Normalleşmenin başladığı haziran ayından itibaren hızla toparlanma eğilimine giren ihracat, başta Avrupa olmak üzere hedef pazarlarda artan koronavirüs vakaları nedeniyle yeniden düşüşe geçti. Hazır giyimde sipariş iptallerinin başlamasının ardından tekstil, otomotiv ve kimya sektörlerinde de düşüş başladı. Karayolu sınır kapılarında Avrupa’ya çıkmak için bekleyen araç sayısındaki azalma da ihracattaki düşüş eğilimini gözler önüne serdi.
Hazır giyim, kimya, otomotiv ve tekstil sektörleri yılsonu ihracat beklentilerinde revizyona gitti. Kimya sektörü 20 milyar dolar olan yılsonu ihracat hedefini 19 milyar dolara çekerken, hazır giyimde ise yüzde 10 olan kayıp beklentisi yüzde 15’e yükseltildi. Düşüşün ilk sinyalleri ise sınır kapılarında kasım ayı itibari ile görüldü. UND temsilcilerinden alınan bilgiye göre kapılardan geçen ürün miktarında önemli oranda düşüş yaşanmaya başladı.
AB’de kapanan oto bayileri endişe veriyor
Türkiye’nin ihracatta lokomotif sektörü olan otomotiv, ekim ayında elde edilen rekorun ardından kasımda ihracatta azalma bekliyor. Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Başkanı Haydar Yenigün, ihracatta pandeminin ikinci dalgasıyla birlikte en önemli pazar olan AB’de bayilerin kapanma oranının yüzde 35 civarında olduğunu söyledi. Yenigün, “Bu durumun, kısa vadede binek araç satışlarında bir miktar düşüşe sebep olsa da ticari araç sınıfında normalleşmenin devam etmesini sağlayacağını öngörüyoruz. Kısa vadede sanayimiz açısından olumsuz etkiler söz konusu olsa bile orta ve uzun vadede olumsuz bir etki beklemiyoruz” dedi.
Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) Başkanı Baran Çelik de pandemide Avrupa’da ikinci dalganın yaşanması nedeniyle kısıtlamaların başlamasının ihracat açısından endişe uyandırdığını söyledi.
Çelik, “Sipariş azalmaları başlamadı ancak beklentimiz kısıtlamaların kısmi de olsa aralık, ocak ihracatına negatif etkisi olması yönünde. Yılsonu hedefimiz 25 milyar dolar. Bu rakamı eylül ve ekim artışlarından dolayı rahatlıkla ulaşılacağını düşünüyoruz” dedi.
Otomotiv sektörü ekimde yüzde 3,7 artışla 2,9 milyar dolara ulaşarak aylık bazda rekor kırmıştı. En büyük pazar olan Avrupa Birliği ülkelerine ihracat ekimde yüzde 6 arttı. İlk 10 aylık ihracat ise pandeminin olumsuz etkisiyle yüzde 21 düşerek 20,1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Ülke ihracatında yine ilk sırada yer alan otomotiv endüstrisinin aldığı pay ise yüzde 16,8 oldu. Sektör 2019 yılında yaklaşık 30 milyar dolarlık ihracata imza atmıştı.
Kimyada düşüş erken başladı
Kimya sektöründe ihracatta düşüş ekim ayında başladı. Sektör, geçen ay ihracatta yüzde 10,9’luk düşüşle 1 milyar 725 milyon dolarlık ihracat yaptı İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Adil Pelister, birçok Avrupa ülkesinin ikinci dalgayı yaşamaya başladığını belirterek, yılsonu hedeflerini 19 milyar dolara revize ettiklerini söyledi. Sektör, 2020 ihracat hedefini bu yılın başında 22 milyar dolar olarak belirlemişti. Pandemiyle birlikte bu hedef 20 milyar dolara inmişti. Pelister, “Avrupa’da ticari olmasa da sosyal kısıtlamalar ve seyahat kısıtlamaları oluyor. Özellikle lojistik ve ulaşımdaki enerji tüketiminin azalması sebebiyle petrol ve petrokimya sektörü olumsuz etkileniyor. Uluslararası petrol traderleri petrol piyasalarının 14-24 ay arası stabilize olacağını öngörüyor. Uluslararası ticari uçuşlarda yüzde 40’lara varan düşüşler var. Dolayısıyla tüm dünyada kimya sektöründe bu yansımayı görüyoruz” diye konuştu.
Hazır giyimde kayıp yüzde 15’e çıkabilir
Tekstil ve hammaddeleri sektörü ile birlikte geride bıraktığımız yıl 26 milyar dolara yakın ihracat gerçekleştiren hazır giyim sektörü de iyi giden ihracatta yeniden iptal ve ertelemelere takıldı. Akdeniz Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçı Birliği Başkanı Gürkan Tekin, ihracatta pandemi sonrası iyileşmenin ekim ayına kadar gayet iyi gittiğini ancak Avrupa’da başlayan ikinci dalga ile birlikte ilk dalga kadar olmasa da yeniden sipariş iptal ve ertelemeleri ile yaşanmaya başladığını söyledi.
Özellikle İspanyol Inditeks gibi büyük alım gruplarında bu adımın görüldüğünü belirten Tekin, “Sektör olarak yılı yüzde 10 düşüş ile kapatmayı öngörüyorduk. Ancak özellikle Akdeniz, Ege bölgelerinde önemli miktarda alım yapan gruplarda yaşanan iptal ve ertelemeler, yüzde 10 olan kaybın yüzde 15’e çıkmasına yol açabilir” diye konuştu. Hazır giyim sektörü 2019’da 17,7, bu yılın ocak-ekim döneminde ise 14 milyar dolar ihracata imza attı.
Tekstilde de iptaller başladı
Hazır giyim sektörünün ardından tekstilde de sipariş iptali ya da ötelemeler başladı. 2019’da 7,9, bu yıl ocak-ekim arasında ise 5,8 milyar dolar ihracata imza atan tekstil ve hammadde sektörü ise yılsonu için yüzde 10’luk kayıp beklentisini koruyor. Akdeniz Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği Başkanı Fatih Doğan “Bu yıl yüzde 10’luk kayıp yaşanacağı bekleniyordu ve iyileşmelerle birlikte biz kaybın yüzde 5’e kadar gerileyebileceğini umuyorduk. Ama şimdi iptal ve ertelemelere yönelik duyumlar alıyoruz. Stres yaşıyoruz. Umarız arkası gelmez ve böyle kalır” dedi. Bu dönemde ihracatın anahtarının kur olduğuna dikkat çeken Doğan, kura müdahale edilmemesi gerektiğini vurgulayarak, “Kur ihracatın anahtarı. İthalatın en önemli önleyici anahtarıdır. Kısır döngü ile kuru baskı altında tutmak kimseye fayda getirmez. Önü gölge edilmeden açık olmalı ve bundan da kimse huzursuz olmamalı” diye konuştu.
Sipariş ötelendi, firmalar çalışanları eve gönderdi
• SEKTÖR temsilcilerinin aktardığına göre Avrupa’da ikinci dalga ile başlayan pandemi kısıtlamaları nedeniyle başta tekstil olmak üzere bazı sektörlerde siparişler 3-4 ay ötelendi. Bu nedenle bazı firmalar çalışanlarını eve gönderdi. İngiltere’ye iş yapan bir tekstil firması yeniden kısa çalışma ödeneğine başvurarak çalışanlarının yüzde 50’sini eve gönderdi. Yetkililer, iş kaybı yaşayan fabrika sayısının giderek arttığını dile getiriyor.
Sınır kapılarında Avrupa’ya çıkışlar azaldı
• İHRACATTAKİ düşüşün ilk sinyalleri sınır kapılarından geldi. Avrupa’ya en önemli iki çıkış kapısı olan Kapıkule ve Hamzabeyli’de ekim ayında yaşanan yoğunluk azaldı. UND yetkililerinin aktardığına göre, kapılarda Avrupa’ya çıkmak için bekleyen araç sayısı Kapıkule’de 2 binlerden 900’lere kadar geriledi. Hamzabeyli’de ise bekleyen araç sayısı Bin seviyesinde iken 400’ün altına indi. Nakliyeciler özellikle tekstil taşımalarında düşüş yaşandığını dile getiriyorlar.
Osman Kılıç -Dünya
