyi kaptı

Güney Kore coğrafi yapısı ve üç yanı denizlerle çevrili olması nedeniyle eski çağlardan beri denizciliğin ağırlıklı olduğu bir ülke olageldi. 16. yüzyılda metalden yapılmış ilk savaş gemisinin burada üretildiği iddia edilir. 1960’lara kadar Kore gemi inşa sanayi oldukça küçük, karmaşık ve sadece iç piyasaya küçük balıkçı tekneleri ile küçük kargo gemileri üreten bir yapıdaydı. Gemi inşa sanayinin gelişmesi 1970’lerde sektörün dünya piyasalarında rekabet edebilir, teknolojik olarak gelişmiş, yeniden yapılandırılmış, modern bir sanayi dalı haline gelmesi amacıyla devletçe desteklenmesiyle başladı. Böylece sektör, büyük ölçekli ticaret hacmi yaratması ve Kore’de mevcut ucuz işgücü sayesinde ihracatın itici gücü haline geldi. 1970’lerin başında tamamlanan tersane yatırımları Güney Kore’nin gemi inşa sanayinde dünya ile rekabet edebilir seviyeye gelmesini sağladı. 1990’ların başında da dünya gemi inşa sektöründe alınan yeni siparişlerde önemli bir düşüş yaşanmıştı. 1990’ların ikinci yarısında dünya gemi inşa sektörü yeni siparişleri yıllık bazda 25 milyon GT olarak gerçekleşti. Kriz öncesi dünya ekonomisinde yaşanan büyümeye bağlı olarak 2010 yılına kadar deniz taşımacılığının kayda değer ölçüde artması beklenmekteydi.
 Güney Kore’nin dünya gemi inşa sanayinden aldığı pay 1971 yılında %1 iken,  bu oran hızla artarak 1980 yılında sektörde dünya ikincisi haline geldi.  Dünya gemicilik siparişlerinden aldığı %41’lik payla Kore, 1999’da Japonya’nın önünde birinci sıraya yükselmişti. Söz konusu pay 2000 yılında 15,7 Milyar Dolar ile %51’e yükseldi.  Bu dönemde yarattığı katma değer yüksek olan petrol tankerleri gibi büyük tonajlı gemi üretiminde Güney Kore firmaları dünya siparişlerinin %30’unu alırken Japonya ancak %10’luk paya sahip olabildi. Dünya gemi inşa sanayindeki liderliği Kore’ye, üstün kalite ve zamanında teslim etmenin yanında rekabetçi fiyatlar sunmasını da sağlıyor.
 Ülke 1970’li yıllardan itibaren ihracata dayalı kalkınma stratejisini benimsemesi nedeniyle önemli bir sanayi dalı olan gemi inşa sektörüne öncelik verdi. Gemi inşa sanayi; ihracat ve navlun gelirleri yoluyla dış ticareti desteklemesi, taşımacılık sektörünü harekete geçirmesi ve yeni istihdam imkânları yaratmasıyla Güney Kore’nin ekonomik kalkınmasında önemli bir fonksiyon üstlendi. 1970’li yıllardan sonra Kore ekonomisi ve dış ticaretindeki hızlı büyüme gemicilik sektörünün de hızla gelişmesine yol açtı. 1970’te 800.000 GRT olan Güney Kore deniz ticaret filosu yıllık %17’lik artışla 1980 yılında 4 milyon GRT’ye ulaştı. 1970-80 döneminde yeni gemi yapımı ve kullanılmış gemi ithali ile deniz ticaret filosunda büyüme sağlandı. Dünya gemi inşa sektöründe 1980’lerde yaşanan daralma ile aşırı iç ve dış rekabet ortamı Kore gemicilik firmalarının karlılık oranlarının büyüme oranının altında kalmasına yol açtı. Kore deniz ticaret filosu 1990’daki 9 milyon GRT’lik büyüklüğünden 2000’li yıllara gelindiğinde yıllık ortalama %2.7’lik artışla 11,7 milyon GRT ye ulaştı ve global finansal krizin etkilerini göstermeye başladığı 2008 yılı son çeyreğine kadar istikrarlı gelişimini sürdürdü.

Almanya da tersaneler için kesenin ağzını açtı

Alman Hükümeti de geçtiğimiz günlerde zor günler geçiren armatör ve tersane sahiplerinin de faydalanabileceği 40 milyar Euro borç ve 75 milyar Euro garanti desteği vereceğini açıklamıştı. Denizcilik şirketleri, ticari bankalar aracılığıyla bu kredilere başvurabiliyor. Bu fonlardan bugüne kadar tersanelere 205 milyon doların üstünde kredi verildiği ve 182 milyon Euro’luk başvurunun da onaylandığı belirtiliyor.  

Murat ERDOĞAN-Cem TOP