Küresel resesyon öngörüleri
Koronavirüsün yarattığı talep şoku emtia fiyatlarında serbest düşüşe yol açıyor. Petrol 30 doların altını görürken Bloomberg Emtia Endeksi’ne göre emtia fiyatlarında yıl başından bu yana yüzde 23 düşüş yaşanıyor.
Tüm dünyada insanların tüketimini zorunlu olarak azaltması hem enerji ve tarım hem de değerli ve endüstriyel metallerde ciddi bir düşüşe neden oluyor. Önceki gün borsalarda gerçekleşen ciddi düşüşün ardından dün bazı emtialarda hafif yukarı yönlü bir hareket olsa da, küresel talep şoku nedeniyle yıl başından bu yana neredeyse tüm emtialar ekside. Bloomberg Emtia Endeksi’nde yılbaşından bu yana düşüş yüzde 23. Yatırımcıların nakite geçmesi nedeniyle kriz zamanlarında yükselen spot altın bile 1.470 dolar civarında ve şubat ayındaki 1.680 dolar/ons zirvesinden giderek uzaklaşıyor. Şubat’ta 18,63 dolara kadar çıkan gümüş 12,17 dolara kadar geriledi. 1.000 dolar zirvesini gören platin dün 636 dolardaydı. Paladyum ise 2,866 dolar zirvesinden uzaklaşarak 1,600 dolara kadar geriledi.
Süpertankerde sıkıntı başladı, kapasiteyi Suudiler kapattı
2019’da 100 milyon varil/günün biraz üzerinde olan küresel petrol tüketim talebinde bu yıl düşüş bekleniyor. Analistler tüketimdeki düşüşün 1980’dekinden de fazla olacağını öngörüyor. Goldman Sachs talepte her ay 4 milyon varil/gün, petrol hedge fonu yöneten Andurand ise 10 milyon varil/gün düşüş öngörüyor. Fiyatlar hükümet kararlarıyla serbest düşüşte ve yıl başından bu yana kayıpları yüzde 50’yi geçti. Brent 30 doların altında işlem görürken, WTI da 29 dolarda. Öte yandan Suudi Arabistan’ın artırma kararı aldığı petrolü depolamak için önceden süpertankerleri kapatması nedeniyle petrol şirketlerinin tankere ödediği fiyatlarda yüzde 700 gibi ciddi sıçramalar yaşanıyor. Geçen hafta Ortadoğu’dan Çin’e petrol taşıma ücreti Baltık Endeksi’ne göre 7 kat artışla 243 bin dolar/gün düzeyine yükseldi.
Tarım emtialarında yükselişler sınırlı
Gıda güvenliğine ilişkin endişeler nedeniyle toplu alımlar hububat ve yağlı tohum fiyatlarını destekliyor. Reuters’a konuşan analistlere göre, bu yükselişler piyasanın temellerindeki aşağı yönlü hareketi tersine çevirmeye yeterli değil. Fakat çeltik ve portakaldaki yükseliş diğer tarım emtialarına göre daha dirençli. Chicago Ticaret Borsası’nda (CBOT) işlem gören vadeli soya fasulyesi, buğday ve mısır vadelileri koronavirüs salgınının yarattığı gıda endişeleriyle indirimli fiyatlardan alımların da desteğiyle salı günü yükselişler yaşadı. Reuters’a konuşan emtia tücccarlarının genel görüşü dip düzeylerinden hafif yükselişe geçen emtialarda pazar temellerinin hala ‘boğa’ piyasasında olduğuna işaret ediyor. En aktif soya fasulyesi kontratı dün yüzde 0,4 yükselirken, hafta başında 10 ayın en düşük düzeyindeydi. Mısırın kontratları altı ayın en düşük düzeyinden yüzde 0,1 artışla 3,55 dolara yükseldi. Buğday ise beş ayın en düşük düzeyinden yüzde 0,2 artışla 4,99 dolara yükseldi. INTL FCStone emtia risk yöneticisi Matt Ammermann “Soya fasulyesi, mısır ve buğday indirimli alımların desteğiyle pazartesi yaşanan dramatik düşüşlerinden ardından yükselişler kaydetti. Fakat virüsün dünya ekonomisine vereceği zarar yükselişleri sınırlıyor” değerlendirmesini yapıyor. National Austrialia Bank tarım ekonomisti Phin Ziebell de fiyatlardaki yükselişin ciddi bir dönüşü yansıtmadığı görüşünde: “Çin hala ABD soyafasulyesi veya hububatı almadığı için pazar faktörleri düşüşü destekleyen yönde.”
Küresel resesyon öngörüleri başladı
Alliance Şefekonomisti Muhammed El-Erian ve JPMorgan Chase Şefekonomisti Bruce Kasman, şimdiden koronavirüsün küresel bir resesyona neden olacağı görüşünü paylaştı. Standard Chartered Amerika & Avrupa Şefekonomisti Sarah Hewin’e göre ABD’de bu yıl resesyon kaçınılmaz. Hewin, çok belirsiz bir döneme girdiğimizi belirterek “Tüketimin ikinci yarıyılda yüzde 8 düşmesini öngörüyoruz. Bu çok dramatik sonuçları olacak bir kriz. Virüsün gidişatı bunun ne düzeyde ve ne uzunlukta olduğunu belirleyecek” diyor. Goldman Sachs’ın ABD’de ilk çeyrek için öngörüsü yüzde 5 küçülme. Nobel ödüllü Joseph E. Stiglitz de bunun diğer krizlere benzemediğini ve konunun talebi artırmaya yönelik teşviklerle çözülemeyeceğini belirtiyor: “İnsanlar hastalık yüzünden işyerlerini kapatıyor. New York’ta restoranlar kapalı. Talebi yükseltmek bu sorunu çözmez.
Hilal Sarı / Dünya
