Yeni siparişlerden ümit kesildi. Yarım kalan 70 geminin tamamlanabilmesi ve sıkıntıların aşılabilmesi için en az 500 milyon dolara ihtiyaç var. Ancak bankalar, KGF teminatına rağmen tersanelere ve armatörlere kredi vermiyor...
Global krizden ağır bir darbe alan ge¬mi inşa sanayisinin toparlanma sureci oldukça sancılı geçiyor. Aslıda dünya çapında mal hareketleri arttı ve deniz taşımacılığı da yeniden hız kazanmaya başladı. Ancak bu hareketlilik henüz Türk tersanelerine yansımış, değil. Bu durumu en iyi gemi inşa sanayisinin kalbinin attığı Tuzla'da görmek mümkün. Tersaneciler yeni gemi siparişi gelmediğinden yakınıyor. Bırakın yeni gemi siparişlerini, kriz nedeniyle kızakta yapımı yarım kalan gemiler de tamamlanabilmiş değil.
Aslında yaklaşık 2 ay önce gemi inşa eden ve gemi isletmeciliği yapan firmaların Kredi Garanti Fonu'ndan (KGF) yararlanabilmesi için düzenleme yapılmıştı. Başlangıçta bu karar, yarım kalmış gemilerin tamamlanabilmesi için kurtuluş ümidi olarak görüldü. Ancak şimdi tam anlamıyla yerini hüsrana bırakmış durumda.
Tersane sahipleri, bir tek tersanenin ya da armatörün bile bu yeni karardan yararlanamadığını iddia ediyor. Tersane sahiple¬ri. KGF'nin garantisine rağmen bankaların tersanelere yeni kredi vermediğinden yakınıyor. Geçen yıl iflas erteleme kararı alarak dikkatleri üzerine çeken Torgem Tersanesi'nin Yönetim Kurulu Başkanı ve GİSBİR (Gemi İnşa Sanayicileri Birliği) Konsey Başkanı Kenan Torlak, geçen hafta Başbakan Recep Tayyip Erdogan ve Devlet Bakanı Ali Babacan'a bir mektup gönderdi. Söz konusu mektupta, mevcut düzenlemenin nasıl iyileştirilebileceğiyle ilgili öneriler de yer aldi.
"BANKALAR KREDİ VERMiYOR"
TOBB Denizcilik Meclisi Başkani Erol Yücel, "Bankalar tersanelere kredi vermek istemiyor. Benim bildiğim henüz bir tersane bile son düzenlemeden yararlanamadı" diyor. Yücel sektörün içinde bulunduğu durumu şöyle değerlendiriyor: "İki ay önce yapılan düzenlemeden bir sonuç çıkmadı. Tersaneler simdi 3-5 tamir işi alıp çarkı döndürmeye çalışıyor. Başbakan Erdoğan, global krizin en derin aylarında denizcilerle 7 kez bir araya geldi. Son olarak gecen yıl mayıs ayında Dolmabahçe’deki çalışma ofisinde, 5 bakanı da yanına alarak denizcilerle buluştu. O toplantıda, denizcilerin kredi sıkıntılarını çözmek için Ziraat Bankasının görevlendirilmesi kararı çıkmıştı ama olmadı."
260 GEMİ PROJESİ VAR
Deniz Ticaret Odası verilerine göre, kri¬zin en yoğun hissedildiği Ağustos 2009'da Türkiye genelindeki 71 tersanede 280 gemi inşa halindeydi. Bu gemilerden önemli bir bölümü tamamlandı ama bankalarla kredi sorunu yüzünden 70'e yakin geminin yarım kaldığı belirtiliyor. Yarım kalan gemilerin tamamlanabilmesi için 13 Mayıs 2010 tarihinde, Kredi Garanti Fonu'yla ilgili yasanın 3'üncü maddesine Bakanlar Kurulu kararıyla ek bir madde eklendi. Buna göre Kredi Garanti Fonu, asgari yüzde 15'i tamamlanan gemilerin bitirilebilmesi için il¬gili şirketlere işletme veya yatırım kredisi teminatı veriyor.
"Ben Neden Sıkıntıya Düştüm?"
GİSBİR Konsey Başkanı Kenan Torlak, söz konusu düzenlemenin uygulamada çözüm üretmekten uzak olduğunu düşünüyor. Gerekçesini de şöyle açıklıyor: "Çeki yazılmış, senedi protesto olmuş, benim gibi firma iflas ertelemesi kararı almış firmalar KGF'den istifade edemiyor. Bu karar global kriz nedeniyle sıkıntıya düşen sektörü des-teklemek için alindi. Biz bu yüzden zora girmedik mi? Aradan iki ay geçmesine rağmen KGF"den hiçbir tersane ya da armatör yararlanamadı. Kararın içeriği güzel ama ucu açık bırakılmış. Bankaların bize özel bir yaklaşım geliştirmesi gerekiyor. "
TEMİNATLAR YÜKSEK
Selah Tersanesi'nin sahibi Erkan Selah da krizden dolayı sıkıntıya giren firmaların Kredi Garanti Fonu'nun şartlarını karşılamasının güç olduğunu düşünüyor. Kaldı ki sadece yarım kalmış gemilerle il¬gili sıkıntıları çözmek de yeterli olmayacak. Selah'ın önerileri şöyle: "Geçmişte olduğu gibi gemi inşasının dolaylı bir şekilde teşvik edilmesi lazım. İstihdamın üzerindeki yükler kaldırılmalı. Devletten hibe istemiyoruz. Çarkları yeniden döndürmek için kaynağa ihtiyaç var."
GiSBiR Baskani Murat Bayrak, global krizle birlikte tersanelerin kısa vadeli kredileri döndüremediğini, bu yüzden de sıkıntıya girdiklerini söylüyor. Birçok tersanenin ve armatörün tereddüde düştüğünü gemilerin yarım kaldığını belirten Bayrak, bu noktada iğneyi kendi sektörüne batırmakta da tereddüt etmiyor: "Bankalar kriterleri uyana neden kredi vermesin? Biz sadece ağlamasını biliyoruz. Gözyaşlarımız timsah gözyaşı olmasın."
"500 MiLYON DOLAR YETER"
Murat Bayrak'a gore, 70 civarındaki geminin tamamlanabilmesi ve sektörün önünün açılabilmesi için 500 milyon dolarlık taze kredi yeter. Aynı zamanda Çeksan Tersanesi Yönetim Kurulu Başkanı olan Bayrak tersanelerin yeni sipariş alamadığından yakınıyor. Çeksan'da halen kriz öncesinde başladıkları 8 bin 500 dwt'lik iki kimyasal tankeri yapmayı sürdürdüklerini belirten Bayrak şöyle konuşuyor: "Tüm dünya denizcilik ve ge¬mi inşa sanayisini korumak, geliştirmek için tedbirler alıyor. Biz 2 yıl ödemesiz 3 yıl vadeli işletme kredisi talep etmiştik. Kabul edilmedi. Ayrıca istihdam üzerin¬deki yüklerin kaldırılmasını istemiştik. O da olmadı."
